Sterowik wstęgosterny
| Tanysiptera ellioti[1] | |
| Sharpe, 1870[2] | |
.JPG) Okaz muzealny (fotomontaż) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
sterowik wstęgosterny |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 | |
Sterowik wstęgosterny[4][5] (Tanysiptera ellioti) – gatunek średniej wielkości ptaka z podrodziny łowców (Halcyoninae) w rodzinie zimorodkowatych (Alcedinidae). Słabo poznany ptak występujący w Indonezji tylko na wyspie Kofiau, według IUCN jest bliski zagrożenia wyginięciem.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Pierwszego naukowego opisu taksonu dokonał brytyjski zoolog Richard Bowdler Sharpe, nadając mu nazwę Tanysiptera ellioti. Opis ukazał się w 1870 roku w „Proceedings of the Zoological Society of London”. Autor nie wskazał miejsca typowego[2][6][7].
Tradycyjnie takson ten umieszczany jest w grupie gatunków składających się ze sterowika dużego (T. galatea), sterowika łuskowanego (T. riedelii) i sterowika niebieskobrzuchego (T. carolinae)[7][4]. Gatunek monotypowy[8][9].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzajowa: gr. τανυσιπτερος tanusipteros – „długopióry”, od τανυ- tanu- – „długo-”, od τεινω teinō – „rozciągać”; -πτερος -pteros – „-pióry”, od πτερον pteron – „pióro”[10]. Epitet gatunkowy jest eponimem honorującym Daniela Girauda Elliota (1835–1915), amerykańskiego zoologa i jednego z fundatorów Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej, American Ornithologists’ Union i Société zoologique de France[11].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średniej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady czerwonym dziobie. Nogi i stopy od brązowo-szarych do żółto-brązowych. Tęczówki ciemnobrązowe. Nie występuje dymorfizm płciowy. Obie płcie mają niebieską górę głowy, ciemnoniebieskie okolice oczu, policzki, kark i boki szyi. Gardło i podgardle oraz przednia część szyi białe. Ciemnoniebieskie górne części ciała, białe spodnie części i zad. Ogon długi, biały, z silnie wydłużonymi środkowymi sterówkami, które są o 10–11 cm dłuższe niż reszta ogona, węższe w centralnej części, z łyżeczkowatymi końcówkami[7]. Sterowik wąskosterny różni się od sterowika dużego krótszym, całkowicie białym ogonem. Młode osobniki są bardziej matowe, mają dolną część grzbietu i zad jasnobrązowe, ogon krótki, niebieski w górnej części i szary w dolnej oraz ciemnobrązowy dziób z jaśniejszym końcem[7][12]. Długość ciała około 33–34 cm (włącznie z ogonem)[7][12].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Sterowik wstęgosterny jest endemitem Indonezji. Występuje tylko na wyspie Kofiau i otaczających ją niewielkich wysepkach należących do archipelagu Wysp Raja Ampat położonego na zachód od Nowej Gwinei[7][8]. Występuje na terenach położonych do wysokości 65 m n.p.m.[3][13] Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 320 km²[13].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Głównym habitatem sterowika wstęgosternego są wysokie nizinne lasy tropikalne zarówno pierwotne, jak wtórnego wzrostu. Spotykany jest także w zacienionych ogrodach. Jest gatunkiem osiadłym[7]. Dieta tego gatunku nie została zbadana, składa się prawdopodobnie z owadów, które wyłapuje w błotnistym podszycie leśnym[7]. Długość pokolenia jest określana na 3,4 roku[13].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Brak informacji na temat rozmnażania[7].
Status zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody od 2022 roku gatunek ten zaliczany jest do kategorii NT (ang. Near Threatened – bliski zagrożenia)[3]; wcześniej, od 2013 roku był klasyfikowany jako gatunek narażony (VU), a od 2010 roku jako gatunek zagrożony (EN). Ptak ten jest słabo poznany i nie ma zgodnych szacunków na temat jego liczebności. Obecnie uważa się, że populacja tego gatunku najprawdopodobniej przekracza 1000 dorosłych osobników. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako powolnie spadkowy głównie z powodu niewielkiego zmniejszania się naturalnego habitatu[3][13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tanysiptera ellioti, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: Kofiau Paradise-Kingfisher Tanysiptera ellioti Sharpe, RB 1870. Avibase. [dostęp 2023-07-15]. (ang.).
- ↑ a b c d Tanysiptera ellioti, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-07-04].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 164, 1999.
- ↑ R.B. Sharpe. On a new Kingfisher belonging to the Genus Tanysiptera. „Proceedings of the Zoological Society of London”, s. 630, 1869. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i P.F. Woodall & Christopher J. Sharpe: Kofiau Paradise-Kingfisher Tanysiptera ellioti, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-07-14]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-07-15] (ang.).
- ↑ Tanysiptera, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-14] (ang.).
- ↑ ellioti, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-14] (ang.).
- ↑ a b Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 193. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ a b c d Kofiau Paradise-kingfisher Tanysiptera ellioti. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-07-15]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagranie głosu i krótki film. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].