Władysław Bogusławski

Władysław Bogusławski
Data i miejsce urodzenia	9 lutego 1839 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	18 sierpnia 1909 ; Warszawa
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach

Władysław Bogusławski herbu Świnka (ur. 9 lutego 1839 w Warszawie, zm. 18 sierpnia 1909 tamże) – polski krytyk literacki, muzyczny i teatralny, nowelista, tłumacz, reżyser; syn Stanisława i wnuk Wojciecha^[1].

Życiorys

Szkoły średnie ukończył w Warszawie. Studiował prawo na uniwersytetach w Moskwie i Petersburgu (1858-1861), a następnie muzykę w Paryżu i filozofię oraz literaturę Heidelbergu. Lata 1863–1869 spędził poza krajem. Pochodząc z rodziny ściśle związanej z losami teatru narodowego, działalność literacką zwracał głównie w stronę teatru. Debiutował jako krytyk teatralny w "Kurierze Warszawskim" (1858). Jednocześnie związany był z redakcją "Gazety Polskiej", w której m.in. pisywał na przemian z Litwosem (Sienkiewiczem) felietony "Bez tytułu". Pisywał też recenzje literackie, nowele ("Historia parasola", "Nie wierz mężczyźnie"), przełożył "Historię Attyli" Amadée Thierry'ego, "Rok 93" Wiktora Hugo^[1].

Podczas powstania styczniowego był sekretarzem referatu prasowego w Rządzie Narodowym i współredaktorem "Prawdy". Skazany został na karę śmierci, następnie ułaskawiony i zesłany na Syberię, z której powrócił w 1869 roku^[1].

Od 1870 był członkiem redakcji "Kuriera Warszawskiego". W 1872 objął kierownictwo pisma ilustrowanego "Wieniec", a po jego sprzedaniu przez wydawców, wrócił do poprzednich zajęć, coraz bardziej oddając się krytyce teatralnej i muzycznej. W 1871 objął reżyserię dramatu i komedii w teatrach warszawskich, jednak trudności zmusiły go do opuszczenia tego stanowiska po ośmiu miesiącach. Opierając się na doświadczeniu tam nabytym, ogłosił ważne studium "Siły i środki naszej sceny" ("Gazeta Polska", 1878, oraz oddzielnej odbitce). W 1887 przeszedł do "Kuriera Codziennego", który później opuścił dla "Gazety Polskiej", gdzie prowadził dział teatralny i muzyczny do 1898. Od 1890 redagował "Bibliotekę Warszawską", w 1898 objął rubrykę teatralną i muzyczną w "Tygodniku Ilustrowanym" i w "Kurierze Warszawskim". W 1901 został członkiem komisji powołanej w celu przeprowadzenia reformy teatrów warszawskich. Był także przewodniczącym Kasy Literackiej, członkiem Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy oraz jego prezesem^[1].

Oprócz tego napisał studium o Wojciechu Bogusławskim (we wstępie do wydania Alberta Wójta Stanisława Kozłowskiego, 1887); przetłumaczył Islam Armina Vámbéry'ego, Historię XVIII i XIX w Friedricha Schlossera (6 i 8 tom). Pisał także wiele ocen literackich (m.in. Bez dogmatu)^[1].

Bogusławski łączył, wywodzące się jeszcze z romantyzmu, przekonania o wychowawczej misji sztuki z programem teatru artystycznego i zespołowego. Należał do najwybitniejszych krytyków polskich, odznaczał się znajomością przedmiotu, wytrawnością sądu oraz wyjątkowo pięknym językiem i stylem. Z drugiej strony, oskarżany o stosowanie zbyt ostrych kryteriów estetycznych, był znienawidzony przez niektórych współczesnych^[1].

najświetniejszy, najbardziej przygotowany do swego zawodu i najwnikliwszy krytyk teatralny w ostatnim dwudziestopięcioleciu ubiegłego i na początku naszego wieku

Z opinii Leona Schillera o Bogusławskim.

Pochowany na Starych Powązkach (kwatera 25-3-10/11)^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f S. Orgelbranda Encyklopedja Powszechna. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Akcyjnego Odlewni Czcionek i Drukarni S. Orgelbranda Synów, XIX i pocz. XX wieku (może wymagać uaktualnienia).
↑ Cmentarz Stare Powązki: BOGUSŁAWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-10-31] .

Bibliografia

Henryk Markiewicz: Pozytywizm. Wyd. VII. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 450, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13849-3.

Literatura dodatkowa

Ludwik Simon: Bogusławski Władysław. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 212. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0

Linki zewnętrzne

Dzieła Władysława Bogusławskiego w bibliotece Polona

[Orgelbrand-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f S. Orgelbranda Encyklopedja Powszechna. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Akcyjnego Odlewni Czcionek i Drukarni S. Orgelbranda Synów, XIX i pocz. XX wieku (może wymagać uaktualnienia).

[2] Cmentarz Stare Powązki: BOGUSŁAWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-10-31] .

[1]

[2]