Utopia (album Travisa Scotta)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Utopia
Wykonawca albumu studyjnego
Travis Scott
Wydany

28 lipca 2023

Nagrywany

2019 - czerwiec 2023

Gatunek

hip-hop

Długość

1:13:27

Wydawnictwo

Cactus Jack, Epic[1]

Producent

30 Roc, Beyoncé, James Blake, BNYX®, Boi-1da, BoogzDaBeast, Coleman, Mike Dean, FNZ, Noah Goldstein, Guy-Manuel de Homem-Christo, Hit-Boy, Allen Ritter, Buddy Ross, Travis Scott, Skeleton Cartier, Jahaan Sweet, Tay Keith, Vegyn, Justin Vernon, VinylZ, Kanye West, Wheezy, WondaGurl, Dez Wright, ZenTachi[1]

Oceny
Przejdź do sekcji „Odbiór”
Album po albumie
Astroworld
(2018) 		Utopia
(2023) 		—
Single z albumu Utopia
  1. „K-POP”
    Wydany: 21 lipca 2023
  2. „ Delresto (Echoes)”
    Wydany: 28 lipca 2023

Utopia – czwarty, studyjny album amerykańskiego rapera Travisa Scotta. Został wydany 28 lipca 2023 roku przez Cactus Jack Records i Epic Records. Album zawiera gościnne wokale 21 Savage, Bad Bunny, Beyoncé, Bon Iver, Drake, Future, James Blake, KayCyy, Kid Cudi, Playboi Carti, Rob49, Sampha, Sheck Wes, SZA, Teezo Touchdown, The Weeknd, Westside Gunn, Young Thug i Yung Lean. Wśród producentów znajdują się między innymi Travis Scott, James Blake, WondaGurl, Kanye West, Allen Ritter, Guy-Manuel de Homem-Christo, Wheezy, Pharrell Williams, Buddy Ross, Vegyn, 30 Roc, Jahaan Sweet, Boi-1da, Vinylz, Tay Keith, BNYX, OZ, the Alchemist, Dom Maker, Illangelo, DVLP, i Metro Boomin.

Album posiada dwa single promujące album. Pierwszym singlem jest "K-POP" który został opublikowany 21 lipca 2023, następnie w dzień wydania albumu, 28 lipca 2023 roku utwór "Delresto (Echoes)" wraz z amerykańską piosenkarką Beyoncé.

Płyta koncepcyjna, której towarzyszy film "Circus Maximus", jest pierwszym wizualnym albumem Scotta. Album posiada jedną główną okładkę albumu oraz cztery alternatywne okładki z różnymi wersjami każdej z nich[2], które Travis udostępnił na swoim portalu społecznościowych Instagram.

Nagrania uzyskały w Polsce certyfikat platynowej płyty[3].

Wydanie i promocja albumu[edytuj | edytuj kod]

8 lipca 2020 roku Scott po raz pierwszy ujawnił tytuł albumu, kiedy opublikował zdjęcie na Instagramie z jego nazwą, która później okazała się tytułem. 3 sierpnia 2020 roku dalej zapowiadał tytuł albumu w liście z podziękowaniami dla fanów z okazji drugiej rocznicy jego trzeciego albumu studyjnego, Astroworld (2018)[4].

Nagrywanie albumu rozpoczęło się w 2019 roku, kiedy Scott publikował aktualizacje sesji nagraniowych w mediach społecznościowych[5]. W wywiadzie dla i-D z lutego 2021 roku Scott powiedział, że współpracował z nowymi artystami, próbując rozszerzyć swoje brzmienie i tworzyć piosenki na własnych utworach instrumentalnych, które stworzył[6][7]. W maju 2021 roku, producent muzyczny Mike Dean stwierdził, że Scott nagrywa muzykę dla Utopii podobną do tej z debiutanckiego mixtape'u Scotta, Owl Pharaoh (2013)[8]. Dla wywiadu z Women's Wear Daily, w czerwcu 2021 roku, opisał brzmienie albumu Utopia, mówiąc, że "jest w nowej fazie albumów, który jest jak rock psychodeliczny"[9].

Od grudnia 2021 roku, Travis zapowiadał swój nowy album poprzez swoje portale społecznościowe[10]. 2 sierpnia 2022 roku, Scott ogłosił tygodniową rezydencję w klubie Zouk Nightclub w Las Vegas nazwaną "Road to Utopia" która trwała od 17 do 24 września[11]. W grudniu 2021, krążyły plotki, że album oraz światowa trasa koncertowa jest zaplanowana na początek 2023 roku[12].

Billboard zwiastujący album Utopia znajdujący się w Kalifornii

W maju 2023 roku w Internecie pojawiły się zdjęcia Jacquesa w niewydanych butach Air Jordan 1 Low z przypuszczalnym logiem Utopia oraz jego ochroniarza trzymającego teczkę w napisem "Utopia"[13]. 15 czerwca 2023 roku Scott opuszczał Abby Road Studios ze swoimi ochroniarzami, odtwarzając kultową okładkę jedenastego studyjnego albumu Beatelsów - Abbey Road (1969)[14]. 27 czerwca Scott zaktualizował swoją stronę internetową o logo Utopii oraz link do przedsprzedaży ukryty w kodzie strony[15]. Wkrótce potem, na terenie Los Angeles zaczęły pojawiać się nowe billboardy Utopii, na których można było zobaczyć zegar i kłódkę, co wywołało spekulacje fanów, że premiera odbędzie się 21 lipca 2023 roku[16]. 9 lipca 2023 roku Scott udostępnił filmy powiązane z Utopią w mediach społecznościowych, w tym jeden, w którym można zobaczyć, jak pracuje nad projektem z Rickiem Rubinem[17]. W tym samym dniu, Travis udostępnił na swoim portalu społecznościowym Instagram zapowiedź występu na żywo 28 lipca przed starożytnymi piramidami w Gizie w Egipcie oraz ponownie zaktualizował swoją stronę internetową, aby udostępnić bilety na to wydarzenie, linki do przedpłat albumu, płyt CD, płyt winylowych oraz produktów związanych z jego twórczością[18]. 21 lipca Scott i jego DJ, Chase B, pojawili się w iHeartRadio, aby promować wcześniej wydany singiel "K-pop", a także zaprezentować fragmenty jeszcze wtedy niewydanego utworu "God's Country"[19].

22 lipca, podczas swojego występu jako headliner na festiwalu Rolling Loud w Miami, na Florydzie, Scott powiedział, że ten występ będzie ostatnim, kiedy wykonuje utwory z ery Astroworld, i że album Utopia zostanie wydany wraz z filmem o nazwie Circus Maximus sześć dni później[20]. 25 lipca Scott udostępnił na Twitterze datę premiery albumu Utopia - 28 lipca 2023 roku[21], a także ujawnił zwiastun filmu Circus Maximus, który miał premierę w kinach AMC Theatres dzień przed premierą albumu[22][23]. Następnego dnia, totemy Utopii zostały znalezione w Utopii, w stanie Teksas, które grały dźwięk podobny do syren[24].

Występy na żywo[edytuj | edytuj kod]

9 lipca 2023 roku Scott ogłosił wydarzenie związane z premierą albumu Utopia, które miało być transmitowane na żywo z Piramid w Gizie 28 lipca[25].

17 lipca 2023 roku zaczęły krążyć plotki, że Syndykat Muzyków Egiptu wydał oświadczenie, w którym twierdzono, że ze względu na "informacje o osobliwych rytuałach wykonywanych przez gwiazdę podczas jego występu, sprzecznych z naszymi autentycznymi wartościami społecznymi i tradycjami, prezydent i zarząd Syndykatu postanowili anulować wydane zezwolenie na organizację tego typu koncertu, który stoi w sprzeczności z kulturowym tożsamością egipskiego narodu". Jednak menedżer Scotta, David Stormberg, potwierdził, że artykuły informujące o odwołaniu koncertu były fałszywe. Firma Live Nation, organizator koncertu, także wydała oświadczenie, w którym stwierdzono, że takie artykuły są fałszywe i że koncert będzie się odbywał zgodnie z planem[26][27][28].

26 lipca 2023 roku Live Nation Middle East ogłosiło, że impreza premierowa w Piramidach w Gizie zostanie odwołana z powodu problemów z konstrukcją na pustyni[29], na co Scott odpowiedział serią tweetów, że szuka nowej daty i zorganizuje cztery dodatkowe imprezy związane z odsłuchem albumu Utopia[30][31]. W dniu premiery albumu Scott ogłosił koncert w Pompejach we Włoszech[32]. 1 sierpnia 2023 roku raper ogłosił "Circus Maximus", koncert na Circus Maximus w Rzymie we Włoszech, jako zastępcze wydarzenie dla odwołanego koncertu w "Piramidach w Gizie", które odbyło się 7 sierpnia 2023 roku[33].

8 sierpnia 2023 roku Travis za pomocą swojego portalu społecznościowego Instagram ogłosił światową trasę koncertową "Circus Maximus" (też przedstawiana jako "Utopia Tour Presents Circus Maximus") po Stanach Zjednoczonych oraz Europie[34], a 30 sierpnia nastąpiła sprzedaż biletów na pierwszą część trasy[35]. Pierwsza część obejmuje 28 miast Stanów Zjednoczonych oraz Kanady[36]. Rozpoczęła się 11 października 2023 roku w Spectrum Center w Charlotte i zakończy 29 grudnia 2023 roku w Scotiabank Arena w Toronto. Jest to pierwsza trasa koncertowa Jacquesa od czasu tragedii Astroworld Festival 2021.

Lista utworów[edytuj | edytuj kod]

Nr Tytuł utworu TwórcyProducenciDługość
1.„HYAENA”Jacques Webster II, Ebony Oshunrinde, Noah Goldstein, Michael Dean, George Clinton, Edward Hazel, Derek Shulman, Ray Shulman, Kerry Minnear, Andrew ShallcrossTravis Scott, WondaGurl[a], Noah Goldstein[a], Michael Dean[a]3:42
2.„THANK GOD” (featuring KayCyy)Mark Mbogo, Kanye West, Allen Ritter, Michael Mulé, Isaac De Boni, Ebony Oshunrinde, Jahmal GwinTravis Scott, Kanye West, Allen Ritter, FnZ, WondaGurl, BoogzDaBeast3:04
3.„MODERN JAM” (featuring Teezo Touchdown)Travis Scott, Teezo Touchdown, Guy-Manuel de Homem-Christo, Michael DeanTravis Scott, Hit-Boy, OZ, Tay Keith, Cubeatz, Chahayed, Michael Dean[a]4:15
4.„MY EYES” (featuring Bon Iver & Sampha)Travis Scott, Sampha Sisay, Justin Vernon, Wesley Glass, Josiah Sherman, Joseph Thornalley, Ebony Oshunrinde, DuaTravis Scott, Vernon, Wheezy, Buddy Ross, Vegyn, WondaGurl4:11
5.„GOD'S COUNTRY”Travis Scott, Kanye West, Samuel Gloade, Dylan Cleary-Krell,Travis Scott, J Beatzz, Michael Dean, Cubeatz2:07
6.„SIRENS”Travis Scott, Jahaan Sweet, Keith Kabwe, Isaac Mpofu, John Fannon, Noah Goldstein, Josiah ShermanTravis Scott, Noah Goldstein[a], Buddy Ross[a], Vegyn[a], WondaGurl[a], E*vax[a]3:24
7.„MELTDOWN” (featuring Drake)Travis Scott, Drake, Matthew Samuels, Anderson Hernandez, Tay Keith, Benjamin Saint-Fort, Scotty ColemanMatthew Samuels, Anderson Hernandez, Tay Keith, BNYX, Scotty Coleman, Skeleton Cartie[a]4:06
8.„FE!N” (featuring Playboi Carti & Sheck Wes)Travis Scott, Jordan Carter, Khadimou Fall, Jahaan SweetTravis Scott, Jahaan Sweet[a]3:11
9.„DELRESTO (ECHOES)” (by Travis Scott & Beyoncé)Travis Scott, Beyoncé, Justin Vernon, James Blake, Hit-Boy, Michael Dean, Allen RitterTravis Scott, Beyoncé[b], Hit-Boy[a], Michael Dean[a], Allen Ritter[a]4:34
10.„I KNOW ?”Travis Scott, Ozan Yildirim, Scotty Coleman, Buddy Ross, Kobe HoodTravis Scott, Ozan Yildirim, Scotty Coleman, Buddy Ross[a]3:31
11.„TOPIA TWINS” (featuring 21 Savage & Rob49)Travis Scott, Robert Thomas, Shéyaa Bin Abraham-Joseph, Wesley Glass, Oliver RodiganTravis Scott, Wesley Glass, Cadenza, Dez Wright[a]3:43
12.„CIRCUS MAXIMUS” (featuring The Weeknd)Travis Scott, Abel Tesfaye, Khalif Brown, Noah Goldstein, Jahaan Sweet, Michael DeanTravis Scott, Noah Goldstein, Jahaan Sweet[a], Michael Dean[a], WondaGurl[a]4:18
13.„PARASIL” (featuring Yung Lean)Travis Scott, Jonatan Håstad, David Chappelle, Jahaan Sweet, Noah Goldstein, Buddy Ross, Joseph Thornalley, Anthony RuizTravis Scott, Jahaan Sweet, Noah Goldstein, Buddy Ross, Vegyn, Athros[b]2:34
14.„SKITZO” (featuring Young Thug)Travis Scott, Jeffery Williams, India Simpson, Ebony Oshunrinde, Douglas Ford, Matthew Samuels, Jahaan SweetMatthew Samuels, Jahaan Sweet6:06
15.„LOST FOREVER” (featuring James Blake & Westside Gunn)Travis Scott, James Litherland, Alan Maman, Dominic Maker, Douglas FordTravis Scott, James Blake, The Alchemist, Dominic Maker2:43
16.„LOOOVE” (featuring Kid Cudi)Travis Scott, Scott Mescudi, Pharrell WilliamsTravis Scott, Pharrell Williams[a], Buddy Ross[a]3:46
17.„K-POP”Travis Scott, Benito Ocasio, Abel Tesfaye, Carlo Montagnese, Benjamin Saint-Fort, Matthew Samuels, Jahaan Sweet, Bigram Zayas (DVLP)Carlo Montagnese, BNYX, Boi-1da, Jahaan Sweet, Bigram Zayas (DVLP)[b]3:05
18.„TELEKINESIS” (featuring Future & SZA)Travis Scott, Nayvadius Wilburn, Solána Rowe, Jahmal Gwin, Kanye West, Jahaan Sweet, Nima Jahanbin, Paimon Jahanbin, Edgar Panford, Victory BoydTravis Scott, BoogzDaBeast, Kanye West[a], Jahaan Sweet[a], Hudson Mohawke[a]5:53
19.„TIL FURTHER NOTICE” (featuring 21 Savage & James Blake)Travis Scott, James Litherland, Shéyaa Abraham-Joseph, Leland WayneJames Blake, Metro Boomin5:14
1:13:27

Nota

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x oznacza producenta dodatkowego
  2. ↑ a b c oznacza współproducenta

Odbiór[edytuj | edytuj kod]

Oceny łączne
Publikacja Ocena
Album of the Year 69/100[37]
AnyDecentMusic? 6.2/10[38]
Metacritic 66/100[39]
Recenzje
Publikacja Ocena
AllMusic 4/5 gwiazdek[40]
Clash 9/10[41]
The Guardian 2/5 gwiazdek[42]
HipHopDX 2.4/5[43]
laut.de 4/5 gwiazdek[44]
musicOMH 4/5 gwiazdek[45]
NME 3/5 gwiazdek[46]
Paste 6.8/10[47]
Pitchfork 5.7/10[48]
Slant Magazine 3.5/5 gwiazdek[49]
Sputnikmusic 4.0/5[50]

Na Metacritic, gdzie oceny z różnych publikacji są przeliczane na znormalizowaną skalę od 0 do 100, album Utopia otrzymał średnią wynoszącą 66 na podstawie 12, co wskazuje na „ogólnie pozytywny” odbiór[39].

Thomas Galindo z American Songwriter napisał, że album jest „fantastyczną rzeczą” i „bardzo potrzebną rzeczą dla hip-hopu”, chwaląc Scotta za pozostanie „wiernym swojemu stylowi, preferencjom i zasadom, i sprzeciwienie się tendencjom w świecie, który obecnie łaknie viralowych treści w rapie 2023 roku”[51].

Robin Murray z Clash ocenił album na 9 na 10 punktów, doceniając go za „odwagę, brawurę i nieustanne łamanie zasad", pisząc, że „Utopia nie jest budowana na przechwałkach - jest tu poczucie ewolucji, głos, który walczy z barierami, jakie wznosimy w naszym życiu”[41].

Paul Attard z czasopisma Slant Magazine spostrzegł, że album „działa mniej jako spójne dzieło, a bardziej jako seria show-stoppingowych fragmentów”, z „zatłoczonym środkiem, gdzie powoli zaczyna się czuć, jakby Scott zgubił wątek”.

Alphonse Pierre z Pitchfork opisał Utopię jako „lśniący, pusty spektakl, wypełniony popowymi supergwiazdami, które rzadko robią wrażenie” i czuł, że jej „globalne ambicje poświęcają tę małą iskierkę autentyczności, która mu pozostała”, ponieważ Scott „rozcieńcza innowacyjne brzmienia przeszłości i w rezultacie spłaszcza swoją tożsamość południowca do tego stopnia, że wydaje się, jakby nie miał pochodzenia”[48].

Nathan Evans z NME skomentował wpływ Kanye Westa na ten projekt, pisząc, że „Scott powraca do gigantycznego cienia swojego mentora. [West] to nie tylko inspiracja, ale zjawa, która góruje nad tożsamością Scotta na tym albumie”. Evans również stwierdził, że raper „brzmi oszalały w pościgu za odnalezieniem tego nieokreślonego świata”, starając się „zwerbować spektrum popowych supergwiazd, A-Team trapu, mędrców elektroniki i alternatywnych bohaterów”[46].

Notowania[edytuj | edytuj kod]

Notowania (2023) Najwyższa

pozycja

Australia (ARIA)[52] 1
Australia Hip Hop/R&B (ARIA)[53] 1
Austria (Ö3 Austria)[54] 1
Belgia (Ultratop Flanders)[55] 3
Belgia (Ultratop Wallonia)[56] 1
Czechy (ČNS IFPI)[57] 1
Dania (Album Top 100)[58] 1
Finlandia (Suomen virallinen lista)[59] 1
Francja (SNEP)[60] 1
Hiszpania (PROMUSICAE)[61] 2
Islandia (Plötutíðindi)[62] 1
Irlandia (OCC)[63] 1
Japonia (Oricon)[64] 20
Japonia (Billboard Japan)[65] 63
Litwa (AGATA)[66] 2
Niemcy (Offizielle Top 100)[67] 2
Norwegia (VG-lista)[68] 1
Nowa Zelandia (RMNZ)[69] 1
Polska (OLiS)[70] 1
Słowacja (ČNS IFPI)[71] 1
Szwecja (Sverigetopplistan)[72] 1
Szwajcaria (Schweizer Hitparade)[73] 1
Węgry (MAHASZ)[74] 1
Wielka Brytania (OCC)[75] 1
Wielka Brytania R&B (OCC)[76] 3
Włochy (FIMI)[77] 1
Stany Zjednoczone (Billboard 200)[78] 1
Stany Zjednoczone Hip Hop/R&B (Billboard 200)[79] 1

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Travis Scott – Utopia. Discogs. [dostęp 2023-08-24]. (ang.).
  2. ↑ C. Vernon Coleman IIC Vernon Coleman II, Here Are All Travis Scott's Utopia Album Covers [online], XXL Mag, 26 lipca 2023 [dostęp 2023-08-01] (ang.).
  3. ↑ Oficjalna Lista Wyróżnień – platynowe płyty [online], OLiS [dostęp 2024-01-23].
  4. ↑ Abel Shifferaw, Travis Scott Thanks Fans for Support on 2-Year Anniversary of 'Astroworld' Release [online], Complex [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  5. ↑ Joshua Espinoza, Travis Scott Gifts His Crew Iced-Out Eliantte & Co Chains [online], Complex [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  6. ↑ Nick Reilly, Travis Scott teases new album 'Utopia': "I'm trying to expand the sound" [online], NME, 24 lutego 2021 [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  7. ↑ Travis Scott interview by Robert Rodriguez for i-D [online], i-d.vice.com [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  8. ↑ Jessica Mckinney, 10 Things You Need to Know About Travis Scott's 'Utopia' [online], Complex [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  9. ↑ Joelle Diderich i inni, Travis Scott on Dior, Diamonds and His New Psychedelic Rock Phase [online], WWD, 25 czerwca 2021 [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  10. ↑ Ali Shutler, Travis Scott seems to be promoting upcoming ‘Utopia’ project once more [online], NME, 21 grudnia 2021 [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  11. ↑ Scott Ng, Travis Scott announces seven-night ‘Road to Utopia’ residency at Zouk Las Vegas [online], NME, 2 sierpnia 2022 [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  12. ↑ Travis Scott To Release New Album "Utopia" In 2023 With A Tour [online], hiphop24x7.com [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  13. ↑ https://www.highsnobiety.com/p/travis-scott-utopia-nike/
  14. ↑ Jose Martinez, Travis Scott Seen Leaving Beatles' Iconic Abbey Road Studios After 'Utopia' Recording Session [online], Complex [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  15. ↑ Travis Scott's Website Gets Updated With 'UTOPIA' Logo and Pre-Order Code Line [online], Hypebeast, 27 czerwca 2023 [dostęp 2023-08-07].
  16. ↑ Travis Scott teases new album Utopia on L.A. billboards [online], The FADER [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  17. ↑ Travis Scott Shares 'Utopia' Teasers, Announces Livestream From Egypt [online], Stereogum, 9 lipca 2023 [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  18. ↑ Condé Nast, Travis Scott Announces Utopia Performance at Egyptian Pyramids [online], Pitchfork, 9 lipca 2023 [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  19. ↑ Travis Scott Debuts His New Single 'K-POP' Featuring The Weeknd & Bad Bunny | iHeart [online], web.archive.org, 21 lipca 2023 [dostęp 2023-08-07] [zarchiwizowane z adresu 2023-07-21].
  20. ↑ Stevenson Altidor, Valerie Magan, Travis Scott Makes a Comeback on Day Two of Rolling Loud 2023 [online], Miami New Times [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  21. ↑ [UTOPIA] [online], Twitter [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  22. ↑ How to watch Travis Scott's surprise new movie [online], i-d.vice.com [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  23. ↑ Leonard Pearce, Harmony Korine Has Secretly Directed a New Feature Starring Travis Scott [online], 11 lipca 2023 [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  24. ↑ Trace William Cowen, Travis Scott’s ‘Utopia’ Rollout Continues With Mysterious Totems in Utopia, Texas [online], Complex [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  25. ↑ Althea Legaspi, Travis Scott Plots Show at Pyramids of Giza, Promotes 'Utopia Packs' [online], Rolling Stone, 9 lipca 2023 [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  26. ↑ https://www.esquireme.com/news/travis-scotts-egypt-show-cancelled
  27. ↑ Musicians Syndicate Cancels License for Travis Scott Concert over Concerns of Contradicting Egyptian Cultural Values [online], EgyptToday, 18 lipca 2023 [dostęp 2023-08-07].
  28. ↑ Travis Scott's Pyramids Concerts Reportedly No Longer In Jeopardy Over Safety Concerns, "Peculiar Rituals" [online], Stereogum, 18 lipca 2023 [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  29. ↑ Justin Curto, No, Actually, Travis Scott’s Pyramids Performance Isn’t Happening [online], Vulture, 26 lipca 2023 [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  30. ↑ [Egypt..] [online], Twitter [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  31. ↑ [But in good...] [online], Twitter [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  32. ↑ Live In Pompeii – TRAVIS SCOTT [online], www.travisscott.com [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  33. ↑ Carl Lamarre, Travis Scott Announces New ‘Utopia’ Concert ‘Circus Maximus’ in Rome [online], Billboard, 1 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  34. ↑ Instagram [online], www.instagram.com [dostęp 2023-08-08].
  35. ↑ Instagram [online], www.instagram.com [dostęp 2023-09-04].
  36. ↑ Instagram [online], www.instagram.com [dostęp 2023-10-28].
  37. ↑ Album of the Year: Travis Scott – UTOPIA. Album of the Year. [dostęp 2023-08-24]. (ang.).
  38. ↑ AnyDecentMusic?: Travis Scott: Utopia. AnyDecentMusic?. [dostęp 2023-08-25]. (ang.).
  39. ↑ a b Metacritic: Utopia by Travis Scott. Metacritic. [dostęp 2023-08-07].
  40. ↑ TiVo Staff: UTOPIA – Travis Scott. AllMusic. [dostęp 2023-08-24]. (ang.).
  41. ↑ a b Robin Murray: Travis Scott – UTOPIA. Clash. [dostęp 2023-08-07]. (ang.).
  42. ↑ Shaad D'Souza: Travis Scott: Utopia review – rap superstar gets lost amid sublime soundworld. The Guardian. [dostęp 2023-08-25]. (ang.).
  43. ↑ Vivian Medithi: 'Utopia' Is More Boring Than Travis Scott. HipHopDX. [dostęp 2023-08-24]. (ang.).
  44. ↑ Kay Schier: Travis Scott – Utopia. laut.de. [dostęp 2023-08-24]. (niem.).
  45. ↑ Ben Devlin: Travis Scott – Utopia. musicOMH. [dostęp 2023-08-24]. (ang.).
  46. ↑ a b Nathan Evans, Travis Scott - 'Utopia' review: lofty concept, shaky execution [online], NME, 31 lipca 2023 [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  47. ↑ Desmond Leake: Travis Scott’s Utopia: In With the Old and Out With the New. Paste. [dostęp 2023-08-25]. (ang.).
  48. ↑ a b Alphonse Pierre, Travis Scott: UTOPIA [online], Pitchfork [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  49. ↑ Paul Attard: Travis Scott Utopia Review: A Bumpy but Exhilarating Ride. Slant Magazine. [dostęp 2023-08-25]. (ang.).
  50. ↑ Travis Scott – Utopia. Sputnikmusic. [dostęp 2021-08-25]. (ang.).
  51. ↑ Thomas Galindo, Review: Travis Scott's Return on 'UTOPIA' is Everything Rap Needed, and Then Some [online], American Songwriter, 29 lipca 2023 [dostęp 2023-08-07] (ang.).
  52. ↑ ARIA Top 50 Albums Chart [online], www.aria.com.au [dostęp 2023-08-10] (ang.).
  53. ↑ ARIA Top 40 HIP HOP/R&B Albums Chart [online], www.aria.com.au [dostęp 2023-08-10] (ang.).
  54. ↑ Travis Scott - Utopia - austriancharts.at [online], at/showitem.asp?interpret=Travis+Scott&titel=Utopia&cat=a [dostęp 2024-04-26].
  55. ↑ Travis Scott - Utopia - ultratop.be [online], ultratop.be [dostęp 2024-04-26].
  56. ↑ Travis Scott - Utopia - ultratop.be [online], ultratop.be [dostęp 2024-04-26].
  57. ↑ ČNS IFPI [online], ifpicr.cz [dostęp 2023-08-10].
  58. ↑ Travis Scott - Utopia - dutchcharts.nl [online], nl/showitem.asp?interpret=Travis+Scott&titel=Utopia&cat=a [dostęp 2024-04-26].
  59. ↑ Suomen Virallinen Lista [online], Musiikkituottajat [dostęp 2023-08-10] (fiń.).
  60. ↑ Top Albums [online], SNEP [dostęp 2023-08-10] (fr.).
  61. ↑ El portal de Música [online], www.elportaldemusica.es [dostęp 2023-08-10].
  62. ↑ Plötutíðindi [online], Plötutíðindi [dostęp 2023-08-10] (ang.).
  63. ↑ Official Irish Albums Chart on 4/8/2023 | Official Charts [online], officialcharts.com [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  64. ↑ オリコン週間 デジタルアルバムランキング 2023年07月24日～2023年07月30日 11～20位 [online], ORICON NEWS [dostęp 2023-08-10].
  65. ↑ Billboard Japan Hot Albums | Charts [online], Billboard JAPAN [dostęp 2023-08-10] (jap.).
  66. ↑ 2023 31-os savaitės klausomiausi (TOP 100) [online], Agata [dostęp 2023-08-10] (lit.).
  67. ↑ Offizielle Deutsche Charts - Offizielle Deutsche Charts [online], www.offiziellecharts.de [dostęp 2023-08-10].
  68. ↑ Album 2023 uke 31 [online], topplista.no [dostęp 2023-08-10].
  69. ↑ The Official New Zealand Music Chart [online], THE OFFICIAL NZ MUSIC CHART [dostęp 2023-08-10] (ang.).
  70. ↑ OLiS - oficjalna lista sprzedaży [online], www.olis.pl [dostęp 2023-08-10] (pol.).
  71. ↑ ČNS IFPI [online], ifpicr.cz [dostęp 2023-08-10].
  72. ↑ Veckolista Album, vecka 31 [online], Sverigetopplistan [dostęp 2023-08-10] (szw.).
  73. ↑ Travis Scott - Utopia. [dostęp 2023-08-10].
  74. ↑ 2023. 07. 28. - 2023. 08. 03. [online], Hivatalos magyar slágerlisták [dostęp 2023-09-05].
  75. ↑ Official Albums Chart Top 100 on 4/8/2023 | Official Charts [online], officialcharts.com [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  76. ↑ Official Hip Hop and R&B Albums Chart on 4/8/2023 | Official Charts [online], officialcharts.com [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  77. ↑ Classifiche - FIMI [online], www.fimi.it [dostęp 2023-08-10] (wł.).
  78. ↑ Travis Scott | Biography, Music & News | Billboard [online], billboard.com [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  79. ↑ Travis Scott | Biography, Music & News | Billboard [online], billboard.com [dostęp 2024-04-26] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Utopia_(album_Travisa_Scotta)&oldid=73617390”