Strzępiak poszarpany
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
strzępiak poszarpany |
| Nazwa systematyczna | |
| Inocybe lacera (Fr.) P. Kumm. Führ. Pilzk. (Zwickau): 79 (1871) | |
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Strzępiak poszarpany (Inocybe lacera (Fr.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji: Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi według Index Fungorum[1].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inocybe, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus lacerus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. P. Kumm., przenosząc go do rodzaju Inocybe[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Inocybe lacera var. helobia Kuyper 1986
- Inocybe lacera var. lacera (Fr.) P. Kumm. 1871
- Inocybe lacera var. regularis Kuyper 1986
- Inocybe lacera var. rhacodes (J. Favre) Kuyper 1986
- Agaricus lacerus Fr. 1821
- Inocybe lacera f. heterospora J. Favre ex Bon 1988
- Inocybe lacera f. subsquarrosa F.H. Møller 1945
Nazwę polską podał Stanisław Chełchowski w 1898 r., używał też nazwy bedłka poszarpana[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 1-6 cm, u młodych okazów stożkowato-wypukły z niewielkim tępym garbkiem,u starszych płaski. Brzeg kapelusza podwinięty, później wyprostowany. Powierzchnia sucha, u młodych okazów gładko-włóknista u starszych włókienkowata, na koniec włókienkowato-łuseczkowata. Łuseczki często (zwłaszcza na szczycie kapelusza) odstające[4]. Kolor od szarobrązowego przez ochrowobrązowy do brązowego. Na brzegu długo utrzymują się resztki zasnówki[5].
Młode brudnobiałe, starsze mięsnobrązowe, na koniec brązowe. Ostrza blaszek jaśniejsze[5]. Przy trzonie są zatokowato wycięte[4].
Wysokość 3–5 cm, grubość 3–5 mm, walcowaty, pełny, bez bulwy, czasami o nieco zwężonej podstawie. Powierzchnia tej samej barwy co kapelusz, lub nieco jaśniejsza i pokryta drobnymi włókienkami[4].
W kapeluszu ma kolor biały do białokremowego, w trzonie jest brązowawy. Ma delikatny smak i zapach podobny do spermy[5].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników brązowy. Zarodniki gładkie i silnie wydłużone, czasami posiadające niewielki dzióbek. Czasami zdarzają się zarodniki z nieregularnymi wklęśnięciami. Rozmiar: 11-16(18) × 14,5-5,5(7,5) μm. Metuloidy o wrzecionowatym kształcie i rozmiarach: 50-65 × 12-20 μm[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje głównie na półkuli północnej, najwięcej stanowisk podano z Ameryki Północnej i Europy, ale występuje także w Azji i w południowo-wschodniej Australii[6]. Owocnikuje od maja do października.
Rośnie głównie w lasach iglastych i mieszanych, na obrzeżach dróg, na glebie piaszczystej lub gliniastej, czasami na wypaleniskach. Typowym miejscem jego występowania jest naga, osypująca się ziemia na obrzeżach dróg, szczególnie biegnących w wąwozach[4]. Jest gatunkiem piaskolubnym (psammofil), często można go było spotkać na Pustyni Błędowskiej. W odróżnieniu od większości grzybów jego owocniki często pojawiają się w miejscach suchych, słonecznych i podczas upalnych dni[7]. W Polsce występuje na obszarze całego kraju i jest pospolity[3].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mikoryzowy[3]. Dla ludzi grzyb trujący; zatrucia muskarynowe[5].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- strzepiak rzepowaty (Inocybe napipes). Różni się promieniście włóknistym kapeluszem i wyraźną bulwą na trzonie[5].
- strzępiak słodkogorzki (Inocybe dulcamara). Kapelusz ma odcień oliwkowy i nie posiada postrzępionych, odstających włókienek[5].
- strzępiak wełnisty (Inocybe lanuginosa). Ma ciemniejszy kolor i trzon pokryty włóknami i łuskami. Rośnie w wilgotnych miejscach[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Index Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Andrzej. Nespiak: Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe). Warszawa – Kraków: PWN, 1990. ISBN 83-01-08749-8.
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.