Ulica Mikołowska w Katowicach

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
ulica Mikołowska
Śródmieście, Załęska Hałda-Brynów
Ilustracja
Fragment ulicy Mikołowskiej w Śródmieściu
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

2340 m

Przebieg
Ikona ulica.svg ↑ ul. Jana Matejki
Ikona ulica skrzyżowanie.svg światła 0m ul. Sądowa, ul. J. Słowackiego
Ikona wiad kolejowy.svg 55m linia kolejowa Wrocław−Kraków
Ikona ulica skrzyżowanie.svg 150m ul. Kamienna, ul. Andrzeja
Ikona ulica skrzyżowanie.svg światła 315m ul. Kozielska, ul. Mikołaja Kopernika
Ikona ulica z lewej.svg światła 395m ul. Żwirki i Wigury
Ikona ulica z prawej.svg 455m ul. Raciborska, plac J. Rostka
Ikona ulica z lewej.svg 515m ul. Pawła Stalmacha
Ikona ulica z lewej.svg 670m ul. Henryka Jordana
Ikona ulica skrzyżowanie.svg światła 830m ul. Strzelecka, ul. J. Poniatowskiego
Ikona ulica skrzyżowanie.svg światła 1005m ul. ks. kard. Kominka, ul. Dłuskiego
Ikona ulica z lewej.svg 1150m AWF
Ikona ulica wiadukt.svg 1500m węzeł Mikołowska A4
Ikona ulica z lewej.svg 1670m ul. Piękna
Ikona ulica skrzyżowanie.svg światła 1840m ul. W. Pola, ul. Piękna
Ikona ulica skrzyżowanie.svg światła 2340m ul. Ligocka, ul. Parkowa
Ikona ulica.svg ↓ ul. Brynowska
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Mikołowska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Mikołowska”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Mikołowska”
Ziemia50°15′04,4″N 19°00′16,2″E/50,251230 19,004500
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Mikołowska w Katowicach (niem. Nikolaistraße[1]) − jedna z ważniejszych ulic w katowickiej dzielnicy Śródmieście, prowadząca na południe.

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ulicami Sądową, Jana Matejki i Juliusza Słowackiego. Dalej biegnie pod wiaduktem kolejowym (trasa Wrocław − Przemyśl) i krzyżuje się z ulicami Kamienną oraz Andrzeja. Następnie krzyżuje się ulicą Raciborską (na wprost budynku Pałacu Młodzieży) i ulicą Henryka Jordana (obok kościoła św. Piotra i Pawła i placu kardynała Augusta Hlonda). Za AWF-em znajduje się Węzeł Mikołowska (Rondo gen. Stanisława Maczka) z autostradą A4 (ul. Kochłowicka w kierunku osiedla Wincentego Witosa i aleja Górnośląska w kierunku CH 3 Stawy oraz Mysłowic). Od węzła ul. Mikołowska jest drogą krajową 81. Kończy swój bieg skrzyżowaniem z ul. Ligocką, dalej zmienia nazwę na ulicę Brynowską. Na wysokości ul. Kominka ulicą Mikołowską w godzinie popołudniowego szczytu przejeżdża średnio 2461 samochodów (z tego 92,5% to samochody osobowe, a 5,4% to autobusy)[2].

Skrzyżowanie ulic Sądowej, Matejki i Słowackiego na starej pocztówce
Panorama Katowic − na pierwszym planie ul. Mikołowska (w tle Drapacz Chmur)

Historia[edytuj | edytuj kod]

Przejazd pod wiaduktem linii kolejowej
Gmach Sądu Okręgowego na rogu ul. Andrzeja i ul. Mikołowskiej
Skrzyżowanie z ulicami B. Kominka i K. Dłuskiego
Pałac Młodzieży w Katowicach
Kościół św. Piotra i Pawła

W połowie XIX wieku przy ul. Mikołowskiej zbudowano przyfabryczną kolonię Kamionka dla pracowników huty "Henrietta"[3]. W 1878 w rejonie dzisiejszych ulic Mikołowskiej i Raciborskiej uruchomiono hutę żelaza "Ludwik" (późniejsza odlewnia brązu "Münster")[4]. Na posiedzeniu Rady Miasta Katowice z 13 października 1890 ulicy nadano nazwę Nikolaistraße[5] (ta nazwa funkcjonowała do 1922[6]). W końcu XIX wieku przy ulicy działał wyszynk Wróbla[7]. W latach trzydziestych XX wieku pod numerem 123 zlokalizowany był posterunek brynowskiej policji[8][9].

Przed I wojną światową przy ulicy, w rejonie tzw. Kamionki w Katowickiej Hałdzie, istniała Kolonia Dwunastu Apostołów, złożona z dwunastu domów robotniczych[10].

W latach dwudziestych XX wieku przy ulicy wzniesiono domki jednorodzinne dla dozoru kopalni „Oheim”[11]. Do 1924 w kamienicy na rogu ulic Mikołowskiej i J. Gallusa znajdowała się siedziba gminy Brynów[12]. Przy ulicy Mikołowskiej w latach międzywojennych swoją siedzibę miały[13]: warsztat samochodowy Adamczyka (pod numerem 50), kwiaciarnia Malcherczyka Flora (ul. Mikołowska 15), kawiarnia "Orient" (pod numerem 10), restauracja Jadwigi Jonczyk (ul. Mikołowska 5)[14], kuchnia ludowa w Domu Związkowym (pod numerem 32[15]), piekarnia Jerzego Kubisa (pod numerem 26), restauracja "Wzgórze Mikołowskie"[14] Romana Popiołka (ul. Mikołowska 10), Prokuratura Sądu Okręgowego i Sąd Okręgowy (pod numerem 2)[16], restauracja Antoniego Rzychonia (ul. Mikołowska 109), Więzienie Karno-Śledcze (pod numerem 4)[16], apteka św. Jacka (pod numerem 15[17]), Kasa Chorych na powiat (pod numerem 17). W 1937 ukończono budowę tzw. "burzowca mikołowskiego" − zbiornika na wodę z wiosennych roztopów, które regularnie zalewały ulicę pod wiaduktem kolejowym[18]. Pod numerem 111 funkcjonowała Biblioteka TCL[19], a pod numerem 141 − koedukacyjna Szkoła Powszechna nr 5 im. Księcia Józefa Poniatowskiego i przedszkole[20].

W nocy z 3. na 4. września 1939 ulicą od strony Brynowa posuwała się niemiecka 239. Dywizja Piechoty, atakująca miasto od południa[21]. Od 1940 w domu pod numerem 45 odbywały się konspiracyjne zebrania poddelegatury oddziału delegatury rządu emigracyjnego na kraj[22]. 15 sierpnia 1942 w więzieniu przy ul. Mikołowskiej Niemcy zgilotynowali Józefa Pukowca, członka ruchu oporu podczas II wojny światowej[23][24], zaś 3 grudnia 1942 bł. ks. Jana Machę[25]. W latach 1939−1945[26] ulica nosiła nazwę Nikolaistraße.

3 listopada 2009 rozpoczęto remont ulicy Mikołowskiej, który miał potrwać do 15 grudnia[27]. Jednak prace, wykonane w bardzo szybkim tempie, zakończono po tygodniu[28][29].

Dnia 3 sierpnia 2010 ulicą prowadziła trasa trzeciego etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne 2010.

Obiekty i instytucje[edytuj | edytuj kod]

Przy ulicy Mikołowskiej znajdują się następujące historyczne obiekty:

  • Narożna kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 7, róg z ul. Kamienną)[30].
  • Narożna kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 9, róg z ul. Kamienną)[30].
  • Zespół Aresztu Śledczego (ul. Mikołowska 10, 12, 14[31]): pawilon C wraz z budynkiem gospodarczym, teren dawnego więzienia – obecny pawilon A, B; całość otoczona murem z wieżami strażniczymi, a także dwa budynki poza murem od strony ulicy Mikołowskiej – dawna willa naczelnika więzienia i budynek mieszkalny pracowników więziennych. Zespół został wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1270/81 z 7 grudnia 1981); pochodzi z przełomu XIX i XX wieku, wybudowany w stylu eklektycznym[32][33].
  • Gmach Sądu Okręgowego; wpisany do rejestru zabytków dnia 15 grudnia 1997 (nr rej.: A/1663/97)[33], wzniesiony w 1889, w 1913 dobudowano nowy budynek projektu architekta Müllera; wybudowany w stylu neorenesansowym na planie litery "C", elewacja zwieńczona tympanonem z obeliskiem.
  • Kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 11)[30].
  • Kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 13)[30].
  • Zespół hal magazynowych (ul. Mikołowska 13b), wzniesiony na przełomie XIX i XX wieku[30].
  • Kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 15, 15a)[30].
  • Narożna kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 17, ul. Kozielska 2)[30].
  • Narożna kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 18, róg z ul. M. Kopernika)[30].
  • Budynek mieszkalny (ul. Mikołowska 19), wzniesiony w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu[30].
  • Kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 20b)[30].
  • Narożna kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 21, pl. dra Józefa Rostka 1)[30].
  • Pałac Młodzieży (ul. Mikołowska 26[30]), wzniesiony w latach 1949−1951 według projektu Duchowicza i Majerskiego w stylu funkcjonalizmu/socrealizmu[30]; dnia 16 marca 1990 na ścianie budynku umieszczono pamiątkową tablicę, poświęconą patronowi gmachu − profesorowi Aleksandrowi Kamińskiemu[13]; zespół Pałacu Młodzieży wpisano do rejestru zabytków 13 kwietnia 2010 (nr rej.: A/301/10); granice ochrony obejmują: budynek dyrekcji, budynek dydaktyczny, pływalnię z budynkiem zaplecza, budynek administracyjny, salę gimnastyczna z łącznikiem, teatr z zapleczem, rozdzielnię elektryczną, ogrodzenie oraz dom przy ul. Żwirki i Wigury 32[34].
  • Narożna kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 28, róg z ul. P. Stalmacha)[30].
  • Zespół kościoła parafialnego pod wezwaniem świętych Apostołów Piotra i Pawła, na który składają się: budynek kościoła, budynek plebanii, ogrodzenie przykościelne (ul. Mikołowska 32−34); wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1483/92 z 11 sierpnia 1992; obecnie nr rej. A/1041/22[35]). Kościół został wzniesiony w latach 1898−1902 według projektu Józefa Ebersa z Wrocławia w stylu neogotyckim. W latach 1922−1925 pełnił funkcję prokatedry Administracji Apostolskiej. W latach 1925−1957 pełnił funkcję katedry. Plebania wzniesiona w 1899 według projektu Józefa Ebersa w stylu neogotyckim[33].
  • Kamienica mieszkalna z dwiema oficynami (ul. Mikołowska 33, 33a, 33b), wzniesiona na początku XX wieku[30].
  • Kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 35), wzniesiona na początku XX wieku, w stylu modernizmu[30].
  • Kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 30), wzniesiona na początku XX wieku, w stylu modernizmu[30].
  • Narożna kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 44, ul. Barbary 1)[30]. Obecnie budynek jest siedzibą Gościńca Franz Josef.
  • Narożna kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 45, róg z ul. Strzelecką)[30].
  • Kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 46)[30].
  • Cztery familoki kopalni "Wujek" (ul. Mikołowska 47, 49), wzniesione na początku XX wieku, w stylu późnego modernizmu[30].
  • Kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 48)[30].
  • Budynek biurowo-handlowy (ul. Mikołowska 50, 52), wzniesiony w XIX wieku, w stylu neoklasycyzmu, później przebudowany[30]. Kamienicę nr 52 wyburzono w 2017, pod budowę biurowca (zbudowany w latach 2018–2019[36]).
  • Kamienica mieszkalna (ul. Mikołowska 53), wzniesiona na początku XX wieku, w stylu historyzmu/neorenesansu[30].
  • Willa bliźniacza w ogrodzie (ul. Mikołowska 118/120), wybudowana na początku XX wieku w stylu modernistycznym[30].
  • Willa bliźniacza w ogrodzie (ul. Mikołowska 122/124), wybudowana na początku XX wieku w stylu modernistycznym[30].
  • Willa bliźniacza w ogrodzie (ul. Mikołowska 126/128), wybudowana na początku XX wieku w stylu modernistycznym[30].
  • Willa bliźniacza w ogrodzie (ul. Mikołowska 130/132), wybudowana na początku XX wieku w stylu modernistycznym[30].
  • Willa bliźniacza w ogrodzie (ul. Mikołowska 134/136), wybudowana na początku XX wieku w stylu modernistycznym[30].
  • Willa bliźniacza w ogrodzie (ul. Mikołowska 138/140), wybudowana na początku XX wieku w stylu modernistycznym[30].
  • Willa bliźniacza w ogrodzie (ul. Mikołowska 142/144), wybudowana na początku XX wieku w stylu modernistycznym[30].
  • Willa bliźniacza w ogrodzie (ul. Mikołowska 146/148), wybudowana na początku XX wieku w stylu modernistycznym[30].
  • Zespół pięciu willi w ogrodach (ul. Mikołowska 150, 152, ul. Parkowa 4, 4a, 4b), wzniesionych w dwudziestoleciu międzywojennym w stylu funkcjonalizmu[30]

Przy ulicy Mikołowskiej istnieją również: dwie stacje benzynowe, Galeria Akwarela, Galeria Marmurowa, Gościniec Franz Josef[37], laboratorium medyczne oraz budynek Akademii Wychowania Fizycznego.

W rejonie ul. Mikołowskiej i ul. Strzeleckiej planowano budowę luksusowych apartamentów (Apartamenty Moderna[38]), które miały być oddane do użytku w 2010, jednak inwestor zrezygnował z budowy. Obecnie w tym miejscu istnieje parking samochodowy[39].

Ulicą Mikołowską kursują linie autobusowe ZTM.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 2011-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. (niem.).
  2. ↑ Urząd Miasta Katowice: Katowice - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-11]. (pol.).
  3. ↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 119. ISBN 83-905115-0-9.
  4. ↑ Lech Szaraniec: Górny Śląsk: przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka - Muza, 1997, s. 48. ISBN 83-7079-875-6.
  5. ↑ Georg Hoffmann, Historia Miasta Katowice, przeł. D. Makselon, M. Skop, Muzeum Śląskie, Katowice 2003, ISBN 83-87455-97-0, s. 147.
  6. ↑ J. Lipońska-Sajdak, Katowice wczoraj. Kattowiz gestern, Gliwice 1995, s. 5.
  7. ↑ Arnold Ulitz, Der große Janja, Breslau 1929, ss. 97, 98.
  8. ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 17. ISBN 83-913341-0-4.
  9. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 67. ISBN 978-83-7729-021-7.
  10. ↑ A. Steuer, Leksykon załęski (pol.) [dostęp 2017-07-01]
  11. ↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 122. ISBN 83-905115-0-9.
  12. ↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 77. ISBN 83-905115-0-9.
  13. ↑ a b Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 178. ISBN 83-913341-0-4.
  14. ↑ a b Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 95. ISBN 978-83-7729-021-7.
  15. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 79. ISBN 978-83-7729-021-7.
  16. ↑ a b Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 69. ISBN 978-83-7729-021-7.
  17. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 73. ISBN 978-83-7729-021-7.
  18. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 43. ISBN 978-83-7729-021-7.
  19. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 114. ISBN 978-83-7729-021-7.
  20. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 117. ISBN 978-83-7729-021-7.
  21. ↑ Joanna Starnawska: Dzieje Katowic (1299−1945). Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1990, s. 53.
  22. ↑ Katowice 1865–1945. Zarys rozwoju miasta. Red. J. Szaflarski, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Wydawnictwo "Śląsk", Katowice 1978, ss. 337, 338
  23. ↑ Historia miasta - Katowice miastem www.mhk.katowice.pl [dostęp 2017-01-20]
  24. ↑ Edward Brzozowski, Jan Helik: Ludzie Świętochłowic. Świętochłowice: Towarzystwo Miłośników Świętochłowic, 1982, s. 18-19.
  25. ↑ Damian Bednarski: Macha Jan. W: Leksykon Panteonu Górnośląskiego. Aleksandra Kłos-Skrzypczak (red.). Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2020, s. 548, seria: Studia i Materiały Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. ISBN 978-83-8099-122-4.
  26. ↑ Plan Katowic z 1942 roku. grytzka-genealogie.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. www.grytzka-genealogie.de [dostęp 2011-08-11]
  27. ↑ Remont ul. Mikołowskiej. www.mmsilesia.pl. [dostęp 2011-08-11]. (pol.).
  28. ↑ Koniec remontu Mikołowskiej. www.esil.pl. [dostęp 2011-08-11]. (pol.).
  29. ↑ Koniec remontu ulicy Mikołowskiej. www.mojekatowice.pl. [dostęp 2011-08-11]. (pol.).
  30. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-11]. (pol.).
  31. ↑ Urząd Miasta Katowice: Wykaz obiektów chronionych poprzez wpis do rejestru zabytków. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-11]. (pol.).
  32. ↑ Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Sekrety Katowic, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2018, s. 68-71, ISBN 978-83-7729-386-7, OCLC 1066105156.
  33. ↑ a b c Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-08-11]. (pol.).
  34. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 15 lutego 2023 [dostęp 2011-08-11].
  35. ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 7 października 2022 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2022-10-14]
  36. ↑ Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 78, ISBN 978-83-7729-502-1.
  37. ↑ Gościniec Franz Josef. www.gosciniec-katowice.pl. [dostęp 2011-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-30)]. (pol.).
  38. ↑ Apartamenty Moderna. www.apartamentymoderna.pl. [dostęp 2011-08-11]. (pol.).
  39. ↑ Miały być apartamenty, jest parking (pol.) www.mmsilesia.pl [dostęp 2011-08-11]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • E. Wieczorek; Spacery po Katowicach, Urząd Miasta Katowice: Wydział Promocji i Współpracy z Zagranicą, Katowice Grudzień 2003, ISBN 83-918152-5-0.
  • Broszkiewicz Jacek; Katowice - reflektorem po mieście, wydawca: Urząd Miejski w Katowicach, ISBN 83-901884-0-6, s. 51.
  • Katowice - Informator, red. S. Adamczyk, wyd. Urząd Miasta w Katowicach, Katowice 1993, ss. 11, 13.
  • K. Szaraniec, L. Szaraniec, K. Szarowski, Katowice i Górnośląski Okręg Przemysłowy, Katowickie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Katowice 1980, ss. 28, 29, 31, 56, 61.
  • Katowice - Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.
  • Katowice 1865–1945. Zarys rozwoju miasta. Red. J. Szaflarski, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Wydawnictwo "Śląsk", Katowice 1978, ss. 76, 87.
Wybrane ulice i place Śródmieścia w Katowicach
Ulice
Place i skwery
Nieistniejące

Katowice-Śródmieście.svg

Wybrane ulice i place Załęskiej Hałdy-Brynowa części zachodniej w Katowicach
Ulice

Katowice-Załęska Hałda-Brynów.svg

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Mikołowska_w_Katowicach&oldid=69839415”