Synagoga w Bobowej

Synagoga w Bobowej

{{{nazwa oryginalna}}}

{{{opis zdjęcia}}}
Państwo	{{{państwo}}}
Miejscowość	{{{miejscowość}}}
Adres	{{{adres}}}
Budulec	murowana
Data budowy	{{{data budowy}}}
Data likwidacji	{{{data likwidacji}}}
Data zburzenia	{{{data zburzenia}}}
Data odbudowy	{{{data odbudowy}}}
Tradycja	ortodoksyjna
Obecnie	czynna synagoga
Położenie na mapie brak Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}
[{{{www}}} Strona internetowa]

{{Synagoga infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | data budowy = | data zburzenia = | www = | miejscowość = | data likwidacji = | adres = | współrzędne = | państwo = | data odbudowy = | opis zdjęcia = | nazwa oryginalna = Nieznane pola: "zniszczono", "zdjęcie podpis", "zlikwidowano", "zburzono" oraz "zbudowano".

Wnętrze synagogi, 2004

Synagoga w Bobowej - synagoga znajdująca się w Bobowej, niedaleko rynku, w linii dawnych murów obronnych. Obecnie stanowi jeden z najcenniejszych zabytków żydowskiej architektury sakralnej w Polsce.

Historia

Synagoga została zbudowana w 1756 roku. W 1889 roku synagoga spłonęła podczas pożaru jaki nawiedził miasto. Natychmiast po nim podjęto decyzję o renowacji, która nadała budynkowi dzisiejszy kształt. Podczas II wojny światowej hitlerowcy doszczętnie zdewastowali wnętrze synagogi i przenaczyli ją na stajnie dla koni.

Po zakończeniu wojny synagoga przez kilka lat stała opuszczona i niszczała. W 1955 roku została wyremontowana, a jej wnętrze przebudowane z przeznaczeniem na warsztaty tkackie dla miejscowej szkoły zawodowej. Wówczas usunięto m.in. bimę, schodki do Aron ha-kodesz, podwyższono poziom podłogi oraz wybielono ściany, jednak na polecenie kierownictwa szkoły zachowano najcenniejsze detale architektoniczne oraz polichormię i portal wokół Aron ha-kodesz. Ten fragment ściany zasłonięto ogromną szybą tak, aby nie uległ zniszczeniu oraz żeby można było go podziwiać.

W 1993 roku synagoga została odzyskana przez Gminę Wyznaniową Żydowską w Krakowie, która nie zgodziła się na dalsze użytkowanie synagogi przez warsztaty. Od tego czasu w synagodze rozpoczęto remont, którym kierowała Fundacja Rodziny Nissenbaumów. Prace jednak szły bardzo powoli i po śmierci prezesa fundacji, Zygmunta Nissenbauma zostały wstrzymane.

Następnie synagogą zainteresował się rabina Ascher Scharf z Nowego Jorku, który postanowił dokończyć remont. Z zebranych przez niego i jego rodziny pieniędzy wykonano izolację fundamentów, oczyszczono wnętrze z gruzu, uzupełniono stolarkę, dokopano się do poziomu pierwotnej posadzki. Ze względu na brak zachowanych przekazów ikonograficznych oraz dokumentacji poprzedniego wyposażenia zdecydowano się na postawienie prowizorycznej, drewnianej bimy oraz schodków do Aron ha-kodesz. Remont pochłonął prawie 50 tysięcy dolarów.

1 lipca 2003 roku w rocznicę śmierci cadyka Salomona ben Natana uroczyście otwarto synagogę w obecności prawie stu bobowskich chasydów ze Stanów Zjednoczonych, Londynu i Izraela oraz lokalnych władz z wójtem gminy Bobowa, Wacławem Ligęzą. W imieniu cadyka Naftalego Halberstama, który nie mógł przyjechać na uroczystość ze względu na zły stan zdrowia, przemówienie wygłosił jego zięć Jehoszua Rubin. Następnie odbyło się nabożeństwo, na które zaproszono kantora Benziona Millera.

Obecnie synagoga jest czynnym miejscem kultu, w którym nabożeństwa odbywają się sporadycznie podczas pielgrzymek chasydów do grobów cadyków bobowskich. W synagodze mieści się również warsztat koronkarski oraz muzeum ze stałą wystawą judaiców.

Architektura

Aron ha-kodesz

Murowany z kamienia budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta w stylu barokowym. Od strony zachodniej przylega do niej drewniana przybudówka, która wznosi się na czterech słupach i ma otwartą galeryjkę. W jej wnętrzu, na piętrze pierwotnie znajdował się babiniec, otwarty na salę główną kilkoma okienkami. Całość jest przykryta jednym dachem.

Główna sala modlitewna jest założona na planie prostokąta o wymiarach 14 na 12,5 metrów, nakryta jest dziewięciopolowym sklepieniem wspartym na czterech słupach, pomiędzy którymi stoi drewniana, dwuwejściowa bima.

Na ścianie wschodniej zachowała się bogato zdobiona, stiukowa oprawa Aron ha-kodesz pochodząca z lat 1777-1778, będąca najlepiej zachowaną w regionie Małopolski. W centralnej części znajduje się wnęka na zwoje Tory, między którą znajdują się dwie kolumny, oplecione wicią winorośli. W części szczytowej znajdują się dwa gryfy w roli cherubów, symbolicznie adorujące tablice Dekalogu, zwieńczonymi koroną z napisem "korona Tory". Cała polichromia zawiera liczne motywy roślinne oraz zwierzęce. Niedawno odkryto fragmenty malowideł na pozostałych ścianach.

• Synagoga jest obiektem, który stanowi wartość zabytkową. Została ona wpisana do krajowego rejestru zabytków nieruchomych pod numerem A-374 w dniu 10 kwietnia 1968 oraz 531 z 26 lutego 1988 roku.

Bibliografia

• Adam Dylewski, Śladami Żydów polskich: przewodnik ilustrowany, Bielsko-Biała 2002, ISBN 8373040293
• Grzegorz Kubal, Bobowa - w gmninie i okolicy, Krosno 1999, ISBN 8388126105
• Eleonora Bergman, Jan Jagielski Zachowane synagogi i domy modlitwy w Polsce, Warszawa 1996