Zapylenie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Wycofano edycje użytkownika 5.173.41.194 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Paweł Ziemian BOT. Znacznik: Wycofanie zmian |
Anulowanie wersji 59678638 autorstwa MemicznyJanusz (dyskusja), powód:to nie był wandalizm, tylko trochę nieudolnie wstawione zdjęcie, wystarczyło poprawić kod Znacznik: Anulowanie edycji |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Inne znaczenia|terminu botanicznego|[[aerozole atmosferyczne]] i [[Pył (zanieczyszczenie)|pył]] w kontekście zanieczyszczenia powietrza}} |
{{Inne znaczenia|terminu botanicznego|[[aerozole atmosferyczne]] i [[Pył (zanieczyszczenie)|pył]] w kontekście zanieczyszczenia powietrza}} |
||
⚫ | |||
[[Plik:2014.07.26.-05-Neckar Mannheim-Feudenheim--Mittlerer Wegerich.jpg|thumb|Wyeksponowane [[pręcik (botanika)|pręciki]] wiatropylnej [[babka średnia|babki średniej]]]] |
[[Plik:2014.07.26.-05-Neckar Mannheim-Feudenheim--Mittlerer Wegerich.jpg|thumb|Wyeksponowane [[pręcik (botanika)|pręciki]] wiatropylnej [[babka średnia|babki średniej]]]] |
||
⚫ | |||
'''Zapylenie''' – proces dokonujący się w [[kwiat]]ach [[rośliny nasienne|roślin nasiennych]], polegający na przeniesieniu [[pyłek|pyłku]] i jego rozwoju zakończonym [[zapłodnienie]]m [[Komórka jajowa|komórki jajowej]]. W przypadku [[Nagonasienne|nagonasiennych]] pyłek przenoszony jest bezpośrednio na [[zalążek]], u [[okrytonasienne|okrytonasiennych]] – na [[słupek|znamię słupka]]<ref name=slownik>{{cytuj książkę|autor=Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.) |tytuł=Słownik botaniczny |wydanie=wydanie II, zmienione i uzupełnione |miejsce=Warszawa |rok=2003 |strony=1021 |wydawca=Wiedza Powszechna |isbn = 83-214-1305-6}}</ref>. Zapłodnienie poprzedzone jest rozluźnieniem kontaktu między komórkami tkanki stygmatoidalnej budującej [[znamię (botanika)|znamię]] kwiatu oraz rozwojem pyłku, z którego wyrasta [[łagiewka pyłkowa]] przenosząca komórki [[plemnik]]owe do [[Woreczek zalążkowy|woreczka zalążkowego]]<ref name="Esau">{{cytuj książkę|autor=Katherine Esau|tytuł=Anatomia roślin|wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne|miejsce=Warszawa|data=1973|strony=681-691}}</ref>. |
'''Zapylenie''' – proces dokonujący się w [[kwiat]]ach [[rośliny nasienne|roślin nasiennych]], polegający na przeniesieniu [[pyłek|pyłku]] i jego rozwoju zakończonym [[zapłodnienie]]m [[Komórka jajowa|komórki jajowej]]. W przypadku [[Nagonasienne|nagonasiennych]] pyłek przenoszony jest bezpośrednio na [[zalążek]], u [[okrytonasienne|okrytonasiennych]] – na [[słupek|znamię słupka]]<ref name=slownik>{{cytuj książkę|autor=Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.) |tytuł=Słownik botaniczny |wydanie=wydanie II, zmienione i uzupełnione |miejsce=Warszawa |rok=2003 |strony=1021 |wydawca=Wiedza Powszechna |isbn = 83-214-1305-6}}</ref>. Zapłodnienie poprzedzone jest rozluźnieniem kontaktu między komórkami tkanki stygmatoidalnej budującej [[znamię (botanika)|znamię]] kwiatu oraz rozwojem pyłku, z którego wyrasta [[łagiewka pyłkowa]] przenosząca komórki [[plemnik]]owe do [[Woreczek zalążkowy|woreczka zalążkowego]]<ref name="Esau">{{cytuj książkę|autor=Katherine Esau|tytuł=Anatomia roślin|wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne|miejsce=Warszawa|data=1973|strony=681-691}} </ref>. |
||
== Rodzaje zapylenia == |
== Rodzaje zapylenia == |
Wersja z 10:45, 5 maj 2020
Zapylenie – proces dokonujący się w kwiatach roślin nasiennych, polegający na przeniesieniu pyłku i jego rozwoju zakończonym zapłodnieniem komórki jajowej. W przypadku nagonasiennych pyłek przenoszony jest bezpośrednio na zalążek, u okrytonasiennych – na znamię słupka[1]. Zapłodnienie poprzedzone jest rozluźnieniem kontaktu między komórkami tkanki stygmatoidalnej budującej znamię kwiatu oraz rozwojem pyłku, z którego wyrasta łagiewka pyłkowa przenosząca komórki plemnikowe do woreczka zalążkowego[2].
Rodzaje zapylenia
- samozapylenie (autogamia) – gdy pyłek kwiatowy pochodzi z tego samego kwiatu, lub innego kwiatu, ale tej samej rośliny[3]
- zapylenie krzyżowe (ksenogamia, allogamia) – gdy pyłek pochodzi z kwiatu innej rośliny (tego samego gatunku)[3].
Samozapylenie w istotny sposób utrudnia powstanie u potomstwa nowych kombinacji genów, z tego też powodu u większości roślin istnieją mechanizmy zapobiegające samozapyleniu i ułatwiające zapylenie krzyżowe. Zapylanie pyłkiem pochodzącym od innej rośliny nazywa się obcopylnością, a rośliny te roślinami obcopylnymi[4].
Istnieje wiele sposobów, w jaki pyłek może być przeniesiony z pręcika na znamię słupka i w zależności od tego wyróżnia się wśród roślin obcopylnych następujące rodzaje zapylenia[5]:
- anemogamia (wiatropylność) – zapylenie przez wiatr
- hydrogamia – zapylenie przez wodę
- zoogamia – zapylenie przez zwierzęta, w tym m.in. owadopylność (entomogamia), ornitogamia lub malakogamia.
Najczęściej występującym rodzajem zapylania jest owadopylność, bardzo dużą rolę odgrywa także wiatropylność[6].
Fizjologia i biochemia zapylania
- Osobny artykuł:
Kwiaty posiadają specjalne przystosowania do tego celu. Znamiona ich słupków są kleiste, a pyłek jest zwykle bardzo niewielkich rozmiarów. U roślin wiatropylnych są niewielkie i niepozorne, o uproszczonej budowie, za to wytwarzają ogromną ilość pyłku. Rośliny owadopylne, by zwabić zwierzęta wytwarzają duże i barwne kwiaty. Gdy kwiaty są niewielkie, łączą się w duże kwiatostany, czego doskonałym przykładem jest np. słonecznik. Jego ogromny kwiat to w istocie kwiatostan – koszyczek. U wielu roślin z rodziny astrowatych część kwiatów w kwiatostanie jest bezpłodna i służy wyłącznie do zwabiania owadów swoją barwą. Wiele kwiatów wabi zwierzęta za pomocą zapachu, np. róża, konwalia majowa, fiołek i inne, a niektóre także wytwarzają słodki nektar[6].
Przypisy
- ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1021. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ Katherine Esau: Anatomia roślin. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1973, s. 681-691.
- ↑ a b J. Szweykowska, J. Szweykowski: Botanika. Tom I. Morfologia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-13946-3.
- ↑ J. Szweykowska, J. Szweykowski: Botanika. Tom I. Morfologia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-13946-3.
- ↑ Portal wiedzy. Zapylanie. [dostęp 2013-03-15].
- ↑ a b J. Tołpa, S. Radomski: Botanika dla Techników Rolniczych. Warszawa: PWRiL, 1971. ISBN 978-83-89648-71-6.