Dom Norymberski w Krakowie
 nr rej. A-464 z dnia 18.03.1968[1]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku |
kamienica |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°02′57,7″N 19°56′33,9″E/50,049361 19,942750
| |
| Strona internetowa | |
Dom Norymberski (dawniej Dom Pod Gwiazdą) – XVII-wieczna[1][2] kamienica narożna przy ul. Krakowskiej 27 i ul. Skałecznej 2, jedna z najstarszych na krakowskim Kazimierzu. Od czerwca 1996 roku mieści się w niej stała placówka kulturalna Norymbergi – jednego z miast bliźniaczych Krakowa. Od 2000 kierowniczką tej placówki kulturalnej jest Renata Kopyto[3][4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Dzisiejsza kamienica stoi w rejonie, w którym w średniowieczu znajdowały się oficyny budynków stojących na północnej pierzei dawnego rynku kazimierskiego (ślad jej zarysu to obecna ulica Węgłowa). Jak chce tradycja[5], w miejscu odpowiadającym dzisiejszej kamienicy znajdował się browar należący do mieszczańskiej rodziny Foxów z Kazimierza. W XV wieku wzniesiono tu murowany dom stanowiący własność zgromadzenia Kanoników Regularnych Laterańskich przy kościele Bożego Ciała[5]. Dwukrotnie kanonicy zwalniani byli od płacenia podatków za dom mocą przywilejów królewskich, raz w 1496 roku przez króla Jana Olbrachta, ponownie w 1518 roku przez Zygmunta Starego[6].
Na określenie domu źródła wymieniają od połowy XVI wieku nazwy „Gwiazda” oraz „Ciemna Gwiazda”. Wiadomo, że w XVII wieku miał on dwie kondygnacje (z ośmioma pomieszczeniami na każdej, w tym po trzy sklepione) i piwnicę, o czym zaświadcza opis z 1632 roku. W roku 1779 mocno wówczas zniszczony dom odkupił od kanoników Jan Chrzciciel Bekierski, bogaty mieszczanin z Kazimierza[5].
W XIX wieku kamienicę kilkakrotnie remontowano: w 1840 roku, w latach 1843–1846 oraz w 1867 roku. Podczas tego drugiego remontu, prowadzonego według projektu Ignacego Hercoka, obydwie elewacje uzyskały obecny kształt, budynek podwyższono też o jedną kondygnację. W XX wieku remontowano dom najpierw w 1925 roku zgodnie z projektem Henryka Lamensdorfa, a następnie gruntownie w roku 1996[7]. Po tym ostatnim remoncie w kamienicy, znanej odtąd jako Dom Norymberski, znalazło swoją siedzibę centrum informacyjno-promocyjne Norymbergi – jednego z miast partnerskich Krakowa.
Dom Norymberski w Krakowie uroczyście otwarto w czerwcu 1996 roku[8]; prowadzona jest tam akcentująca współpracę obu miast różnorodna działalność kulturalno-oświatowa związana z promocją kultury krajów niemieckojęzycznych, m.in. seminaria, wykłady oraz rozmaite imprezy kulturalne. Co roku na przykład organizowany jest podczas „Tygodnia Filmu Niemieckiego” przegląd najnowszej kinematografii niemieckiej[9]. W Norymberdze podobną rolę w promocji polskiej kultury pełni krakowska placówka powstała tam przy Hintere Insel Schuett 34 w odnowionej baszcie średniowiecznej, tzw. Dom Krakowski w Norymberdze (niem. Krakauer Haus)[10][11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
- ↑ Krzysztof Jakubowski: Ze Skałki na Plac Wolnica. krakow.gazeta.pl. [dostęp 2012-06-09].
- ↑ i (muz.), Wywiad z Renatą Kopyto [online], Chcemy Muzeum HERstorii Sztuki w Krakowie, 18 marca 2022 [dostęp 2022-04-02] (pol.).
- ↑ Kontakt – Dom Norymberski w Krakowie [online] [dostęp 2022-04-02] (pol.).
- ↑ a b c Bogusław Krasnowolski: Ulice i place krakowskiego Kazimierza: z dziejów Chrześcijan i Żydów w Polsce. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, 1992, s. 132. ISBN 83-7052-044-8.
- ↑ Dom Norymberski. W: Encyklopedia Krakowa. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 158. ISBN 83-01-13325-2.
- ↑ Dom Norymberski. W: Encyklopedia Krakowa. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 159. ISBN 83-01-13325-2.
- ↑ Co należy wiedzieć o Norymberdze i współpracy obu miast. www.krakow.pl. [dostęp 2012-06-09].
- ↑ Niekonwencjonalny Krakowski Leksykon Literacki. „Dekada Literacka”. 2007, nr 2-3 (222-223).
- ↑ Krótka historia powstania Domu Krakowskiego. www.krakow.pl, 2010-11-25. [dostęp 2012-06-09].
- ↑ Krakauer Haus. oficjalna strona [dostęp 2018-08-25]
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Encyklopedia Krakowa. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13325-2.
- Bogusław Krasnowolski: Ulice i place krakowskiego Kazimierza: z dziejów Chrześcijan i Żydów w Polsce. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, 1992. ISBN 83-7052-044-8.