Stanowiska (powiat włoszczowski)
50°58′35″N 19°55′14″E/50,976389 19,920556
| wieś | |
 Kościół św. Jakuba Apostoła w Stanowiskach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
310[2] |
| Strefa numeracyjna |
44 |
| Kod pocztowy |
29-120[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TLW |
| SIMC |
0542304[4] |
Położenie na mapie gminy Kluczewsko  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu włoszczowskiego  | |
| 50°58′35″N 19°55′14″E/50,976389 19,920556[1]
| |
_Stanowiska,_wooden_house.jpg)
Stanowiska – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Kluczewsko[4][5].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0542333 | Żabiniec | przysiółek |
Miejscowość Stanowiska leży w Niecce Włoszczowskiej, na terenie Przedborskiego Parku Krajobrazowego, w pobliżu rzek Czarnej Włoszczowskiej i Pilicy, w odległości kilku km znajdują się 2 rezerwaty – Murawy Dobromierskie i Buczyna. W okolicznych lasach – miejsca obozowisk oddziałów partyzanckich Armii Krajowej.
Przez Stanowiska przebiega droga wojewódzka nr 742 łączącą Jędrzejów i Łódź.
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Jakuba[6].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1540 r. Stanowiska były własnością Mikołaja Szczukockiego. Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, wyd. w Warszawie w końcu XIX w., miejscowość Stanowiska stanowiła wieś i folwark, posiadała kościół i szkołę podstawową i liczyła 22 domy. W 1887 r. istniał także folwark o nazwie Koprusza. Według Skorowidzu miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej Stanowiska składają się z folwarku i wsi; folwark – 3 budynki z przeznaczeniem na zamieszkanie, liczy 63 osoby (w tym 3 wyznania mojżeszowego), wieś – 44 budynki z przeznaczeniem na zamieszkanie, liczy 294 osoby[7].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa piotrkowskiego; wcześniej do województwa kieleckiego.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół św. Jakub Apostoła. Parafia powstała najprawdopodobniej na przełomie XV i XVI wieku, należała kiedyś do archidiakonatu kurzelowskiego. Według Liber beneficiorum Jana Łaskiego w Stanowiskach znajdował się kościół parafialny murowany z kamienia, pod wezwaniem św. Jakuba, z nadania dziedziców ze Stanowisk i Silnicy Dużej; do kościoła na mocy odwiecznego zwyczaju parafialnego należało według Łaskiego siedem wsi – Stanowiska, Wola Bobrownicka, Bobrowniki, Mrowina, Dobromierz, drugi Dobromierz oraz Wola Łapczyna. Obecny kościół został odrestaurowany w 1800 r. przez Michała Czaplickiego, sędziego ziemi chęcińskiej, dziedzica dóbr w Łapczynej Woli i Mrowinie; mówi o tym łaciński napis nad głównym drzwiami kościoła. Pod kościołem znajdują się groby rodziny Czaplickich: Jakuba, syna Michała, jego żony oraz Leopolda i jego żony Florentyny z Kamockich, a także dwóch księży, najprawdopodobniej proboszczów. Wejście do krypty obecnie jest zamurowane. W kościele parafialnym m.in. nastawa nad tabernakulum – pelikan karmiący krwią swoje pisklęta.
- W Kopruszy należącej obecnie do Stanowisk – kaplica cmentarna rodziny Czaplickich, wybudowana w drugiej połowie XIX wieku. Pochowano tam m.in. Lucynę, Leopolda i Marię Czaplickich oraz Zenona i Benedykta Poklewskiego-Koziełło; znajdują się tam także dwie trumienki dziecięce. Na zewnątrz kaplicy znajduje się kilka grobów, m.in. Heleny z Poklewskich-Koziełło Czaplickiej.
- Pozostałości parku dworskiego. Dwór, już nieistniejący, należał do rodziny Czaplickich h. Lubicz; Eugenia Benedykta Czaplicka, córka Karola, urodzona 19 marca 1888 r. w Łapczynej Woli, wyszła za Jana Ireneusza Laskowskiego. Z małżeństwa Eugenii i Ireneusza narodziło się troje dzieci: Michał Kacper Marian (1913), Anna Maria (1916) i Karol Ryszard (1924). W styczniu 1945 państwo Laskowscy zostali zmuszeni do opuszczenia domu i folwarku. Eugenia Benedykta z Czaplickich Laskowska zmarła 3 V 1973 roku; pochowana w Poznaniu[8][niewiarygodne źródło?].
- Figura św. Franciszka na wysokim kopcu.
- Kapliczka przy wejściu do parku podworskiego.
Dzielnice
[edytuj | edytuj kod]- Stanowiska – część główna położona przy drodze wojewódzkiej nr 742
- Błonie – domy przy ulicy położona we wschodniej części Stanowisk
- Żabiniec – domy znajdujące się przy ulicy biegnącej w kierunku południowym, w kierunku wsi Januszewice.
- Koprusza – dawniej samodzielna wieś, przyłączona do Stanowisk w 2005 r., położona przy drodze wojewódzkiej nr 742.
Edukacja
[edytuj | edytuj kod]Szkoła, która znajdowała się w miejscowości Stanowiska, została zlikwidowana po reformie oświatowej w 1999 roku. Obecnie dzieci uczęszczają do szkół w Kluczewsku i Dobromierzu.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 127995
- ↑ Wieś Stanowiska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-10-29], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1191 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii w Stanowiskach na stronie diecezji
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. III: Województwo kieleckie, Warszawa 1925, s. 45.
- ↑ Opr. m.in. na podst. listów Heleny Barbary z Czaplickich Wańkowiczowej, znajdujących się w archiwum parafialnym oraz wypowiedzi wnuków właścicieli folwarku w Stanowiskach.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Stanowiska 1(2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 215.
| Wsie |
|
|---|---|
| Kolonia | |
| Osada | |
| Części wsi |
|
| Osady wsi |
|
| Osada leśna wsi |
|
| Przysiółki wsi |
