Więzienie przy ul. Mikołowskiej w Katowicach
 nr rej. A/1270/23 z 20 października 2023[1]
| |
 Widok od ul. Mikołowskiej (2020) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Mikołowska 10a |
| Typ budynku |
więzienie |
| Styl architektoniczny |
eklektyzm |
| Architekt |
Karl Friedrich Endell |
| Inwestor | |
| Ukończenie budowy |
XIX-XX w. |
| Ważniejsze przebudowy |
1897, 1909, 1912 |
| Pierwszy właściciel |
Królewskie Pruskie Więzienie |
| Obecny właściciel | |
Plan budynku AB – budynki penitencjarne, C – kuchnia, D – pralnia, E – willa, F – dom mieszkalny | |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′21,0″N 19°00′47,9″E/50,255833 19,013306
| |
| Strona internetowa | |
Więzienie przy ul. Mikołowskiej w Katowicach – zabytkowy zespół aresztu śledczego z przełomu XIX-XX w., zlokalizowany w katowickim śródmieściu.
Historia kompleksu
[edytuj | edytuj kod]Po utworzeniu w Katowicach sądu grodzkiego w 1878 roku, urządzono pierwszy areszt, dla którego wzniesiono obecny pawilon mieszkalny „D”, stanowiący najstarszą część kompleksu architektonicznego. Autorem projektu był berliński architekt Karl Friedrich Endell[2]. Obok budynku kozy miejskiej, od 1891 roku powstawały kolejne budynki Królewskiego Pruskiego Więzienia. Główny budynek więzienny pochodzi sprzed 1897 roku. Kolejne przebudowy następowały w latach 1909 i 1912. Po przejęciu więzienia przez władze II Rzeczypospolitej w 1922 roku, zakwalifikowano je do więzień I klasy. W klasie tej były więzienie o pojemności powyżej 450 miejsc. W czasie II wojny światowej więzienie było miejscem kaźni, w którym Niemcy zgilotynowali 552 osoby. W okresie stalinowskim w więzieniu na Mikołowskiej przetrzymywani byli żołnierze Armii Krajowej i członkowie organizacji niepodległościowych. W 2. poł XX wieku w obiektach funkcjonowało: Centralne Więzienie w Katowicach, Wojewódzki Areszt Śledczy, Rejonowy Areszt Śledczy. Obecnie w zabudowaniach ma swoją siedzibę Areszt Śledczy Katowice, którego pojemność wynosi 438 miejsc[3].
Struktura obiektu
[edytuj | edytuj kod]Na objęty opieką konserwatorską zespół składają się następujące budowle: 2 budynki penitencjarne, 2 budynki gospodarcze oraz 2 domy mieszkalne (obecnie siedziby biur). Największa budowla, wielokondygnacyjna, na planie litery Y, składa się z trzech skrzydeł (pawilony „A”, „B” i „C”). Kompleks otoczony jest murem z wieżami strażniczymi. Poza murem, od strony ul. Mikołowskiej, znajduje się dawna willa naczelnika i dom dla służby więziennej[1][3].
Osadzeni
[edytuj | edytuj kod]
Wśród osób więzionych podczas II wojny światowej:
- ks. Franciszek Blachnicki (1941–1942)
- ks. Jan Macha (1942, zgilotynowany)
- Konrad Mańka (1942, zgilotynowany)
- Józef Pukowiec (1942, zgilotynowany)
- Janina Klatt (1942)
- Wincenty Wajda (1944, zgilotynowany)
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Mury więzienia od strony pl. Andrzeja -
Tablica pamiątkowa na murze -
Dawna willa naczelnika (ul. Mikołowska 12) -
Dawny budynek mieszkalny pracowników (ul. Mikołowska 14)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2024-07-12].
- ↑ Ewa Waryś: Zespół aresztu śledczego. zabytek.pl, 2018-09-14. [dostęp 2024-07-12].
- ↑ a b Artur Piszczek: Opis jednostki. sw.gov.pl. [dostęp 2024-07-12].