Uznam
| |
| Prowincja | |
|---|---|
| Podprowincja | |
| Makroregion | |
| Mezoregion | |
| Mikroregion(y) |
Uznam |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
Polska: |
 {{{opis zdjęcia}}} | |
| Kontynent |
Europa |
|---|---|
| Państwo | |
| Akwen |
{{{akwen}}} |
| Archipelag |
{{{archipelag}}} |
| Powierzchnia |
{{{powierzchnia}}} km² |
| Długość linii brzegowej |
{{{długość brzegu}}} |
| Najwyższy punkt |
{{{najwyższy punkt}}} m n.p.m. |
| Populacja • liczba ludności • gęstość |
|
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|} | |
| [[Plik:{{{mapa wyspy}}}|240x240px|alt=Mapa wyspy|]] {{{opis mapy wyspy}}} | |
(niem. Landkreis Usedom-Wollin)
Uznam (niem. Usedom, pom. Ùznôm) – wyspa przybrzeżna na Bałtyku na pograniczu Polski (powiat grodzki Świnoujście, województwo zachodniopomorskie) i Niemiec (powiat Ostvorpommern, Meklemburgia-Pomorze Przednie), zamykająca od północnego zachodu Zalew Szczeciński.
Powierzchnia 445 km², z czego w Polsce około 72 km²; silnie rozczłonkowana, z licznymi półwyspami. Od lądu stałego oddziela wyspę cieśnina Peenestrom, od wyspy Wolin – Świna, natomiast od końca XIX wieku sztucznie wykonany Kanał Piastowski oddzielił od Uznamu wyspę Karsibór. Najwyższym szczytem jest Golm (59 m n.p.m.), położony przy granicy po niemieckiej stronie, tuż przy świnoujskiej dzielnicy Wydrzany.
Powstanie wyspy
Materiał, z którego powstała wyspa, został przywleczony ze Skandynawii przez lądolód. Lodowcom wyspa zawdzięcza też swoje ukształtowanie – jeziora, wyspy, urwiska i wzgórza morenowe. Są tu też utwory z końcowego okresu zlodowacenia – płaskie niziny i faliste wzgórza, obecnie pokryte urodzajnymi glebami. Innym czynnikiem kształtującym wyspę były wody – rzeki transportujące i osadzające materiał skalny.
Przed ok. 12 tys. laty powstało Morze Bałtyckie, początkowo jego poziom był ok. 20 m niższy od obecnego. Uznam był wtedy półwyspem porośniętym tundrą. Wtedy też zostały przez wiatr ukształtowane wydmy, których pozostałości istnieją do dziś.
6 tys. lat temu poziom wód podniósł się znacznie; powstał wtedy Zalew Szczeciński. Jego połączenie z Bałtykiem było bardzo szerokie, lecz przez następne tysiąclecia zjawiska akumulacyjne spowodowały powstanie wysepek, następnie mierzei i innych składników obecnej wyspy.
Prehistoria
Obecność człowieka stwierdzono na Uznamie już w młodszej epoce kamiennej (4000 p.n.e.-1800 p.n.e.) – z tego okresu pochodzi 11 znalezionych kamiennych grobów. W epoce brązu (1800 p.n.e.-800 p.n.e.) wyspa była już stosunkowo gęsto zasiedlona – świadczy o tym prawie 100 odkrytych osad i grodzisko w rejonie góry Golm. Zamieszkująca tu ludność pochodzenia germańskiego z niejasnych przyczyn opuszcza wyspę ok. roku 400 n.e., a na jej miejsce napływają Słowianie.
Historia
W roku 1128 władający wyspą pomorski książę Warcisław I przyjął chrzest z rąk Ottona z Bambergu. Ok. 1155 powstał norbertański klasztor w miejscowości Grobe (zob. Klasztor w Grobie), który w 1309 został przeniesiony do wsi Pudagla. Istniał także klasztor w Crummin. W krótkim czasie dobra klasztorne objęły prawie całą wyspę i stan taki trwał do czasów reformacji, kiedy to zostały przejęte przez książąt pomorskich.
Burzliwe losy przeżywał Uznam w czasie wojny trzydziestoletniej – 26 czerwca 1630 w Peenemünde u ujścia rzeki Piany wylądował król szwedzki Gustaw Adolf, a po wojnie wyspa dostała się pod panowanie szwedzkie. W roku 1720 za kwotę 2 mln talarów odkupił ją Fryderyk Wilhelm I, a już w roku 1740 Fryderyk II Wielki rozbudował port świnoujski.
Przed II wojną światową w Peenemünde został zbudowany poligon doświadczalny służący do badań nad pociskami V-1, później także V-2 (zob. de:Heeresversuchsanstalt Peenemünde).
Uznamski Park Natury
Uznamski Park Natury (niem. Naturpark Usedom) znajduje się w niemieckiej części Uznamu. Obejmuje tereny wyspy, stałego lądu i wód Piany. W jego skład wchodzi 9 rezerwatów o powierzchni ponad 3 km²:
- Mümmelkenmoor (głębokie torfowisko)
- Halbinsel Gnitz (brzeg klifowy i wydmy)
- Insel Böhmke und Werder (kolonie mewy śmieszki i rybitwy zwyczajnej)
- Wockinsee (jezioro przybrzeżne i torfowiska)
- Gothensee und Thurbruch (pastwisko z suchoroślami)
- Halbinsel Cosim (wydmy, trzcinowiska, lasy olchowe)
- Peenemünder Haken, Struck und Insel Ruden (słone łąki i wydmy, miejsce wylęgu i wypoczynku ptaków)
- Großer Wotig (słonawe łąki, torfowiska wysokie, lęgowisko ptaków morskich)
- Golm (morena czołowa, klif porośnięty buczyną)
Turystyka
Na wyspie Uznam znajdują się liczne miejscowości wypoczynkowe i uzdrowiskowe, m.in. Świnoujście, Seebad Ahlbeck, Seebad Bansin, Seebad Heringsdorf. Znajduje się tu wiele ośrodków wypoczynkowych i sanatoriów. Walory turystyczne podnoszą wspaniałe mola i wieże widokowe. Są doskonałe warunki i infrastruktura do uprawiania turystyki rowerowej. Powstało kilka wspaniale urządzonych placów zabaw dla dzieci z miniaturami statków pirackich itp. Komunikację zapewniają:
- port lotniczy Heringsdorf w pobliżu wsi Zirchow i Garz
- sieć linii autobusowych
- lokalna kolej – Die Usedomer Bäderbahn (UBB)
- droga krajowa 93
- drogi nr 110 i 111.
W 2007 oddano do użytku przejście graniczne Świnoujście-Garz. Trwają prace związane z przedłużeniem linii UBB do Świnoujścia oraz wybudowaniem (odtworzeniem) stacji Świnoujście Nieradków (zob. Świnoujście).