Jaśkowa Dolina
| Piecki-Migowo, Wrzeszcz | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 nr rej. A-970 z 30.05.1979[1]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
2920 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Gdańska  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 54°22′10,1″N 18°35′47,0″E/54,369480 18,596388
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jaśkowa Dolina (dawniej niem. Jäschkentaler Weg) – ulica w Gdańsku, w dzielnicy Wrzeszcz Górny, a także obszar historyczny[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwotnie przysiółek Trzebisławice, prawdopodobnie jednodworcza osada rycerska, wzmiankowana w 1358 r. jako Trsibislauitz. W 2. połowie XVI wieku objęła go gdańska rodzina Köhne-Jaski, która nadała mu dzisiejszą nazwę. W XVIII wieku istniały Stara Jaśkowa Dolina (Alt Jaeschkenthal) w okolicach dzisiejszego adresu ul. Jaśkowa Dolina 112, prawdopodobnie dawne Trzebisławice, oraz Nowa Jaśkowa Dolina (Neu Jaeschkenthal) w okolicach ul. Jaśkowa Dolina 86. Stara zanikła po wojnach napoleońskich, Nowa zaś przekształciła się w kompleks kawiarni i ogrodów Kaffee Schröder, istniejących do 1945 r.[3][4].
.JPG)
.JPG)
Zabudowa wzdłuż ulicy[edytuj | edytuj kod]
Początek Jaśkowej Doliny to skrzyżowanie z Aleją Grunwaldzką nieopodal centrum handlowego Manhattan. Zabudowa dolnego przebiegu Jaśkowej Doliny jest zdominowana stylowymi zabudowaniami willowymi z końca XIX wieku i pierwszej połowy XX wieku, w stylu podmiejskich pałacyków. Górny przebieg ulicy, a zarazem końcowy (nowo powstały na skutek zabudowy Górnego Tarasu w latach 70. i 80.) to przede wszystkim zabudowa blokowa dzielnicy Piecki-Migowo.
Charakterystyczne budynki:
- Willa Behrendtów, nr 17[5]
- Willa Carla Otto Schreya, dyrektora Danziger Wagonfabrik z 1899, nr 19[5]
- Willa architekta Jakuba Henkenhafa, ul. Pawłowskiego, d. Parkweg[5]
- „Forsthaus”, czyli dawna Leśniczówka, nr 45[5]
- Dawna siedziba Telewizji Gdańsk, przed II wojną światową Café Zinglershöhe[6]
Wartości turystyczno-krajoznawcze[edytuj | edytuj kod]
Równolegle do ulicy przebiega turystyczny „Szlak Wzgórzami Trójmiasta”. Północno-zachodnia krawędź ulicy to dawna część Lasów Oliwskich (odciętych od pozostałego kompleksu leśnego poprzez nowo powstające struktury wewnątrzmiejskie) zwana „Jaśkowym Lasem” i „Gajem Gutenberga”. Dawniej było to popularne miejsce rekreacji; w organizowanych tu zabawach sobótkowych uczestniczyło nawet 20 tys. osób[7]. W 2016 dokonano rewitalizacji dawnego założenia parkowego pod nr 67, w ramach której przywrócono zabytkową rzeźbę Fortuny oraz klasycznej gloriety[8]. W bezpośrednim sąsiedztwie ulicy znajdują się również zrewitalizowany z inicjatywy Integracyjnego Klubu Artystycznego Winda – Teatr Leśny z 1911 r. i Oddział PAN w Gdańsku. U podnóża Strzyskiej Góry znajduje się „Harcerska Baza Obozowa Morena” zwana potocznie Moreną. Opodal niej w 2021 przystąpiono do budowy zbiornika retencyjnego[6][9].
Jesienią 2014 roku rozebrano schody przy ul. Jaśkowa Dolina 73, zbudowane z płyt nagrobnych z dawnego kirkutu i zastąpiono je nowymi, wykonanymi z drewna. Zachowane stare nagrobki przewieziono na cmentarz na Srebrzysku[10].
Bezpośrednio przy ulicy i na posesjach rośnie kilka drzew uznanych za pomniki przyrody[11]:
- posesja nr 50 – buk zwyczajny odm. czerwonolistnej o obwodzie 280 cm
- posesja nr 68 – wiąz szypułkowy o obwodzie 287 cm
- posesja nr 27 – miłorząb dwuklapowy o obwodzie 214 cm
W parku Jaśkowej Doliny znajduje się krzyż upamiętniający załogę brytyjskiego bombowca Lancaster, który rozbił się tu w 1942 roku[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych województwa pomorskiego - Narodowy Instytut Dziedzictwa.
- ↑ Gedanopedia – Jaśkowa Dolina.
- ↑ Tomasz Larczyński, Ziemia gdańska w okresie panowania Zakonu Krzyżackiego: Struktura własności i organizacja osadnictwa wiejskiego, Oświęcim 2017, s. 361.
- ↑ Jaśkowa Dolina, [w:] Katarzyna Rozmarynowska, Gedanopedia, 16 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-27].
- ↑ a b c d Jaśkowa Dolina. Dzielnica dawnych milionerów.
- ↑ a b c „Dolina milionerów i katastrofa bombowca”. Spacer z przewodnikiem po jednej z piękniejszych ulic gdańskiego Wrzeszcza.
- ↑ Zielone płuca Wrzeszcza, pierwszy park miejski w Europie. Czy znasz tajemnice parku Jaśkowej Doliny?
- ↑ Emilia Stawikowska Coraz bliżej powstania Jaśkowego Zakątka.
- ↑ Rozpoczęto budowę ważnego dla Gdańska zbiornika retencyjnego.
- ↑ Piotr Celej Rozbierają schody hańby w Gdańsku. Na płytach widoczne są nagrobne napisy.
- ↑ Wykaz i mapa lokalizacji pomników przyrody na terenie miasta Gdańska. [dostęp 2014-12-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-01)].