Szczeć sukiennicza

Szczeć sukiennicza
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	szczeciowce
Rodzina	przewiertniowate
Rodzaj	szczeć
Gatunek	szczeć sukiennicza
	Nazwa systematyczna
	Dipsacus sativus (L.) Honck.; Verz. Gew. Teutschl. 1: 374 (1782)
Synonimy
	Dipsacus fullonum var. sativus L.; Dipsacus fullonum subsp. sativus (L.) Thell.; Dipsacus sylvestris subsp. fullonum Bonnier & Layens;
	Dipsacus fullonum var. sativus L.; Dipsacus fullonum subsp. sativus (L.) Thell.; Dipsacus sylvestris subsp. fullonum Bonnier & Layens;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Szczeć sukiennicza^[5], szczeć barwierska^[6] (Dipsacus sativus (L.) Honck.) – gatunek rośliny z rodziny przewiertniowatych. Rodzimy obszar jego występowania to południowa Europa (kraje byłej Jugosławii, Włochy i Francja), ale rośnie jako gatunek introdukowany także w Rumunii, Czechach, Niemczech, na Wyspach Brytyjskich i Półwyspie Iberyjskim, a poza Europą w Ameryce Północnej i Południowej^[4]. W Polsce gatunek uprawiany (zwłaszcza dawniej)^[7] i przejściowo dziczejący^[7]^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna dwuletnia. Wysokości 1-2 m.
Łodyga: Sztywna, naga, pokryta kolcami^[8].
Liście: Liście odziomkowe, podługowato-lancetowate, niejednakowo wycinane, ostro zakończone, z kolczastym nerwem od strony dolnej. Tworzą rozetę. Są u jej podstawy zrośnięte parami.
Kwiaty: Zebrane w podługowato jajowatą główkę. Przysadki wspierające kwiaty w szczytowej części kwiatostanu są odgięte w dół. Korony kwiatów liliowe, dłuższe od przysadek^[7].
Gatunki podobne: Szczeć pospolita i wykrawana mają przysadki w obrębie kwiatostanu proste lub słabo zgięte i przynajmniej w dole kwiatostanu dłuższe od kwiatów^[7].

Zastosowanie

Bywa uprawiana jako roślina ozdobna. Dawniej używano tej rośliny do wypychania utkanych tkanin^[9]. Rozwinięta część główki używana była w przędzalnictwie do gręplowania wełny oraz do czesania wełnianych tkanin^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
↑ Dipsacus sativus. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-06-21]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Dipsacus sativus (L.) Honck., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-06-15] .
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 71, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Zespół Encyklopedii PWN: Encyklopedia popularna PWN. Warszawa: PWN, 1998, s. 206. ISBN 83-7129-544-8.
↑ ^a ^b ^c ^d Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 446. ISBN 83-0114342-8.
↑ ^a ^b Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).

[grin-3] Dipsacus sativus. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-06-21]. (ang.).

[powo-4] Dipsacus sativus (L.) Honck., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-06-15] .

[checklist-5] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 71, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[eppwn-6] Zespół Encyklopedii PWN: Encyklopedia popularna PWN. Warszawa: PWN, 1998, s. 206. ISBN 83-7129-544-8.

[klucz-7] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 446. ISBN 83-0114342-8.

[S-8] Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[E-9] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]