Przejdź do zawartości

Jezioro Solińskie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Zbiornik Soliński)
Jezioro Solińskie
Ilustracja
Jezioro z lotu ptaka
Państwo

 Polska

Rzeka

San, Solinka

Data budowy

1961–1968

Data uruchomienia

1968

Typ zapory

Betonowa

Pojemność całkowita

472 mln m³

Powierzchnia

22 km²

Wysokość zapory

82 m

Głębokość

60 m

Położenie na mapie Bieszczadów Zachodnich
Mapa konturowa Bieszczadów Zachodnich, blisko centrum na lewo u góry znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jezioro Solińskie”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jezioro Solińskie”
Położenie na mapie Beskidów Wschodnich
Mapa konturowa Beskidów Wschodnich, u góry po lewej znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jezioro Solińskie”
Ziemia49°23′17″N 22°26′58″E/49,388056 22,449444

Jezioro Solińskie[1]zbiornik retencyjny położony w województwie podkarpackim w pobliżu miejscowości Solina.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy projekt zagospodarowania hydroenergetycznego Sanu poprzez budowę zapory wodnej opracował w 1921 r. prof. Karol Pomianowski z Politechniki Warszawskiej (wcześniej: Politechniki Lwowskiej). Pierwsze rozpoznanie geologiczno-hydrologiczne w dolinie Sanu przeprowadzono jednak dopiero w latach 1936–1937, a dalsze prace przerwała II wojna światowa. Nowa koncepcja zabudowy doliny Sanu powstała w roku 1955 pod kierownictwem inż. Bolesława Kozłowskiego[2]. Na miejsce wzniesienia zapory wybrano przewężenie doliny poniżej ujścia Solinki do Sanu, koło wsi Solina. Podczas napełniania zbiornika, zatopione zostały wsie Solina (jej historyczna lokacja, 49°23'09.8"N 22°27'04.9"E)[3], Teleśnica Sanna, Horodek, Sokole, Chrewt i duża część Wołkowyi.

Budowę zapory rozpoczęto w 1960 r. Główne prace ziemne i roboty fundamentowe zakończono w 1964 r. W lipcu tegoż roku rozpoczęto wznoszenie korpusu zapory. Podstawowe prace betoniarskie przy zaporze zamknięto pod koniec lutego 1968 r. W międzyczasie trwała budowa budynku elektrowni i montaż urządzeń hydroenergetycznych. Wstępny rozruch pierwszej turbiny odbył się 9 marca 1968 r., a 20 lipca (dwa dni przed ówczesnym świętem 22 lipca) oddano zaporę do eksploatacji[2].

Generalnym projektantem całego kompleksu hydroenergetycznego był inż. Feliks Niczkie. Współpracowali z nim główni projektanci - inżynierowie: J. Matwiszyn i Z. Szymczak (konstrukcja zapory), R. Barucki i W. Neuman (architektura) oraz R. Wiśniowska i T. Owczarski (konstrukcja elektrowni). Przy budowie zapory, która trwała blisko 9 lat, pracowało ponad 2000 ludzi[2].

Pozostałości dawnej wsi Solina znajdują się obecnie na dnie obecnego zbiornika. Zapora w Solinie, która ma 81,8 m wysokości i 664 m długości, jest najwyższa w Polsce.

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Zbiornik ma powierzchnię ok. 22 km² i największą w Polsce pojemność (472 mln m³). Jezioro ma bardzo rozwiniętą linię brzegową (ok. 166 km przy średnim stanie wody z lustrem na poziomie 420 m n.p.m.), z licznie występującymi zatoczkami – ujściami strumieni. Maksymalna głębokość zbiornika to 60 m przy zaporze. Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna o mocy 200 MW.

Zapora Zbiornik
Typ
betonowa z poszerzonymi fugami dylatacyjnymi
Wysokość zapory
82 m
Długość
664 m
Kubatura
760 000 m³
Pojemność
500 000 000 m³
Powierzchnia
2200 ha
Długość
26,6 km
Długość linii brzegowej
166 km

Hydrologia

[edytuj | edytuj kod]

Średni przepływ w Sanie na wysokości zapory: 19,6 m³/s. Maksymalny zarejestrowany dopływ do jeziora: 1265 m³/s w lipcu 1984 r. (2004). Łączny wydatek urządzeń upustowych zapory wraz z elektrownią sięga przy nadpiętrzeniu 2600 m³/s. Przepływy znamionowe Q 1% – 1500 m³/s, Q 0,1% – 2250 m³/s, a Q 0,01% – 3000 m³/s.

Na skutek częstych zmian wysokości lustra wody oraz niszczącej działalności fal (abrazji) do zbiornika dostaje się ok. 200 tys. m³ materiału skalnego rocznie, powodując przyspieszone zasypywanie jeziora[4].

Fauna zbiornika

[edytuj | edytuj kod]

W wodach zbiornika występuje obecnie duża rozmaitość gatunków ryb. Głównie spotykane są sandacze oraz okonie, ale również duże okazy boleni, leszczy i płoci, szczupaków, sumów, karpi i kleni. Liczne okazy dorodnych karpiowatych można obserwować w wodach jeziora z korony zapory: korzystają one tu z obfitego dokarmiania przez zwiedzających zaporę turystów.

Na skutek budowy zapory zaobserwowano liczne populacje płoci, uklei czy okonia, migrujących ze zbiornika w górę rzek i ich dopływów; gatunki te mogą stanowić zagrożenie (jako konkurenci lub drapieżcy) dla gatunków miejscowych, w tym dla pstrąga potokowego[5].

Polańczyk
Wołkowyja

Turystyka i rekreacja

[edytuj | edytuj kod]

Jezioro Solińskie odwiedzają turyści i wczasowicze. Na brzegach powstały ośrodki rekreacyjne, na zachodnim brzegu jeziora znajduje się miejscowość uzdrowiskowa Polańczyk. Poza wyznaczonymi kąpieliskami kąpiel jest niebezpieczna z powodu niedostępnych brzegów i przeszkód podwodnych. Na całym zbiorniku obowiązuje strefa ciszy (zakaz używania silników spalinowych nie dotyczy Policji i WOPR). Uprawiane jest żeglarstwo i windsurfing, jednak akwen nie należy do łatwych: jego szczególną cechą (w porównaniu z akwenami nizinnymi), spowodowaną rozczłonkowaniem tafli wody oraz wpływem wysokich brzegów, jest zmienność i nieprzewidywalność wiatrów. Większość nadających się do cumowania miejsc jest błotnista (z powodu wahań poziomu wody) lub kamienista. Poza okolicami Polańczyka na jeziorze znajduje się kilka dostępnych przystani o ograniczonej infrastrukturze. Zbiornik Soliński jest popularny wśród żeglarzy i kajakarzy ze względu na walory krajobrazowe i mniej „skomercjalizowany” charakter niż np. Kraina Wielkich Jezior Mazurskich. W sezonie letnim po jeziorze kursują statki wycieczkowe.

Polskie Koleje Linowe uruchomiły w 2022 roku kolej gondolową nad zaporą solińską. Górna stacja kolei znajduje się na górze Jawor, dolna stacja to Plasza. Całkowita długość trasy wynosi 1580 m, a różnica wysokości między stacjami to 100 metrów. Na zboczu góry Jawor wybudowano też wieżę widokową[6].

Zatoki, wyspy i półwyspy

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 320, ISBN 83-239-9607-5.
  2. a b c Stanisław Kłos, Bieszczady. Przewodnik, Warszawa: Sport i Turystyka, 1986, s. 148, ISBN 83-217-2466-3.
  3. Solina na mapie austriackiej z XIX wieku.
  4. Wojciech Chełmicki, Blaski i cienie zapór wodnych, „Poznaj Świat”, R. XXXIV, nr 2 (397), luty 1986, s. 21–22.
  5. Krzysztof Kukuła, Aneta Bylak, Ekspansja okonia Perca fluviatilis l. w Bieszczadzkim Parku Narodowym, „Roczniki Bieszczadzkie”, 19, 2011, s. 223–230 [dostęp 2015-08-04].
  6. PKL kolejka Solina, gondolowa kolejka nad Soliną [online], Koleje Linowe Info [dostęp 2024-09-13] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]