Tajne Wojskowe Zakłady Wydawnicze

Tajne Wojskowe Zakłady Wydawnicze – aparat wydawniczo-poligraficzny Polskiego Państwa Podziemnego działający w latach 1940–1945 w Warszawie i innych miastach Generalnego Gubernatorstwa jako wydział Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej.

Historia

Pierwsza tajna drukarnia została uruchomiona w Warszawie jesienią 1940 r. Na początku 1944 r. liczące już dwanaście zakładów TWZW stały się największym koncernem poligraficznym podziemnej Europy. W szczytowym okresie rozwoju – na przełomie 1943 i 1944 r. – TWZW drukowały miesięcznie przeciętnie 248 500 egzemplarzy czasopism, 6500 broszur i 120 000 egzemplarzy ulotek, zużywając w tym celu około 5 ton nabywanego na czarnym rynku papieru. Ich personel liczył 50 etatowych pracowników. Ogółem w ciągu całej swej działalności drukarnie TWZW wyprodukowały przynajmniej kilkanaście milionów egzemplarzy konspiracyjnych pism, ponad milion broszur, instrukcji i innych druków zwartych, około miliona ulotek i około miliona druków Akcji N; rozchodziły się one po całym kraju (a w przypadku druków „N” również poza jego granicami). W ciągu całego okresu działalności (1940–1945) produkcja TWZW przekroczyła kilka milionów egzemplarzy różnych druków. Kontynuacją TWZW w powstaniu warszawskim były Wojskowe Zakłady Wydawnicze. TWZW zakończyły formalnie działalność w styczniu 1945 po rozwiązaniu Armii Krajowej.

Twórcą i zarządzającym strukturą Tajnych Wojskowych Zakładów Wydawniczych był przez cały okres okupacji niemieckiej w Polsce Jerzy Rutkowski ps. Michał i Kmita.

TWZW były m.in. wydawcą pierwszego wydania książki Aleksandra Kamińskiego pt. Kamienie na szaniec i pierwszego wydania krajowego książki Arkadego Fiedlera Dywizjon 303.

Bibliografia

• Stanisław Jankowski „Agaton” Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie, Warszawa 1980; Wyd. Państwowy Instytut Wydawniczy, ISBN 83-06-00140-0;
• Michał Wojewódzki W tajnych drukarniach Warszawy 1939–1944, Warszawa 1978, wyd. II popr. i uzup. Wyd. Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Jan Nowak-Jeziorański Kurier z Warszawy, Kraków 1989, Wydawnictwo „Znak”, ISBN 83-7006-102-8

Linki zewnętrzne

• Kobiety w TWZW. w.icm.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-19)].