Zasłonak ołowiowy
_Fr_33737.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak ołowiowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius tortuosus (Fr.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 305 (1838) [1836-1838] | |
Zasłonak ołowiowy (Cortinarius tortuosus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go Elias Fries w 1821 r. nadając mu nazwę Agaricus tortuosus. Ten sam autor w 1838 r. przeniósł go do rodzaju Cortinarius''[1]. Synonimy[2]:
- Agaricus tortuosus Fr. 1821
- Cortinarius tortuosus var. insignis Soop 1994
- Gomphos tortuosus (Fr.) Kuntze 1891
- Hydrocybe tortuosa (Fr.) Wünsche 1877
Andrzej Nespiak w 1981 i 1984 r. podał dla tego gatunku polską nazwę zasłonak ołowiowy lub zasłonak śrubowaty[3].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Znane jest występowanie Cortinatius valgus w Ameryce Północnej, Europie i Azji[4]. Do 2003 r. znane było tylko jedno jego stanowisko w Polsce podane przez A. Nespiaka w 1981 r. na Kotlinie Nowotarskiej. Według W. Wojewody rozprzestrzenienie tego gatunku i stopień jego zagrożenia nie są znane[3].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje w lasach iglastych wśród mchów, borówek i wrzosów. Owocniki od lata do jesieni[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 2,5–17 cm, początkowo półkulisty, potem lekko wypukły. Brzeg podwinięty. Powierzchnia naga z białawymi resztkami osłony, błyszcząca. Jest bardzo higrofaniczny; w stanie wilgotnym jest promieniście prążkowany od prześwitujących blaszek i ma barwę od czekoladowobrązowej do ciemnofioletowobrązowej, w stanie suchym ciemnobrązową[5].
Początkowo intensywnie czerwono-brązowe, z wiekiem ciemnieją i stają się ciemnobrązowe[5].
Wysokość 7–12 cm, grubość 0,5–1 cm, cylindryczny z maczugowatą podstawą, często skręcony. Powierzchnia w młodych owocnikach purpurowa, w starszych purpurowa tylko na wierzchołku. Podstawa z białą grzybnią. Zasnówka biaława, pozostają po niej białe lub szarobiałe strzępki[5].
W kapeluszu białawy, na wierzchołku trzonu fioletowawy. Zapach nieokreślony lub ziemisty[5].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki o kształcie od elipsoidalnego do migdałkowatego, dosyć słabo lub umiarkowanie brodawkowate, nieznacznie lub umiarkowanie dekstrynoidalne, 9–10,5 × 5–6 µm[5].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Istnieje wiele podobnych zasłonaków i ich odróżnienie możliwe jest tylko dla doświadczonego mykologa. Zasłonak ołowiowy charakteryzuje się charakteryzuje się czekoladowym do fioletowo-brązowego kapeluszem, z zakrzywionym, często skręconym i fioletowym na wierzchołku trzonem, który może być długi, gdy znajduje się w mchach. Zasłonak brązowordzawy Cortinarius evernius różni się purpurowym zabarwieniem, które z wiekiem przeważnie zachowuje się u podstawy stopy[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-11-17].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-11-17].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Mapa występowania Cortinarius tortuosus na świecie [online] [dostęp 2021-11-17].
- ↑ a b c d e f Cortinarius tortuosus / Cortinaire sinueux [online] [dostęp 2021-11-17].