Szlarnik krępy
| Zosterops flavilateralis | |||
| Reichenow, 1892 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
szlarnik krępy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6] | |||
 | |||
Szlarnik krępy[7] (Zosterops flavilateralis) – gatunek małego ptaka z rodziny szlarników (Zosteropidae). Zamieszkuje Afrykę Wschodnią. Według IUCN jest to gatunek najmniejszej troski.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał niemiecki przyrodnik Anton Reichenow w 1892 roku na łamach czasopisma „Journal für Ornithologie”. Autor nadał gatunkowi nazwę Zosterops flavilateralis, a jako miejsce typowe wskazał Afrykę Wschodnią, nie podając dokładnej lokalizacji[2][8].
Jest to jeden z gatunków Zosterops, których taksonomia uległa zmianie w ostatnich latach. Do niedawna uznawany był za podgatunek szlarnika sawannowego (Zosterops abyssinicus)[1][7][9]. Obecnie większość autorów wyróżnia dwa podgatunki[2][3][4][9]:
- Z. f. flavilateralis Reichenow, 1892
- Z. f. jubaensis Erlanger, 1901.
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Zosterops (Fosterops): gr. ζωστηρ zōstēr, ζωστηρος zōstēros „pas”; ωψ ōps, ωπος ōpos „oko”[10].
- flavilateralis: łac. flavus – „żółty, złotożółty”, łac. lateralis – „z boków”[11].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Mały ptak o szpiczastym, zakrzywionym, stosunkowo długim czarnym dziobie. Nogi i stopy od niebieskoszarych do czarniawych. Tęczówki brązowe lub szarobrązowe. Nie występuje dymorfizm płciowy. Wokół oczu charakterystyczne białe obrączki oczne, które od strony dzioba są przerwane czarną plamką. Od dzioba do oczu i pod nimi czarne zabarwienia, tuż nad dziobem żółtawy pasek. Górna część głowy i jej boki zielonożółte, podgardle, gardło i dolna część szyi żółte. Brzuch i boki żółte, podobnie jak pokrywy podogonowe. Ogon ciemnobrązowy z żółtawozielonymi krawędziami. Spód skrzydeł i wewnętrzne brzegi lotek białawe. Skrzydła ciemnobrązowe z żółtawozielonymi krawędziami. Podgatunek Z. f. jubaensis ma bardziej szarawy odcień górnych części ciała i bardziej matowe dolne części ciała. Młode osobniki przypominają dorosłe. Długość ciała 10,2 cm. Masa ciała 7,2–9 g[9].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Poszczególne podgatunki szlarnika krępego występują:
- Z. f. flavilateralis – we wschodniej, środkowej i południowej Kenii oraz w północno-wschodniej Tanzanii,
- Z. f. jubaensis – w południowej Etiopii, północnej Kenii i południowej Somalii[9].
Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 1,09 mln km²[12].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Jego głównym habitatem są suche i półsuche tereny krzewiaste i zadrzewione, porośnięte m.in. akacjami i ciernistymi krzewami, ogrody i obrzeża lasów na wysokościach do 1800 m n.p.m. Zasiedla głównie obszary, gdzie roczne opady deszczu mieszczą się w przedziale 250–1000 mm[9]. Jest zasadniczo gatunkiem osiadłym, jednak w północnej Tanzanii zaobserwowano opuszczanie przez szlarnika krępego siedlisk na skraju lasu w okresie październik–listopad. Długość pokolenia jest określana na 3,5 roku[12].
Dieta tego gatunku składa się głównie z mszyc (Aphidoidea) i innych małych owadów (i gąsienic) oraz owoców. Żeruje w stadach 10–30 osobników. Po wykluciu, przez pierwsze dwa dni, pisklęta są karmione wyłącznie owadami, natomiast po szóstym dniu już wyłącznie owocami[9].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Sezon lęgowy przypada od lutego do lipca. Jak wykazują badania, jest to gatunek monogamiczny i gniazdujący samotnie. Gniazdo budowane jest przez oboje rodziców w postaci niewielkiego otwartego kielicha lub w formie małego hamaka z cienkich pasków kory, które są posklejane pajęczyną. Gniazdo jest zawieszone pomiędzy gałązkami krzewów lub niskich drzew lub w rozwidleniu 2–3 gałązek na wysokości od 1 do 3 m nad ziemią. W lęgu 2–4 jasnoniebieskie jaja o wymiarach 14 mm na 10 mm. W inkubacji (11 dni) i karmieniu piskląt (14 dni) uczestniczą obie płcie. Gniazda są zajmowane przez pasożyta lęgowego miodowodzika szarogłowego (Prodotiscus zambesiae). Gatunek o niskim sukcesie lęgowym, spowodowanym głównie przez drapieżniki: ptaki z rodziny dzierzb, szczury, węże i mangusty[9].
Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek ten został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – gatunek najmniejszej troski)[6]. Liczebność populacji nie jest oszacowana. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako trudny do określenia z powodu niepewności co do wpływu zmian habitatu na ten gatunek[6][12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Zosterops abyssinicus flavilateralis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2023-08-29] (ang.).
- ↑ a b c Denis Lepage: Kenya White-eye Zosterops flavilateralis Reichenow, A 1892. Avibase. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
- ↑ a b D.J. Pearson, D.A. Turner, A taxonomic review of the genus Zosterops in East Africa, with a revised list of species occurring in Kenya, Uganda and Tanzania, „Scopus: Journal of East African Ornithology”, 37, 2017, s. 1–13.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sylviid babblers, parrotbills, white-eyes. IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-08-24]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES, ZOSTEROPIDAE Bonaparte 1853, White-eyes and Yuhinas, Wersja 5.013 (2021-11-26) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-08-24] (ang.).
- ↑ a b c Zosterops flavilateralis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ZOSTEROPIDAE Bonaparte, 1853 - SZLARNIKI - WHITE-EYES (wersja: 2023-03-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-08-20].
- ↑ Anton Reichenow, Zur Vogelfauna von Kamerun. Erster Nachtrag, „Journal für Ornithologie”, 20, Lipsk: Verlag von L. A. Kittler, 1892, s. 192–193 (niem.).
- ↑ a b c d e f g Josep del Hoyo, Nigel Collar & Guy M. Kirwan: Pale White-eye Zosterops flavilateralis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-08-24]. (ang.).
- ↑ Zosterops, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-30] (ang.).
- ↑ flavilateralis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-27] (ang.).
- ↑ a b c Kenya White-eye Zosterops flavilateralis. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-08-24]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].