Tama Wielkiego Odrodzenia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tama Wielkiego Odrodzenia
Ilustracja
Wizualizacja ukształtowania regionu po ukończeniu budowy
Państwo

 Etiopia

Rzeka

Nil Błękitny

Data budowy

2011-

Typ zapory

betonowa

Wysokość zapory

155[1] m

Długość zapory

1800[1] m

Funkcja

energetyczna

Położenie na mapie Etiopii
Mapa konturowa Etiopii, po lewej nieco u góry znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Tama Wielkiego Odrodzenia”
Ziemia11°12′55″N 35°05′35″E/11,215278 35,093056
Multimedia w Wikimedia Commons

Tama Wielkiego Odrodzenia[1] (ang. Grand Ethiopian Renaissance Dam, amh. ታላቁ የኢትዮጵያ ሕዳሴ ግድብ) – budowana zapora wodna na Nilu Błękitnym w Etiopii, przy granicy z Sudanem.

Pojemność zbiornika utworzonego po spiętrzeniu rzeki zaplanowano na 74 mld m³[2], a długość na 246 km[3], co ma go uczynić największym tego typu obiektem w Afryce[2]. Elektrownia na zaporze o dwóch turbinach ma mieć moc 6000 MW[4].

Historia budowy[edytuj | edytuj kod]

Pomysł budowy zapory i zbiornika wodnego został ogłoszony w 2010 r.[5] w związku z planem zaspokojenia potrzeb energetycznych rozwijającej się etiopskiej gospodarki[2] oraz eksportu energii[3]. Etiopia zaplanowała, aby w ciągu 10 lat, kosztem 12 mld dol.[6], wybudować elektrownie o mocy 20 GW. Według informacji przekazanych przez etiopskie władze zapora nie posłuży do irygacji, gdyż tereny wokół zbiornika zapory nie nadają się do produkcji rolnej[4].

Budowa zapory przez włoski koncern Salini Impregilo[3] rozpoczęła się w kwietniu 2011 r., a zakończenie wartej 4,2 mld dol. budowy[2] zaplanowano na 2017 r.[3], jednak z czasem przesunięto na 2019 rok. Napełnianie wodą ma trwać kolejne trzy lata[2]. Zapora została zlokalizowana w dolinie Guba[3], 40 km od granicy Sudanu. Budowę sfinansowano wyłącznie z krajowych środków[4], składali się na nią także mieszkańcy kraju[2], kupując rządowe obligacje[6].

Elektrownia wodna zlokalizowana na zaporze zaczęła produkować prąd 20 lutego 2022 roku po tym, jak premier Abiy Ahmed Ali oficjalnie uruchomił pierwszą turbinę elektrowni[7][8]. Druga turbina zaczęła generować prąd od sierpnia 2022 roku[9]. Niedługo potem ogłoszono, iż trzeci etap napełniania rezerwuaru został zakończony sukcesem[10].

Konflikt z Egiptem[edytuj | edytuj kod]

Budowa zapory była przyczyną sporu z Egiptem o udział w zasobach wodnych oraz o wpływy w regionie wschodniej Afryki[2].

Egipt zgłosił zastrzeżenie do tempa napełniania zbiornika, uważając je za groźne dla środowiska i gospodarki[2]. Egipscy politycy okazjonalnie zgłaszali także publicznie możliwość zbrojnej interwencji w rejonie zapory. W 2014 r. Egipt i Sudan zdecydowały się zamówić zagraniczną ekspertyzę na temat wpływu napełniania zbiornika na poziom rzeki. Po półtora roku prowadzenia postępowania w lutym 2016 r. kontrakt powierzono ostatecznie dwóm przedsiębiorstwom konsultingowym z Francji, a termin uzyskania wyników oszacowano na kolejne półtora roku[4]. Bilateralne negocjacje egipsko-etiopskie na temat napełniania zbiornika były prowadzone przez rok od listopada 2016 r., po czym załamały się wskutek braku możliwości zbliżenia stanowisk. Rząd Sudanu bezskutecznie próbował mediować w konflikcie. W styczniu 2018 r. negocjacje zostały wznowione, zaś Egipt zwrócił się z prośbą o mediację do Banku Światowego[2]. Mimo protestów Egiptu prace konstrukcyjne przy tamie były kontynuowane, a w lipcu 2020 roku zaplanowano rozpoczęcie wypełniania zbiornika, jednak po zwróceniu się Egiptu o interwencję do Rady Bezpieczeństwa ONZ, proces został tymczasowo wstrzymany[11]. Egipt żądał, by zapora zaczęła pracować w ciągu 15, a nie 4 lat[12].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Jędrzej Czerep, Tama Wielkiego Odrodzenia w Etiopii – konflikt o Nil bliski rozwiązania [online], Polski Instytut Stosunków Międzynarodowych [dostęp 2023-02-19].
  2. ↑ a b c d e f g h i Matina Stevis-Gridneff, Nairobi i Dahlia Kholaif, Arab Al-Raml: Tama niezgody. Egipt kłóci się z Etiopią o wodę z Nilu. Czy to wstęp do regularnej wojny?. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2018-01-31. [dostęp 2018-02-04]. (pol.).
  3. ↑ a b c d e Marta Urzędowska: Egipcjanie są wściekli: po blisko 100 latach przestają kontrolować Nil. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2014-04-25. [dostęp 2018-02-04]. (pol.).
  4. ↑ a b c d Michał Staniul: Egipt kontra Etiopia na Nilu. Spór o zasoby rzeki może zdestabilizować cały Róg Afryki. [w:] WP Wiadomości [on-line]. Grupa WP, 2016-04-12. [dostęp 2018-02-04]. (pol.).
  5. ↑ Marta Lipowska-Hamdy: Etiopia się zbroi. Czy czeka nas wojna o Nil?. [dostęp 2018-02-04]. (pol.).
  6. ↑ a b Etiopia buduje wielką tamę na Nilu. [w:] Rzeczpospolita [on-line]. Gremi Media SA, 2013-05-30. [dostęp 2018-02-04]. (pol.).
  7. ↑ Dawit Endeshaw, Ethiopia turns on the turbines at giant Nile hydropower plant, „Reuters”, 21 lutego 2022 [dostęp 2022-03-20] (ang.).
  8. ↑ webuild [online], www.webuildgroup.com [dostęp 2022-03-20].
  9. ↑ AfricaNews, Ethiopia announces that second turbine in GERD is in operation [online], Africanews, 11 sierpnia 2022 [dostęp 2022-10-19] (ang.).
  10. ↑ Ethiopia completes third filling of Blue Nile mega-dam reservoir [online], www.aljazeera.com [dostęp 2022-10-19] (ang.).
  11. ↑ Egypt, Ethiopia and Sudan agree to delay filling dam [online], news.yahoo.com [dostęp 2020-07-15] (ang.).
  12. ↑ "Tama na Nilu. Czy czeka nas pierwsza wojna o wodę?" [online], www.onet.pl [dostęp 2020-07-24].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tama_Wielkiego_Odrodzenia&oldid=72682604”