Ajurweda: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m WP:SK, drobne techniczne |
kat. Znacznik: Wycofane |
||
Linia 69: | Linia 69: | ||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
||
[[Kategoria:Tradycyjna medycyna indyjska]] |
[[Kategoria:|Tradycyjna medycyna indyjska]] |
||
[[Kategoria:Hinduizm wobec świata]] |
[[Kategoria:Hinduizm wobec świata]] |
||
[[Kategoria:Medycyna ludowa]] |
[[Kategoria:Medycyna ludowa]] |
Wersja z 18:41, 13 sty 2021
Ajurweda (dewanagari: आयुर्वेद, ang. Ayurveda) – tradycyjna medycyna indyjska, zapoczątkowana XII w. p.n.e.[1] jej obecna forma ukształtowała się między V w. p.n.e. a V n.e.[2][3]. Termin ajurweda jest złożeniem słów ajuh (sanskr. आयु āyuh) – „życie” oraz weda (dewanagari वेद), czyli „wiedza o życiu” lub „przebieg życia”. Ajurweda zajmuje się zdrowiem fizycznym, psychicznym i duchowym[4]. Ajurweda przez Światową Organizację Zdrowia jest w pełni uznawana za naukę medyczną, analogicznie jak tradycyjna medycyna chińska[5][6]. Jest jednym z niewielu systemów medycyny tradycyjnej, wykorzystujących chirurgię[potrzebny przypis]. System Ayurvedy przez medycynę konwencjonalną (zachodnią) jest uznawany za medycynę komplementarną[7] lub pseudonaukę[potrzebny przypis] w związku z łączeniem zjawisk empirycznych z koncepcjami metafizycznymi[8]. Niektórzy badacze określają ją jako system proto-naukowy lub poza-naukowy[9][10].
Medycyna alternatywna
Eksperymenty laboratoryjne sugerują, iż niektóre substancje używane w Ayurvedzie mogą zostać wykorzystane w opracowaniu skutecznych leków, jednakże nie ma dostatecznych dowodów na ich skuteczność w terapiach medycznych stosowanych obecnie[11][12][13].
W odniesieniu do badań organizacji Cancer Research UK ma żadnego dowodu naukowego, który wykazywałby efektywność Ayurvedy w kuracji jakichkolwiek schorzeń, jednakże masaże oraz techniki relaksacyjne są często korzystne dla niektórych pacjentów onkologicznych, oraz istnieją pewne dowody z eksperymentów przeprowadzanych na zwierzętach, iż ziołowe produkty używane w systemie Ayurvedy mogą być dalej rozwijane[14].
Z badań przeprowadzonych w 2008 roku na temat sprzedaży leków przez Internet wynika, iż około 21% wyprodukowanych w USA i Indiach opatentowanych produktów medycznych odnoszących się do Ajurvedy zawierało niebezpieczną ilość metali ciężkich takich jak ołów, rtęć i arsen[15]
Historia
Najwcześniej znanymi lekarzami byli Ćaraka i Suszruta. Z podręczników medycyny napisanych przez tych dwóch mędrców studenci medycyny ajurwedyjskiej korzystają do dziś. (…) Ćaraka specjalizował się w medycynie chorób wewnętrznych, Suszruta zaś był chirurgiem i wierzył, że chirurgia jest najlepszym sposobem leczenia, gdyż pozwala uzyskać natychmiastowe rezultaty. Ćarakasanhita oraz Suszrutasanhita zostały napisane w siódmym wieku p.n.e.[16]
W obrębie ajurwedy opracowano osiem specjalizacji:
- choroby wewnętrzne,
- chirurgia ogólna,
- leczenie chorób głowy i szyi,
- pediatria,
- toksykologia,
- nauka o afrodyzjakach,
- nauka o odmładzaniu,
- psychiatria (w tym leczenie chorób wywołanych przez złe duchy).
Teoria
Koncepcja pięciu żywiołów (panća mahabhuta)
Według ajurwedy wszystko składa się z pięciu żywiołów („panća mahabhutas”). Elementy te to: eter (akaśa), powietrze (waju), ogień (agni), woda (dźala) i ziemia (prythwi). Istoty żyjące posiadają jeszcze jeden element: jest to prana. Prana to siła życiowa, podstawowa energia odpowiadająca za fizyczne, umysłowe i duchowe zdrowie i siłę.
Prana
Prana w sanskrycie oznacza „oddech” i jest rozumiana jako siła podtrzymująca życie, energia witalna. Jest to podstawowe założenie ajurwedy i jogi, energia ta przepływa przez kanały subtelne zwane nadi. Energia ta podtrzymuje życie w ciele i umyśle.
Koncepcja trzech dosz (tridosza)
Według medycyny indyjskiej ciało powstaje z pięciu żywiołów, a u podstaw jego rozwoju leżą trzy bioenergie: vata (na którą składają się elementy wiatr i eter), pitta (ogień), kapha (ziemia i woda). Bioenergia wata związana jest z ruchem, bioenergia pitta to „metaboliczna siła oddziaływania”, zaś bioenergia kapha to „regenerująca i podtrzymująca siła.”[17]
Agni
Agni to ogień trawienny. To właśnie agni pozwala dobrze trawić pokarm i sprawia, że wszystkie składniki odżywcze docierają do tkanek. To dzięki agni umysł ma moc, aby za pomocą inteligencji i dyscypliny osiągnąć wewnętrzne piękno. To także agni oczyszcza ciało z toksyn i produktów przemiany materii[18].
Terapia oczyszczająca (panća karma)
Panća karma oznacza dosłownie „pięć działań oczyszczających”. Terapia stanowi głębokie oczyszczenie ciała z nieczystości oraz ponowne odżywienie tkanek, dzięki czemu poprawia się stan zdrowia, a oznaki starzenia się organizmu znikają. Ciało nabiera witalności, dosze są w równowadze, co pozwala na zachowanie dobrego zdrowia oraz harmonii. Pięć działań oczyszczających składających się na zabieg panća karma:
- Wireczana – oczyszczenie przy zastosowaniu środków przeczyszczających w celu usunięcia nieczystości z jelita cienkiego.
- Basti (dzieli się na niruna oraz anuwasana) – lewatywy z wywarów ziołowych lub olejowych mające za zadanie oczyścić oraz unormować funkcjonowanie jelita grubego.
- Wamana – lewatywy oraz prowokowanie wymiotów w celu usunięcia toksyn z żołądka.
- Nasja – krople do nosa stosowane w celu usunięcia toksyn z obszaru głowy.
- Rakta moksza – upuszczanie krwi lub jej oczyszczanie z wykorzystaniem ziół[19].
W terapii oczyszczającej dużą rolę odgrywają faza przygotowania organizmu (purwa karma) oraz regeneracji (paszat karma). Purwa karma to seria zabiegów rozluźniających i rozgrzewających, na które składają się masaż synchorniczny abhjanga, udwartana – masaż z peelingiem oraz garszana – masaż jedwabnymi rękawicami. Po masażach następują udrożniające kanały energetyczne zabiegi ziołowe, np. baspa sweda – kąpiel parowa z ziołami, nadi sweda – przykładanie wężyka z parą do wybranych punktów na ciele, tapa sweda – sauna lub przebywanie w pobliżu ogniska. Celem purwa karmy jest usunięcie złogów, zbędnych produktów przemiany materii i toksyn z organizmu. Intensywny masaż służy przesunięciu tychże w stronę dużych organów (np. żołądka), dzięki czemu będą mogły zostać usunięte z organizmu podczas panća karmy[20].
Paszat karma ma miejsce po panća karmie, a służy regeneracji i odbudowie organizmu po intensywnym oczyszczaniu. W fazie tej kuracjusz poddawany jest delikatnym, odprężającym masażom i pije wzmacniające zioła. Do potrzeb pacjenta dostosowywana jest również dieta.
Masaże i zabiegi ajurwedyjskie
Masaż jest terapią, która pozwala odblokować kanały energetyczne nadi dla prawidłowego przepływu energii witalnej.
Masaż abhjanga
Masaż abhjanga jest częścią tradycyjnego ajurwedyjskiego programu oczyszczającego i odmładzającego nazywającego się panćakarma. Masaż wykonywany jest przy użyciu dużej ilości ciepłego oleju sezamowego. W trakcie masażu toksyny usuwane są z ciała, kanały energetyczne odblokowują się, pozwalając na swobodny przepływ energii życiowej. Masaż abhjanga rozpoczynamy od masażu głowy, który może być zrobiony na sucho lub olejem sezamowym. Masaż zwiększa sprawność umysłową i wydolność fizyczną.
Garszana
Masaż nieco szorstkimi, wyprodukowanymi z surowego jedwabiu rękawicami. Działa jak peeling i polecany jest osobom z przewagą doszy kapha. W salonach kosmetycznych stosowany w terapiach antycellulitowych i odchudzających.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ World Health Organization. Regional Office for South-East Asia. , Traditional medicine in Asia, New Delhi: WHO, 2002, ISBN 92-9022-224-7, OCLC 52257396 [dostęp 2021-01-06] .
- ↑ Dinesh Katoch i inni, Government policies and initiatives for development of Ayurveda, „Journal of Ethnopharmacology”, 197, Special issue on Ayurveda, 2017, s. 25–31, DOI: 10.1016/j.jep.2016.08.018, ISSN 0378-8741 [dostęp 2021-01-06] (ang.).
- ↑ World Health Organization , Legal Status of Traditional Medicine and Complementary/Alternative Medicine: A Worldwide Review, 2001 .
- ↑ World Health Organization. , Benchmarks for training in ayurveda : benchmarks for training in traditional complementary and alternative medicine, Geneva: World Health Organization, 2010, ISBN 978-92-4-159962-7, OCLC 692143645 [dostęp 2021-01-06] .
- ↑ C. Kessler i inni, Ayurveda: Between Religion, Spirituality, and Medicine [online], Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 28 listopada 2013 [dostęp 2021-01-07] (ang.).
- ↑ Udo Tworuschka , Grzegorz Polak , Michał Dobrzański , Hinduizm, Warszawa: Agora SA, 2009, ISBN 978-83-7552-589-2, OCLC 751218411 [dostęp 2021-01-06] .
- ↑ Traditional, Complementary and Integrative Medicine [online], www.who.int [dostęp 2021-01-07] (ang.).
- ↑ Chaper 1: Psychomythology. W: Semple D, Smyth R.: Oxford Handbook of Psychiatry. Oxford University Press, 2013, s. 20, seria: 3. ISBN 978-0-19-969388-7.
- ↑ Johannes Quack: Disenchanting India: Organized Rationalism and Criticism of Religion in India. Oxford University Press, 2011. ISBN 978-0-19-981260-8.
- ↑ The blending of science and spirituality in the Ayurvedic healing tradition. W: P. Ram Manohar, Makarand R. Paranjape: Science, Spirituality and the Modernization of India. Anthem Press, 2009, s. 172–173. ISBN 978-1-84331-776-0.
- ↑ Ayurveda. American Cancer Society, 26 August 2011. [dostęp 7 January 2015]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 February 2014)]. Cytat: The effectiveness of Ayurveda has not been proven in scientific studies, but early research suggests that certain herbs may offer potential therapeutic value
- ↑ World Health Organization. Regional Office for South-East Asia. , Traditional herbal remedies for primary health care, New Delhi: World Health Organization, Regional Office for South-East Asia, 2010, ISBN 978-92-9022-382-5, OCLC 744524003 [dostęp 2021-01-06] .
- ↑ Ashutosh Chauhan i inni, Ayurvedic research and methodology: Present status and future strategies, „Ayu”, 36 (4), 2015, s. 364–369, DOI: 10.4103/0974-8520.190699, ISSN 0974-8520, PMID: 27833362, PMCID: PMC5041382 [dostęp 2021-01-07] .
- ↑ Ayurvedic medicine. Cancer Research UK. [dostęp 5 January 2017].
- ↑ Saper RB, Phillips RS, Sehgal A, N. Khouri i inni. Lead, mercury, and arsenic in US- and Indian-manufactured medicines sold via the internet. „JAMA”. 300 (8), s. 915–923, 2008. DOI: 10.1001/jama.300.8.915. PMID: 18728265. PMCID: PMC2755247.
- ↑ S.V. Govindan: Ajurwedyjski masaż leczniczy. Kraków: a-ti information services, 2010, s. 32–33.
- ↑ H.H. Rhyner: Zdrowo, młodo i radośnie z ajurwedą(...). Kraków: Aster Oficyna Wydawnicza, 2000, s. 44.
- ↑ M. Sachs: Ajurweda a uroda. Jak być pięknym. Kraków: a-ti information services, 2010, s. 68–69.
- ↑ M. Sachs: Ajurweda a uroda. Jak być pięknym. Kraków: a-ti information services, 2010, s. 204.
- ↑ Purwa karma.
[[Kategoria:|Tradycyjna medycyna indyjska]]