Ulica Henryka Sienkiewicza w Tarnowskich Górach

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ulica Henryka Sienkiewicza
Śródmieście-Centrum, Sowice
Ilustracja
Ulica Henryka Sienkiewicza w rejonie skrzyżowania z ul. Bohaterów Monte Cassino, widok w kierunku południowym (zdj. 2016)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Tarnowskie Góry

Długość

1285 m

Przebieg
0 m rondo ppłk. pil. inż. Karola Gustawa Ranoszka:
↙ ul. marsz. Józefa Piłsudskiego ↗
↖ ul. Nakielska
→ ul. Jana III Sobieskiego
30 m pl. Towarzystwa Przyjaciół Dzieci
40 m wyjazd z Urzędu Miejskiego
85 m dojazd do Urzędu Miejskiego
160 m ul. 9 maja
180 m ul. 9 maja
315 m rondo im. Bractwa Kurkowego:
← ul. Jana Styczyńskiego
→ ul. Powstańców Śląskich
400 m ul. Tadeusza Kościuszki
590 m ul. Bohaterów Monte Cassino
1000 m ul. Graniczna
1100 m (2,8 m) (6 m)
linia kolejowa nr 144
1200 m droga wewnętrzna PKP
1285 m ul. Fabryczna
ul. Czarnohucka
Położenie na mapie Tarnowskich Gór
Mapa konturowa Tarnowskich Gór, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Henryka Sienkiewicza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Henryka Sienkiewicza”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Henryka Sienkiewicza”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Henryka Sienkiewicza”
Ziemia50°27′02,7″N 18°51′40,0″E/50,450750 18,861111
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Henryka Sienkiewicza w Tarnowskich Górach – jedna z głównych ulic Tarnowskich Gór. Łączy północną część dzielnicy Śródmieście-Centrum z południową częścią Sowic. Stanowi fragment drogi powiatowej klasy Z nr 3290S powiatu tarnogórskiego[1].

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Odcinek ul. Sienkiewicza przebiegający pod wiaduktem linii kolejowej nr 144 w dzielnicy Sowice

Ulica rozpoczyna się na Rondzie ppłk. pil. inż. Karola Gustawa Ranoszka, kierując się dalej na północ. Krzyżuje się z innymi drogami powiatowymi: ulicą Powstańców Śląskich, ulicą Jana Styczyńskiego i ulicą Tadeusza Kościuszki. Na granicy dzielnic Śródmieście-Centrum i Sowice przebiega pod wiaduktem kolejowym linii nr 144. Swój bieg kończy na skrzyżowaniu z ulicą Fabryczną w Sowicach, a jej kontynuacją jest ulica Czarnohucka[1][2].

Ulica Sienkiewicza na odcinku od ronda Ranoszka do skrzyżowania z ulicami Styczyńskiego i Powstańców Śląskich posiada cztery pasy ruchu: dwa w stronę północną i dwa w południową[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie francusko-pruskiej (1870-1871) w Tarnowskich Górach rozpoczęto wytyczanie nowych ulic, wzdłuż których budowano wille z ogrodami oraz kamienice o wysokim jak na tamte czasy standardzie przeznaczone dla powracających żołnierzy[3]. Jedną z nich była ulica Sienkiewicza, która do 1925 oraz w latach 1939–1945 ulica nosiła nazwę Hugostraße[a][4] upamiętniającą hrabiego Hugona I Henckla von Donnersmarck – założyciela huty w pobliskich Sowicach[3].

Jednym z pierwszych budynków wytyczonych przy tej ulicy była siedziba starostwa powstałego w 1873 roku powiatu tarnogórskiego (niem. Kreis Tarnowitz). Od 1975 w budynku mieści się Urząd Miejski w Tarnowskich Górach[3].

Ówczesna Hugostraße została wybrukowana w latach 1898–1912[5], zaś w latach 1871–1905 znajdowała się przy niej jedna z rogatek miejskich[6].

W 1907 powstała urzędnicza spółdzielnia mieszkaniowa (Beamtenwohnungs- und Sparverein), która m.in. przy ulicy Sienkiewicza, a także przy obecnych ulicach Nakielskiej, Kościuszki i Powstańców Śląskich, wybudowała z pomocą państwowych funduszy domy o 153 mieszkaniach[5].

Jeszcze przed I wojną światową ulica została przedłużona poza znajdujący się nieopodal skrzyżowania Hugostraße z Lukaschikstraße oraz Georgstraße[b] Park Strzelecki bractwa kurkowego i zabudowana domami dla urzędników[3].

Jeszcze w latach międzywojennych u zbiegu ulic Sienkiewicza oraz Bohaterów Monte Cassino stał krzyż upamiętniający cmentarz, na którym chowani byli dziesiątkowani przez zarazę przechodzący przez miasto w 1813 i 1814 w ślad za wojskami Napoleona rosyjscy oraz pruscy żołnierze[7].

W latach II wojny światowej (1939–1945) niemieckie władze okupacyjne zmieniły nazwę ulicy na General-Hülsen-Strasse[8].

13 lipca 2016[9] i 30 lipca 2017[10] ulicą Sienkiewicza przebiegała trasa wyścigu kolarskiego Tour de Pologne.

Na początku lutego 2021 roku skrzyżowanie ulicy Sienkiewicza z ulicami Powstańców Śląskich i Styczyńskiego zostało zamknięte z powodu budowy w tym miejscu ronda[11], natomiast znajdujący się przy ul. Sienkiewicza przystanek autobusowy przeniesiony został na ulicę Bohaterów Monte Cassino[12].

Budynki[edytuj | edytuj kod]

Willa Leschnitzera z 1874 roku, ul. Sienkiewicza 1

Przy ulicy Henryka Sienkiewicza mieści się szereg budynków użyteczności publicznej; często są to też obiekty zabytkowe wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków[13]:

  • tzw. Willa Leschnitzera, ul. Sienkiewicza 1 – zabytkowy budynek w stylu baroku francuskiego według projektu Louisa Ehrlicha wybudowany w 1874 na terenie tartaku należącego do Simona Leschnitzera; posiada boniowany parter, piętro zaś ozdobione korynckimi pilastrami i kolumienkami, dach mansardowy; kolejnymi właścicielami Richard Linke, Max Moeller, po II wojnie światowej mieszkania komunalne, obecnie mieści m.in. aptekę, kancelarie radców prawnych oraz biuro poselskie,
  • Budynek Urzędu Miejskiego, ul. Sienkiewicza 2 – neorenesansowy budynek z cegły klinkierowej, zwieńczony kamienną balustradą według projektu Heintzego, budowa rozpoczęła się w 1875, oddany do użytku 1 kwietnia 1877, siedziba starostwa tarnogórskiego do 1975,
  • budynek z 1876 roku, ul. Sienkiewicza 3 – postawiony na zlecenie Simona Leschnitzera na terenie tartaku, którego Leschnitzer był właścicielem. Mieściła się w nim administracja. Obecnie agencja PZU,
  • neobarokowa kamienica z 1905 roku przy ul. Sienkiewicza 4, zaprojektowana przez Hugona Streckera, który w niej zamieszkał. Na fasadzie znajdują się przedstawienia narzędzi murarskich, które przez długie lata uważano za symbole masońskie; Strecker faktycznie należał do tarnogórskiej loży masońskiej Silberfels,
  • ul. Sienkiewicza 5 – wczesnomodernistyczna willa stolarza Karla Müllera z 1910 roku; pod spadzistym dachem widoczna wypukła rzeźba siedzącego atlety z piłą na tle wici i liści irysa; obecnie mieści Przedszkole Publiczne nr 4[14],
  • ul. Sienkiewicza 6 – budynek szkoły z 1927 roku o formie pałacu, przed wejściem portyk z trzema filarami, początkowo Prywatna Średnia Szkoła Męska i Żeńska mniejszości niemieckiej, obecnie mieści Wieloprofilowy Zespół Szkół, Technikum nr 5, Zasadniczą Szkołę Zawodową nr 5, Centrum Kształcenia Ustawicznego i Wydział Nauk Społecznych Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Opolu,
  • ul. Sienkiewicza 8 – obecnie Młodzieżowy Dom Kultury, przed 1945 rokiem ewangelicki dom parafialny, zbudowany w l. 1889-1890, rozbudowany w 1901 roku,
  • kamienice i wille z końca XIX i początku XX wieku pod numerami: 7, 10, 11[15], 12, 13, 15, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 32, 34, 35, 36, 41, 43[16], 45,
  • budynek nastawni TGA7.

Na liście zabytków nie znajdują się:

  • Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, ul. Sienkiewicza 16[17] – budynek wzniesiony pod koniec lat 60. XX wieku na terenie dawniej należącym do strzeleckiego bractwa kurkowego. Początkowo mieścił internat dla uczniów szkoły przysposabiającej do zawodów w przemyśle (tzw. „Dom Młodego Robotnika”), a następnie przedszkole i Dom Kultury Zakładów Aparatury Chemicznej „Chemet”[18],
  • budynek szkoły – ZSTiO „Mechanik”, ul. Sienkiewicza 23,
  • Chemet S.A. Zakłady Aparatury Chemicznej, ul. Sienkiewicza 47,
  • Dom dla Bezdomnych Mężczyzn, ul. Sienkiewicza 48[19].

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących „Mechanik” oraz przystanek autobusowy Tarnowskie Góry Sienkiewicza (2022)

Według stanu z grudnia 2022 roku ulicą Sienkiewicza kursują autobusy organizowane przez Zarząd Transportu Metropolitalnego[20], obsługujące następujące linie[21]:

  • 174 (Bobrowniki Śląskie – Sowice Czarna Huta),
  • 189 (Tarnowskie Góry Dworzec – Strzybnica Kościelna),
  • 671 i 736 (Tarnowskie Góry Dworzec – Pniowiec Pętla),
  • 744 (Tarnowskie Góry Dworzec – Tarnowskie Góry Towarowa – Tarnowskie Góry Dworzec),
  • 746 (Tarnowskie Góry Dworzec – Sowice Czarna Huta).

Przy ulicy zlokalizowany jest przystanek autobusowy Tarnowskie Góry Sienkiewicza (nieobsługiwany przez autobusy linii 744)[21].

Mieszkalnictwo[edytuj | edytuj kod]

Według danych Urzędu Stanu Cywilnego na dzień 31 grudnia 2022 roku przy ulicy Sienkiewicza zameldowane na pobyt stały były 342 osoby[22].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Budynek Urzędu Miejskiego – ul. Sienkiewicza 2
    Budynek Urzędu Miejskiego
    – ul. Sienkiewicza 2
  • Gmach przy ul. Sienkiewicza 6
    Gmach przy ul. Sienkiewicza 6
  • Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących „Mechanik” – ul. Sienkiewicza 23
    Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących „Mechanik”
    – ul. Sienkiewicza 23
  • Willa z 1914 roku – ul. Sienkiewicza 41
    Willa z 1914 roku
    – ul. Sienkiewicza 41
  • Zakłady Aparatury Chemicznej Chemet S.A. – ul. Sienkiewicza 47
    Zakłady Aparatury Chemicznej Chemet S.A. – ul. Sienkiewicza 47

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W wolnym tłumaczeniu „ulica Hugona”.
  2. ↑ Dwie ostatnie ulice noszą współcześnie nazwy odpowiednio: ul. Jana Styczyńskiego i ul. Powstańców Śląskich.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c BIP – Zarząd Dróg Powiatowych w Tarnowskich Górach: Aktualny wykaz dróg powiatowych. 2020-09-09. [dostęp 2020-09-24]. (pol.).
  2. ↑ Ulica Henryka Sienkiewicza w Tarnowskich Górach na mapie Polski Targeo.
  3. ↑ a b c d RYCH. Od Hugona do Sienkiewicza. „Montes Tarnovicensis”, październik 2008. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. (pol.). 
  4. ↑ Dawne nazewnictwo ulic Tarnowskich Gór. tg1921.webpark.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-11-28)]. rozdz. I, pkt. 4., ppkt. b.
  5. ↑ a b Nadolski 2000 ↓, s. 240.
  6. ↑ Nadolski 2000 ↓, s. 235.
  7. ↑ Nadolski 2000 ↓, s. 158.
  8. ↑ Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona: Lata 1939–1945. Plan Tarnowskich Gór. [w:] tarnowskie_gory.fotopolska.eu [on-line]. 2017-02-07. [dostęp 2017-09-24]. (pol.).
  9. ↑ Tour de Pologne – ograniczenia w ruchu drogowym. Serwis informacyjny Urzędu Miejskiego w Tarnowskich Górach. tarnowskiegory.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-31)].
  10. ↑ Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Tour de Pologne znowu w Mieście Gwarków!. 2017-07-30. [dostęp 2017-07-30]. (pol.).
  11. ↑ esp: Ruszyła budowa ronda. Przejazdu nie ma, wyznaczono objazdy. Gwarek, 2021-02-01. [dostęp 2021-02-01]. (pol.).
  12. ↑ esp: Tarnowskie Góry. Z Sienkiewicza znika przystanek autobusowy. Gwarek, 2021-01-29. [dostęp 2021-02-01]. (pol.).
  13. ↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Gminna Ewidencja Zabytków. 2013-09-06. [dostęp 2015-09-22]. (pol.).
  14. ↑ Willa z łamanym dachem. montes.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-22)].
  15. ↑ Paweł Bednarek. Kamienica budowlańca i strażaka. „Montes Tarnovicensis”, wrzesień 2016. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. (pol.). 
  16. ↑ Paweł Bednarek. Willa Gruschki. „Montes Tarnovicensis”, wrzesień 2014. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. (pol.). 
  17. ↑ BIP – Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Tarnowskich Górach.
  18. ↑ Krzysztof Gwóźdź. Dzieje tarnogórskiego Bractwa Strzeleckiego. „Montes Tarnovicensis”. Oficyna „Monos”. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.). 
  19. ↑ Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Tarnowskich Górach → Dom dla Bezdomnych Mężczyzn.
  20. ↑ Pawlik 2019 ↓.
  21. ↑ a b Lista przystanków: Tarnowskie Góry. [w:] Zarząd Transportu Metropolitalnego [on-line]. [dostęp 2023-02-01]. (pol.).
  22. ↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Ludność miasta Tarnowskie Góry według stanu na dzień 31.12.2022 r.. 2023-01-11. [dostęp 2023-01-25]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Przemysław Nadolski: Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918). W: Historia Tarnowskich Gór. red. Jan Drabina. Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000. ISBN 83-911508-3-6.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Henryka_Sienkiewicza_w_Tarnowskich_Górach&oldid=71207297”