Uranozaur

Uranozaur
	Ouranosaurus
	Taquet, 1976
	; Uranozaur
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury ptasiomiedniczne
Podrząd	cerapody
Infrarząd	ornitopody
(bez rangi)	iguanodony
Nadrodzina	hadrozauroidy
Podrodzaj	uranozaur
Gatunki
	Ouranosaurus nigeriensis Taquet, 1976;
	Ouranosaurus nigeriensis Taquet, 1976;

Uranozaur (Ouranosaurus) – dinozaur ptasiomiedniczny należący do hadrozauroidów (Hadrosauroidea).

Formalnie opisany w 1976 roku przez Philippe Taquet'a, francuskiego paleontologa^[1]. Jeden ze szkieletów jest prezentowany od 1975 roku w Museo di Storia Naturale di Venezia – nie wiadomo, czy jest to paratyp, czy drugi szkielet, czy jeszcze inny, nie wyróżniony jeszcze przez piśmiennictwo okaz^[2]. Szczątki paratypu znaleziono w 1970 roku, a zdobyto dwa lata później, natomiast skamieniałości weneckiego okazu zostały odkryte w 1973 roku podczas wyprawy francusko-włoskiej ekspedycji P. Taqueta i Giancarlo Ligabue^[2]. Taquet jednak w swej pracy, w której to opisał nowy takson dinozaura, nie wspomniał o współcześnie prezentowanym okazie z Wenecji, a jedynie o paratypie i holotypie^[2].

Ouranosaurus wykazywał podobne cechy, które były wskazywane tylko dla Hadrosauridae do czasu jego odkrycia – jako przykłady można wspomnieć o obecnej u rodzaju przestrzeń między pierwszym zębem należącym do kości zębowej, a tym należącym do k. przedzębowej, natomiast kość przedszczękowa O. nigeriensis jest rozszerzona poprzecznie^[3]. Długość ciała wynosiła 7–8,3 m, ciężar ok. 2,2 t^[4], chociaż jak podają autorzy pracy z 2017 roku – dokładna wielkość nie jest znana, a określenie średniej wielości przedstawiciel Iguanodontidae nie jest poprawne, z uwagi na fakt, że zwierzę nim nie jest^[2]. Miał też kolec na kciuku, podobnie jak Iguanodon, ale mniejszy. U tego dinozaura występowała długa diastema, w przeciwieństwie do innych, tych dużych hadrozaurów, u których była ona krótka przez większą część całej ontogenezy – diastema jest dowodem na roślinożerność tych hadrozaurów^[5]. Na grzbiecie żagiel utworzony z wyrostków kolczystych kręgów piersiowych, krzyżowych i ogonowych charakteryzował O. nigeriensis na tle innych ornitopodów; teoria o używaniu go podczas popisów godowych jest najbardziej prawdopodobna^[2].

Jest to ikoniczny dinozaur kontynentu afrykańskiego^[2]. Żył w okresie kredy dolnej (ok. 112,6–66,043 mln lat temu) na terenach Afryki – skamieniałości odkryto w Kamerunie, Sudanie, Nigrze oraz Tunezji^[6]. Było to zwierzę lądowe, roślinożerne^[6]. W formacji El Rhaz (Niger) odnaleziono skamieniałości takich dinozaurów jak: Suchomimus, Cristatosaurus, Kryptops oraz Eocarcharia (teropody), Nigersaurus (zauropod) a także Ouranosaurus i Lurdusaurus. Okres, w jakim wydobyto kości na terenie tej formacji był datowany na apt, czas aptu-albu, lecz LeLoeuff razem ze współpracownikami w 2012 roku przyjął, że El Rhaz to formacja okresu barremu^[2].

Wielu badaczy uznaje Ouranosaurus jako siostrzanego w stosunku do Iguanodon oraz Hadrosauride. Jednakże przykładowo Head w 1998 roku, a później, w roku 1999, Sereno uznali ten takson jako bliższy Hadrosauridae niż Iguanodon^[7].

Przypisy

↑ PhilippeP. Taquet PhilippeP., Paléontologie du Gisement de Gadoufaoua (Aptien du Niger), „Editions du Centre National de la Recherque Scientifique”, Paryż 1976, s. 191 (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Filippo Bertozzo, Fabio Marco Dalla Vecchia, Matteo Fabbri, The Venice specimen of Ouranosaurus nigeriensis (Dinosauria, Ornithopoda), „PeerJ”, 2017, DOI: 10.7717/peerj.3403 [dostęp 2024-02-02] (ang.).
↑ Phillip J.P.J. Currie Phillip J.P.J., KennethK. Carenter KennethK. (red.), Dinosaur Systematics. Approaches and Perspectives, Cambridge University Press, 1992, s. 14, ISBN 978-0-521-43810-0 (ang.).
↑ Gregory S.G.S. Paul Gregory S.G.S., The Princeton Field Guide to Dinosaurs, Princeton University Press, 2010, s. 292 (ang.).
↑ KatsuhiroK. Kubota KatsuhiroK., YoshitsuguY. Kobayashi YoshitsuguY., Evolution of Dentary Diastema in Iguanodontian Dinosaurs, „Acta Geologica Sinica”, 2009, DOI: 10.1111/j.1755-6724.2009.00005.x [dostęp 2024-02-02] (ang.).
↑ ^a ^b Ouranosaurus, [w:] Fossilworks. Gateway to the Paleobiology Database [online] [dostęp 2024-02-02] (ang.).
↑ KennethK. Carpenter KennethK. (red.), Horns and Beaks. Ceratopsian and Ornithopod Dinosaurs, Indiana University Press, 2006, s. 73, ISBN 978-0-253-02795-5 (ang.).

[taquet-1] PhilippeP. Taquet PhilippeP., Paléontologie du Gisement de Gadoufaoua (Aptien du Niger), „Editions du Centre National de la Recherque Scientifique”, Paryż 1976, s. 191 (fr.).

[venice-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Filippo Bertozzo, Fabio Marco Dalla Vecchia, Matteo Fabbri, The Venice specimen of Ouranosaurus nigeriensis (Dinosauria, Ornithopoda), „PeerJ”, 2017, DOI: 10.7717/peerj.3403 [dostęp 2024-02-02] (ang.).

[dsyst-3] Phillip J.P.J. Currie Phillip J.P.J., KennethK. Carenter KennethK. (red.), Dinosaur Systematics. Approaches and Perspectives, Cambridge University Press, 1992, s. 14, ISBN 978-0-521-43810-0 (ang.).

[paul-4] Gregory S.G.S. Paul Gregory S.G.S., The Princeton Field Guide to Dinosaurs, Princeton University Press, 2010, s. 292 (ang.).

[diastema-5] KatsuhiroK. Kubota KatsuhiroK., YoshitsuguY. Kobayashi YoshitsuguY., Evolution of Dentary Diastema in Iguanodontian Dinosaurs, „Acta Geologica Sinica”, 2009, DOI: 10.1111/j.1755-6724.2009.00005.x [dostęp 2024-02-02] (ang.).

[fworks-6] Ouranosaurus, [w:] Fossilworks. Gateway to the Paleobiology Database [online] [dostęp 2024-02-02] (ang.).

[kc-7] KennethK. Carpenter KennethK. (red.), Horns and Beaks. Ceratopsian and Ornithopod Dinosaurs, Indiana University Press, 2006, s. 73, ISBN 978-0-253-02795-5 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Infrarzędy dinozaurów	ankylozaury ceratopsy ceratozaury ornitopody pachycefalozaury prozauropody stegozaury tetanury zauropody
Era dinozaurów	era mezozoiczna trias wymieranie triasowe jura kreda wymieranie kredowe
Dyscypliny powiązane	biologia paleontologia paleobotanika geologia ewolucja