Ulica Krakowska w Krakowie
Stare Miasto | |
Widok z północy od strony Mostu Piłsudskiego, z ul. Podgórskiej | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Długość |
ok. 650 m[potrzebny przypis] |
Przebieg | |
Położenie na mapie Krakowa | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
50,048970°N 19,943131°E/50,048970 19,943131 |
Ulica Krakowska – ulica w Krakowie, w dzielnicy I Stare Miasto, na Kazimierzu. Wytyczona w ramach planu lokacyjnego miasta Kazimierza w 1335 roku jako jego główna arteria i oś komunikacyjna. Łączy ulice ulicę Stradomską (której jest przedłużeniem) i ulicę J. Dietla, przez most J;Piłsudskiego, z Podgórzem. Ulicą biegnie torowisko tramwajowe.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Był to prastary szlak handlowy tzw. droga solna wiodąca przez Wieliczkę i Bochnię na Węgry. Początkowo północny odcinek nazywano Glinianą lub Szewską, środkowy – od początku Krakowską, zaś południowy – Solną. Obecna nazwa na całej długości obowiązuje od 1881 r.
Do końca XIX wieku zabudowę w większości stanowiły domy drewniane, chociaż pierwsze kamienice pojawiły się przy Krakowskiej już w średniowieczu. Arkadowe podcienia znajdujące się na zachodniej pierzei w północnej części ulicy zostały przebite przez Niemców podczas II wojny światowej celem usprawnienia komunikacji. W latach 2019–2020 został przeprowadzony gruntowny remont ulicy.
Zabudowa
[edytuj | edytuj kod]Budynki to głównie kamienice czynszowe, w większości z końca XIX wieku oraz kilka klasztorów.
Strona nieparzysta:
- ul. Krakowska 5 – kamienica czynszowa, projektował August Pluszyński, 1836. W 1941 przebicie podcieni. Powstała na miejscu starszej zabudowy, od XIV do XIX w. na zapleczu dzisiejszego budynku znajdowała się kazimierska łaźnia.
- ul. Krakowska 9 – od XIV w. istniała miodosytnia, która dotrwała do II wojny światowej[1].
- ul. Krakowska 13 – kamienica „Na Wolfowem” (Pałac Wolfów), budynek z końca XVIII wieku.
- ul. Krakowska 27 (ul. Skałeczna 2) – kamienica „Pod Gwiazdą”, obecnie Dom Norymberski.
- ul. Krakowska 29 (ul. Węgłowa 1–1a) – dawny „Zajazd Krakowski”, projektował Ignacy Hercok, 1837. Obecnie budynek Biblioteki Kraków.
- ul. Krakowska 41 (ul. Skawińska 2) – Gmach Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej.
- ul. Krakowska 43-45 – Dom Generalny Braci Albertynów.
- ul. Krakowska 47 – Dom Macierzysty Sióstr Albertynek.
- ul. Krakowska, skrzyżowanie z ul. Rybaki – od 1447 do 1700 r. znajdował się tutaj kościół św. Leonarda.
- ul. Krakowska, skrzyżowanie z ul. Rybaki – jeden ze smoków „Smoczego szlaku”: Smok z literą „K”.
Strona parzysta:
- ul. Krakowska 18 – kamienica „Bractwa Pięciu Ran Chrystusa”.
- ul. Krakowska 20 – kamienica „Wojewodzińska”.
- Ratusz dawnego miasta Kazimierza.
- ul. Krakowska 46 – Dom Esterki.
- ul. Krakowska 48 (ul. Trynitarska 1) – kościół św. Trójcy oraz klasztor i szpital bonifratrów.
- ul. Krakowska 50 – kamienica „Zaorowska”, apteka bonifratrów.
Widoki ulicy: dawny i obecne
[edytuj | edytuj kod]-
Przed rokiem 1876.
-
W roku 2021.
-
Widok od ul. Dietla. Prawa strona nieparzysta.
-
Czynszowe kamienice, zachodnia pierzeja ulicy naprzeciw pl. Wolnica.
Zabudowa
[edytuj | edytuj kod]-
ul. Krakowska 10
Kamienica (bud. Beniamin Torbe, 1898) -
ul. Krakowska 11
Kamienica (XVI/XVII wiek) -
ul. Krakowska 13
Kamienica Na Wolfowem (XVIII wiek) -
ul. Krakowska 22
Kamienica (bud. Ignacy Hercok, 1847–1857) -
ul. Krakowska 30
Kamienica (bud. Beniamin Torbe, 1907) -
ul. Krakowska 32
Kamienica (proj. Jozue Oberleder, 1914) -
Kamienica, ul. Krakowska 35
-
ul. Krakowska 36
Kamienica (proj. Jozue Oberleder, 1912) -
ul. Krakowska 38
Kamienica (proj. Jozue Oberleder, 1912) -
ul. Krakowska 41 (ul. Skawińska 2)
Gmach Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej (proj. Henryk Lamensdorf, 1909) -
ul. Krakowska 43
Dom św. Brata Alberta (Dom Pomocy Społecznej) (1835–1837) -
ul. Krakowska 45
Kamienica (ok. 1850–1875) -
ul. Krakowska 46
Dom Esterki (Dom Bartłomieja Berrecciego) -
ul. Krakowska 47
Dom Macierzysty Sióstr Albertynek (przed 1789) -
ul. Krakowska 48
Klasztor i szpital bonifratrów oraz kościół św. Trójcy. -
„Smok z literą „K””
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Wyznawcy Bakchusa w dawnym Krakowie, czyli z życia cechu pijackiego w XVI i XVII wieku, „KRAKÓW” Magazyn Kulturalny, 3/31/1991.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Encyklopedia Krakowa, wyd. II zmienione i rozszerzone, t. 1: A-M, Kraków: Biblioteka Kraków i Muzeum Krakowa, 2023, ISBN 978-83-66253-47-6 .
- Krakowska, ulica. W: Nazwy ulic Krakowa. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 81-82. ISBN 83-85579-48-6.
- Praca zbiorowa Zabytki Architektury i budownictwa w Polsce. Kraków Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków Warszawa 2007, ISBN 978-83-92298-1