Zasadnicza służba wojskowa (Polska)

Zasadnicza służba wojskowa – forma odbywania czynnej służby wojskowej w Polsce, polegająca na obowiązkowym przeszkoleniu wojskowym. Ćwiczenia wojskowe miały na celu przygotowanie rezerw osobowych (żołnierzy przeszkolonych do zadań obronnych) na wypadek wojny. Szkolenia składały się m.in. z obsługi broni, wykorzystania sprzętu wojskowego. Została prawnie zawieszona 1 stycznia 2010 w celu uzawodowienia armii. Zgodnie z uzasadnieniem zawieszenia poboru, zasadnicza służba wojskowa ma powrócić, w bliżej nieokreślonym czasie, po utworzeniu nowoczesnych struktur i stanów osobowych.

Kwalifikacja wojskowa

Mężczyźni, którzy w danym roku kalendarzowym kończą 18 lat, są ewidencjonowani za pomocą numeru PESEL w urzędach gmin. Rejestracje przeprowadzają wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast). Rejestracja ta odbywa się bez udziału osoby podlegającej kwalifikacji wojskowej. Natomiast mężczyźni podlegający kwalifikacji wojskowej, którzy w danym roku kalendarzowym kończą 19 lat, są zobowiązani stawić się do kwalifikacji wojskowej w określonym miejscu i terminie.

Stawienie się do kwalifikacji wojskowej obejmuje stawienie się przed wójtem lub burmistrzem (prezydentem) miasta, powiatową komisją lekarską oraz wojskowym komendantem uzupełnień. Po wyznaczeniu kategorii zdrowia wszyscy podlegający kwalifikacji wojskowej zostają automatycznie przenoszeni do rezerwy mobilizacyjnej. Obowiązek stawienia się do kwalifikacji wojskowej trwa do końca roku kalendarzowego, w którym poborowy kończy 24 lata.

Jeżeli z jakichkolwiek przyczyn mężczyźni nie stawili się do kwalifikacji wojskowej do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 24 lata życia, są zobowiązani zgłosić się do WKU właściwego ze względu na miejsce zamieszkania w celu uregulowania stosunku do powszechnego obowiązku obrony.

Obowiązek ten trwa do końca roku kalendarzowego, w którym obywatel kończy 50 lat życia, a posiadający stopień podoficerski lub oficerski – 60 lat życia.

Za odmowę stawiennictwa bez uzasadnionej przyczyny grozi kara grzywny lub ograniczenia wolności (art. 224 ustawy o powszechnym obowiązku obrony), możliwe jest też przymusowe doprowadzenie przez policję (art. 31a i 31b). Bezzasadna nieobecność na ćwiczeniach karana jest grzywną lub aresztem do 30 dni (art. 225). Za trwałe uchylanie się grozi pozbawienie wolności do 2 lat (art. 228). Surowsza odpowiedzialność przewidziana jest za popełnienie w trakcie mobilizacji lub wojny, za niestawiennictwo w przydzielonej jednostce pozbawienie wolności od lat 2 (art. 240), niestawiennictwo w komisji kwalifikacyjnej – od 5 lat (art. 241). Przepisy dotyczące członków sił zbrojnych zawiera Kodeks karny (1997) w części wojskowej (rozdziały XXXVIII – XLIV, art. 317 – 363).

Odbywanie służby

Służbę zasadniczą odbywało się w zasadzie w jednym nieprzerwanym okresie. Można ją było odbywać także nadterminowo przez okres od 1 do 7 lat na podstawie dobrowolnego zgłoszenia. Od 2004 roku zasadniczą służbę wojskową pełniło się przez 11 miesięcy.

Ochotnicza służba wojskowa

Do zasadniczej służby wojskowej należy zgłosić się ochotniczo, w innym przypadku poborowy zostaje przeniesiony do rezerwy. W celu odbycia służby wojskowej w tym trybie trzeba mieć ukończone 18 lat oraz kategorię zdrowia „A”, która oznacza zdolność do służby wojskowej.

Ochotnicy podlegają powołaniu do służby w terminie uzgodnionym z wojskowym komendantem uzupełnień. Mają oni prawo wyboru miejsca pełnienia służby i rodzaju wojska, jeżeli tylko spełniają warunki wymagane do odbywania służby w wybranej przez siebie jednostce wojskowej.

Zawieszenie poboru

Ostatni pobór do wojska odbył się w roku 2008, a ostatnie wcielenie do wojska w ramach tego poboru od 2 do 4 grudnia 2008. Później poborów nie było, ponieważ 9 stycznia 2009 r. Sejm dokonał nowelizacji odpowiedniej ustawy (obowiązuje od 11 lutego 2009 r.). Zwolnienie z zasadniczej służby wojskowej ostatnich poborowych odbyło się w sierpniu 2009 r.

Zobacz też

• pobór (wojsko)
• samoobrona powszechna
• długoterminowa zasadnicza służba wojskowa
• czynna służba wojskowa
• stosunek do służby wojskowej
• żołnierz
• służby mundurowe
• odmowa odbycia służby wojskowej

Linki zewnętrzne

• Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1541)
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 listopada 2009 r. w sprawie kwalifikacji wojskowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1980)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 kwietnia 2017 r. w sprawie wskazania grup kobiet poddawanych obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 944)