Stanisław Bizański
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 stycznia 1890 |
| Zawód, zajęcie | |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość | |
| Rodzice | |
| Małżeństwo |
Maria |
| Dzieci | |
Stanisław Bizański (ur. 16 stycznia 1846 w Krakowie, zm. 4 stycznia 1890 tamże) – polski fotograf, znany głównie z prac o tematyce tatrzańskiej.
Życiorys
Był synem malarza i profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie Jana Nepomucena. W 1880 został właścicielem zakładu fotograficznego „Pod Nową Bramą” przy ulicy Siennej 10 w Krakowie. Przed 1884 zakład przeniesiono na Plac Szczepański 3.
Stanisław Bizański znany jest głównie z fotografii o tematyce tatrzańskiej, którą zainteresował go przyjaciel – Walery Eljasz-Radzikowski[1]. Bizański wykonywał też liczne zdjęcia portretowe; jego klientami byli m.in. Władysław Mickiewicz, Józef Kotarbiński i Henryk Sienkiewicz. Artysta dokumentował folklor podhalański i rejestrował charakterystyczne typy ludzkie. Dzięki niemu przetrwały podobizny znanych przewodników tatrzańskich (Jędrzej Wala młodszy, Jan Krzeptowski) oraz ludzi związanych z Tatrami (Walery Eljasz-Radzikowski i ksiądz Józef Stolarczyk). Fotografie Bizańskiego, oprócz walorów artystycznych, mają obecnie wartość dokumentalną.
Stanisław Bizański miał z żoną Marią dwóch synów – Władysława i Kazimierza. Zmarł w Krakowie w wieku 44 lat[1].
Pracownia fotograficzna Stanisława Bizańskiego
Część fotografii przypisywanych Bizańskiemu wykonali w terenie jego współpracownicy. Jednemu z nich, Józefowi Głogowskiemu, towarzyszył w sierpniu 1889 Walery Eljasz-Radzikowski, który pozostawił notatkę zatytułowaną Spis zdjętych we fotografii widoków tatrzańskich przez Józ[efa] Głogowskiego dla zakładu St. Bizańskiego[2]. W dniach 19–30 sierpnia 1889 r. Głogowski wykonał w Tatrach 86 zdjęć, obejmujących rejon Hali Gąsienicowej, Doliny Pięciu Stawów Polskich, Morskiego Oka, Doliny Białej Wody, Doliny Kościeliskiej, Doliny Małej Łąki i dolin reglowych. Nie zachowało się wiele informacji o samym Głogowskim[1].
Po przedwczesnej śmierci Stanisława Bizańskiego jego działalność kontynuowała do 1900 roku żona z synem, Władysławem. W roku 1892 otworzyli oni filie w Krynicy i Zakopanem, ta ostatnia umiejscowiona była przy ulicy Nowotarskiej[1]. Władysław Bizański nadal prowadził zakład po śmierci matki. Jego młodszy brat, Kazimierz, był aktywnym taternikiem, zajmował się również fotografowaniem w Tatrach.
Upamiętnienie
Po śmierci artysty rodzina wydała dwa albumy z jego pracami Widoki Tatr w fotografiach Stanisława Bizańskiego fotografa w Krakowie (60 zdjęć) i Widoki z Tatr (30 zdjęć)[1]. W latach 1890–1901 liczne fotografie Bizańskiego ukazywały się w publikacjach Towarzystwa Tatrzańskiego w formie heliograwiurowych dodatków.
W 2012 roku Tatrzański Park Narodowy przygotował w Kuźnicach wystawę prac Stanisława Bizańskiego – na reliktach dworu wystawiono 40 plansz ze zdjęciami[3].
Przypisy
- ↑ a b c d e Teresa Jabłońska, Anna Liscar, Stefan Okołowicz, Lech Majewski: Tatry. Fotografie Tatr i Zakopanego 1859–1914. Olszanica: BOSZ, 2008?, s. 19–21, 245. ISBN 83-87730-46-7.
- ↑ Stanisław Bizański. Widoki Tatr i Zakopanego z pracowni Stanisława Bizańskiego. [w:] Sylwetki. [on-line]. zakopanedlaciebie.pl. [dostęp 2012-12-04]. (pol.).
- ↑ Nowe wystawy czasowe Tatrzańskiego Parku Narodowego. 2012-05-29. [dostęp 2012-11-29].
Bibliografia
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
Linki zewnętrzne
- Zofia i Witold H. Paryscy: Bizański Stanisław. [w:] Portal Zakopiański (źródło: Wielka Encyklopedia Tatrzańska) [on-line]. z-ne.pl. [dostęp 2012-12-04]. (pol.).
- Galeria 20. prac Stanisława Bizańskiego. [w:] Explore Europe's cultural collections [on-line]. www.europeana.eu. [dostęp 2012-12-04]. (pol.).
- Fotografie Stanisława Bizańskiego w bibliotece Polona