Przejdź do zawartości

Stanisław Ossowski (socjolog)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy socjologa. Zobacz też: Stanisław Ossowski (cichociemny).
Stanisław Ossowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

22 maja 1897
Lipno

Data i miejsce śmierci

7 listopada 1963
Warszawa

profesor nauk humanistycznych
Specjalność: socjologia
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1925

Profesura

1945

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Warszawski
Uniwersytet Łódzki

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Grób socjologów Marii i Stanisława Ossowskich na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Stanisław Ossowski (ur. 22 maja 1897 w Lipnie, zm. 7 listopada 1963 w Warszawie) – polski socjolog, psycholog społeczny, metodolog nauk społecznych i teoretyk kultury. Profesor Uniwersytetu Łódzkiego (lata 1945–1947) i Uniwersytetu Warszawskiego (lata 1947–1963). Mąż Marii Ossowskiej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Studiował filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. Jego nauczycielami byli m.in. Tadeusz Kotarbiński, Jan Łukasiewicz i Władysław Tatarkiewicz. Studiował też w Paryżu (Collège de France), w Rzymie i w Londynie (m.in. u Bronisława Malinowskiego). Brał udział w wojnie 1920 roku. W okresie międzywojennym nauczyciel języka polskiego w Prywatnym Żeńskim Gimnazjum Cecylii Plater-Zyberkówny[1]. Doktorat (Analiza pojęcia znaku, 1925) napisał u Tadeusza Kotarbińskiego na UW.

Brał udział w kampanii wrześniowej. Okupację spędził we Lwowie i w Warszawie. Uczył socjologii na podziemnym uniwersytecie.

Po wojnie najpierw związany z Uniwersytetem Łódzkim, od 1948 roku z UW. W 1951 roku został odsunięty od prowadzenia zajęć dydaktycznych[2]. Przywrócono mu prawo prowadzenia zajęć na fali odwilży popaździernikowej.

W 1957 roku współtworzył Polskie Towarzystwo Socjologiczne, w latach 1959–1962 był wiceprzewodniczącym Międzynarodowego Stowarzyszenia Socjologicznego.

Ossowski był jednym z największych autorytetów intelektualno-moralnych w powojennej Polsce, przyczynił się w znacznym stopniu do odbudowy znaczenia socjologii polskiej.

Był przedstawicielem orientacji humanistycznej, dostrzegał zasadnicze różnice pomiędzy naukami przyrodniczymi a społecznymi. Sądził, że wszystkie zjawiska życia społecznego mają aspekt świadomościowy. Na przykład więź społeczna, szczególnie etniczna czy narodowa, jest efektem wyobrażeń i przekonań. Ich formy patologiczne takie jak rasizm czy szowinizm Ossowski zdecydowanie piętnował, chwaląc jednocześnie przejawy pozytywne takie jak patriotyzm („ojczyzna prywatna” lub „ojczyzna ideologiczna”).

Przedmiotem jego zainteresowania był podział klasowy społeczeństw socjalistycznych i kapitalistycznych. Uważał, że przywileje związane ze statusem społecznym i nierówność ekonomiczna trwają mimo zniesienia podziału klasowego[3].

Przez całe życie pisał dziennik, którego fragmenty ukazały się w kwartalniku Kultura i Społeczeństwo (1983/84) oraz w książce pt. Intymny portret uczonych[4].

Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera C2-9-9)[5].

W 2013 otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Lipna[6].

Najważniejsze dzieła

[edytuj | edytuj kod]
  • Funkcja dziejowa nauki, Nauka Polska, t.4 (1923)
  • U podstaw estetyki (1933) [ rozprawa habilitacyjna ]
  • Nauka o nauce (1935)
  • Dziedziczność i środowisko, Przegląd Socjologiczny, Tom IV, Zeszyt 1-2 (1936)
  • Nauki humanistyczne a ideologia społeczna, Nauka Polska, t. 20 (1937)
  • Więź społeczna i dziedzictwo krwi (1939)
  • Struktura klasowa w społecznej świadomości (1957)
  • O osobliwościach nauk społecznych (1962)
  • O ojczyźnie i narodzie (1984)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Szkoła Cecylii Plater-Zyberkówny: 1883-1944, Danuta Palczewska (red.), Ewa Krasnowolska (red.), Zofia Brochocka (oprac.), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987, s. 392-394, 180, 226, 317, 373, 380, 383, ISBN 83-06-01500-2, OCLC 749220107.
  2. ↑ Nina Kraśko, Instytucjonalizacja socjologii w Polsce 1920-1970, s.133-134, 1996.
  3. ↑ Gordon Marshall (red.), Słownik socjologii i nauk społecznych, 2008, s. 223 [dostęp 2023-09-30] (pol.).
  4. ↑ Ossowska, Maria (1896–1974), Ossowski, Stanisław (1897–1963); opracowanie: Elżbieta Neyman, Maria Ofierska: Intymny portret uczonych : korespondencja Marii i Stanisława Ossowskich (fragmenty Dziennika Stanisława Ossowskiego, kalendarium). 2002. ISBN 83-88807-13-7.
  5. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  6. ↑ Nie mówię szeptem, gdy pytają skąd jestem ; Stanisław Ossowski. umlipno.pl. [dostęp 2017-07-17].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • M. Krajewski, Dobrzyński słownik biograficzny. Ludzie europejskiego regionu, Włocławek 2002, s. 463-464
  • D. Palczewska, E. Krasnowolska, Szkoła Cecylii Plater-Zyberkówny 1883-1944, PIW, Warszawa 1987, s. 392-394, 180, 226, 317, 373, 380, 383
  • Teresa Rzepa: Ossowski Stanisław. W: Słownik psychologów polskich. Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.). Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992, s. 160-162.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Ossowski_(socjolog)&oldid=74039688”