Sverre Hassel
 Sverre Hassel w 1912 roku. | |
| Data i miejsce urodzenia |
30 lipca 1876 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
6 czerwca 1928 |
| Zawód, zajęcie |
polarnik, celnik |
| Narodowość | |
| Rodzice |
Martinius Pedersen Hassel |
| Małżeństwo |
Helene Topper |
Sverre Hassel (ur. 30 lipca 1876 w Christianii, ob. Oslo, zm. 6 czerwca 1928 tamże) – norweski celnik i polarnik, uczestnik ekspedycji Roalda Amundsena na biegun południowy z lat 1910–1912, członek pięcioosobowej grupy, która jako pierwsza zdobyła biegun południowy[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Dzieciństwo i młodość[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 30 lipca 1876 roku w Christianii (dzisiejszym Oslo). Był synem Martiniusa Pedersena Hassela i Elise Mathei Pedersen[1]. W 1883 roku został przyjęty na pokład "Christianii", statku treningowego dla przyszłych żeglarzy. Kurs trwał kilka lat i zakończył się powodzeniem[2].
Podróże polarne[edytuj | edytuj kod]
W latach 1898-1902 uczestniczył w dowodzonej przez Otto Sverdrupa wyprawie statku "Fram" na zachodnie wybrzeże Grenlandii i Archipelag Arktyczny[3]. Podczas wyprawy tej nauczył się manewrowania psimi zaprzęgami[2]. Po powrocie do Norwegii wstąpił do norweskiej marynarki wojennej. Przez kolejne kilka lat stacjonował w Horten. W 1904 roku został zatrudniony jako celnik w Kristiansand[2]. W 1910 roku został zaproszony przez Amundsena do uczestnictwa w ekspedycji statku "Fram" na biegun północny[1]. Ofertę tą przyjął, lecz uzyskał zaledwie rok urlopu w pracy i zamierzał uczestniczyć w wyprawie tylko do momentu, w którym "Fram" dotrze do San Francisco[4]. Na krótko przed odpłynięciem z Madery dowiedział się jednak o tym, że prawdziwym celem ekspedycji jest biegun południowy, a nie północny[a]. Zapytany o to, czy nadal chce uczestniczyć w ekspedycji, odpowiedział wówczas twierdząco[4].
Po dopłynięciu "Frama" na Antarktydę został jedną z dziewięciu osób, które pozostały na zimę w bazie Framheim, podczas gdy reszta załogi wypłynęła w rejs po Oceanie Południowym[5]. 19 października 1911 wyruszył na biegun południowy wraz z czterema towarzyszami: Amundsenem, Oscarem Wistingiem, Olavem Bjaalandem oraz Helmerem Hanssenem. 14 grudnia dotarł na biegun południowy, zaś 25 stycznia 1912 powrócił do bazy Framheim[5]. Podobnie jak pozostali uczestnicy ekspedycji powrócił do Norwegii przez Hobart na Tasmanii oraz Buenos Aires[5].
Dalsza działalność[edytuj | edytuj kod]
W 1913 roku odmówił Amundsenowi uczestnictwa w ekspedycji na biegun północny i zatrudnił się ponownie jako celnik w Kristiansand. Później pracował także w Frasund. W międzyczasie przeprowadził także serię około 100 wykładów na temat podróży na biegun południowy[2]. W październiku 1916 roku w liście do Fridtjofa Nansena zasugerował przekształcenie statku "Fram" w muzeum. Plan ten został wykonany kilkanaście lat później przez Otto Sverdrupa. W 1922 roku został celnikiem w Grimstad[1]. Pomimo że po raz kolejny nie przyjął propozycji uczestnictwa w ekspedycji Amundsena na biegun północny[3], utrzymywał dobre relacje ze swoim dawnym przełożonym[1]. 6 czerwca 1928 roku, podczas odwiedzin w posiadłości Amundsena w Uranienborg, w Oslo, zmarł na zawał serca[2].
Odznaczenia i upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Po powrocie z wyprawy na biegun południowy został odznaczony Złotym Medalem Bieguna Południowego (norw. nynorsk Sydpolsmedaljen), ustanowionym przez króla Haakona VII z okazji sukcesu wyprawy Amundsena[2].
Jego imieniem została nazwana znajdująca się na Antarktydzie Góra Hassela[6], a także Cieśnina Hassela, położona w Archipelagu Arktycznym, pomiędzy Wyspą Amunda Ringnesa a Wyspą Ellefa Ringnesa[2].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Amundsen zmienił plany podróży na kilka miesięcy przed wypłynięciem z Norwegii, lecz początkowo poinformował o tym wyłącznie swego brata, Leona, i pierwszego oficera, Thorvalda Nilsena.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Sverre Hassel. Norsk Biografisk Leksikon. [dostęp 2016-05-19]. (norw. nynorsk).
- ↑ a b c d e f g Sverre Helge Hassel (1876-1928). The Fram Museum. [dostęp 2016-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)]. (ang.).
- ↑ a b Did you know that Sverre Hassel declined to participate in a later expedition with Amundsen?. South Pole 1911-2011. [dostęp 2016-05-19]. (ang.).
- ↑ a b Roald Amundsen: The South Pole: An Account of the Norwegian Antarctic Expedition in the „Fram”, 1910-1912. C. Hurst, Limited, 1912, s. 125-131. ISBN 978-0-903983-47-1.
- ↑ a b c Roland Huntford: Scott and Amundsen. Hodder and Stroughton, 1979. ISBN 978-0-340-19565-9.
- ↑ Sverre Hassel (1876-1928). Cool Antarctica. [dostęp 2016-05-19]. (ang.).