Szpital Kliniczny im. dr. Józefa Babińskiego
nr rej. A-893, zespół szpitalno-parkowy z 17 września 1999 | |
Data założenia |
1907 |
---|---|
Państwo | |
Województwo | |
Adres |
ul. dr. J. Babińskiego 29 |
Dyrektor |
Michał Tochowicz |
Położenie na mapie Krakowa | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
50°00′13,51″N 19°53′00,57″E/50,003753 19,883492 | |
Strona internetowa |
Szpital Kliniczny im. Józefa Babińskiego Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Krakowie[1] – szpital w Krakowie (na osiedlu Kobierzyn), zajmujący się leczeniem i rehabilitacją chorych w zakresie psychiatrycznym, odwykowym i neurologicznym.
W 1999 zespół szpitalno-parkowy został wpisany na listę zabytków[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wniosek o budowę drugiego szpitala psychiatrycznego w Galicji, który odciąży przepełniony Zakład dla Chorych Umysłowych na Kulparkowie pod Lwowem Wydział Krajowy złożył do sejmu pod koniec 1903 roku. Prace przygotowawcze trwały 4 lat prowadzone przez ówczesne sławy psychiatrii polskiej, m.in.: prof. Jana Mazurkiewicza czy prof. Henryka Halbana. Pod koniec 1907 roku Sejm krajowy uchwalił projekt budowy szpitala i zgodził się na zakup działki o powierzchni 104 morgów w Kobierzynie. Teren znajdował się na wysokości 256 m n.p.m., ale był podmokły, dlatego było konieczne jego osuszenie. Przy okazji przeprowadzono drenowanie Kobierzyna i pobliskich Skotnik i Sidziny. Z miastem podpisano umowę na podłączenie szpitala do miejskich wodociągów. Początkowe plany, że szpital będzie mógł leczyć 500 pacjentów powiększono do 550 , ale infrastruktura umożliwiała jego rozbudowę do 800 pacjentów. Zakładano, że cały personel poczynając od dyrektora, poprzez lekarzy, pielęgniarki na administracji i rządcy kończąc, będzie mieszkać na terenie zakładu[3]. Prawie gotowy szpital czekał przez wojnę na otwarcie, które nastąpiło dopiero w 1917 r. Koncepcja działania i projekt szpitala została oparta na założeniach miast-ogrodów. W ogromnym parku postawiono 15 pawilonów i budynki administracyjno-mieszkalne. Szpital posiadał piekarnię, pralnię, palarnię, warsztaty terapii, gospodarstwo rolne i ogrodnicze, budynek teatralny, boisko, kaplicę i cmentarz. W okresie międzywojennym wybudowano także pawilon dla chorych pracujących. Pawilony warsztatowe pełniły rolę miejsc terapii chorych, pozwalając im poprzez pracę wrócić do aktywnego życia.
W okresie II wojny światowej szpital uległ kompletnej zagładzie. W latach 1940–1942 hitlerowcy planowo przeprowadzali głodzenie i wyniszczanie pacjentów. 23 czerwca 1942 r. ponad 500 chorych wywieziono do obozu KL Auschwitz. Ciężko chorych, nie nadających się do transportu, stracono na miejscu.
Osobny artykuł:Po II wojnie szpital zaczął od razu działać. W 1947 r. powstał oddział odwykowy. W 1950 r. otwarto pierwszą w warunkach szpitalnych pracownię psychologiczną (zorganizowaną przez Mieczysława Choynowskiego i Antoniego Kępińskiego[4]), a w 1953 r. oddział dziecięcy dla dzieci w wieku 3–10 lat z zajęciami kinezyterapii, socjoterapii szkolnej, reedukacji, terapią zajęciową i behawioralną. Warsztaty terapii obejmowały terapię plastyczną, rzeźbę, tkactwo, stolarstwo, muzykoterapię. W latach 70. pacjenci wykonywali konfekcję kosmetyki kolorowej dla Fabryki Kosmetyków Pollena – Miraculum.
Działał Klub Twórców Sztuki Nieprofesjonalnej Hestia. Pacjenci wystawili namalowane przez siebie obrazy w galeriach Krakowa i w Pomaz na Węgrzech, gdzie działał podobny Klub Terapii. Organizowano wspólne plenery malarskie i wystawy poplenerowe w Budapeszcie i Szentendre. Pacjentom piszącym wiersze szpital wydał 3 zbiory wierszy w tomikach pt. Pisane w mroku. W latach 70. powstał Klub Rodzina, którego członkowie – byli pacjenci, spotykali się w krakowskich kawiarniach, organizowali wyjścia do kina i na koncerty.
W latach 90. zaczęto zmniejszać liczbę pacjentów, a rozwijać opiekę i wizyty środowiskowe w domach chorych. Rozpoczęto także remontowanie szpitala i modernizację techniczną. Pod kontrolą konserwatora zabytków odnowiono kaplicę i budynek teatru. Odnowiono także Willę Dyrektorów, w której mieści się obecnie galeria prac pacjentów, pracownia komputerowa.
W 1947–1952 kapelanem zakładu był ks. Piotr Niezgoda, dziekan generalny Wojska Polskiego.
Lokalizacja
[edytuj | edytuj kod]Działka zapewniała ładny widok na Kraków, Bielany i kopiec Kościuszki z jednej strony, a na Beskidy z drugiej. Była przedzielona na dwie części przez drogę z Krakowa do Skawiny. Na większej 86 morgowej zbudowano budynki mieszkalne i gospodarcze, założono 7 morgowy park, a przy drodze umieszczono folwark. Mniejsza 18 morgowa leżąca po drugiej stronie drogi została przeznaczona na uprawę, a na jej końcu postanowiono zorganizować cmentarz[3].
Dyrektorzy szpitala
[edytuj | edytuj kod]- lata przedwojenne
- Jan Mazurkiewicz (1918–1919)
- Roman Zagórski (1919–1925)
- Juliusz Morawski (1925–1928)
- Władysław Stryjeński (1928–1939)
- lata powojenne
- Zdzisław Mieniewski
- Władysław Issajewicz (1945–1952)
- Jan Gallus (1952–1971)
- Tadeusz Pańków (1971–1984)
- Zdzisław Wasieczko (1984–1991)
- Andrzej Kowal (1991–2003)
- Anna Przewłocka (2003–2008)
- Marzena Grochowska (2008–2012)
- Stanisław Kracik (2012–2021)
- Anna Depukat (p.o. dyrektora w 2021)
- Michał Tochowicz (od 2021)
Galeria zdjęć
[edytuj | edytuj kod]-
Budynek dyrekcji 1931 rok
-
Sala teatralna w domu kultury
-
Folwark
-
Bistro Tymiankowo
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Uchwała nr XLIX/763/18 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 28 maja 2018 r. [online]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 88–89 [dostęp 2012-11-14] .
- ↑ a b J. Mazurkiewicz , O opiece nad umysłowo chorymi w Galicyi i o nowym Zakładzie krajowym w Kobierzynie, „Przegląd Lekarski” (51), 1912, s. 728-735 .
- ↑ Spacerem po mieście-ogrodzie: szpital w Kobierzynie. Malopolska24.pl. [dostęp 2023-03-21].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Historia szpitala im. Babińskiego. babinski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-25)].