Zbiornik przeciwpowodziowy w Jarnołtówku
 Zapora | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Rzeka | |
| Data budowy |
1907–1909 |
| Data uruchomienia |
1909 |
| Typ zapory |
mur z bloczków kamiennych i nasyp ziemny |
| Pojemność całkowita |
około 2,25 mln m³ |
| Powierzchnia |
0,58 km² |
| Wysokość zapory |
15,4 m |
| Długość zapory |
50 m |
| Głębokość |
0 m |
| Funkcja |
przeciwpowodziowy |
Położenie na mapie gminy Głuchołazy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nyskiego  | |
 50°16′54,3990″N 17°24′46,7730″E/50,281777 17,412993
| |
Suchy zbiornik przeciwpowodziowy w Jarnołtówku – sztuczny suchy zbiornik przeciwpowodziowy na Złotym Potoku o pojemności ok. 2,25 mln m³ w dolinie Złotego Potoku[1]. Administratorem obiektu jest Nadzór Wodny w Prudniku[2].
Zbiornik położony w Jarnołtówku w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Głuchołazy, w Górach Opawskich.
Jarnołtówek często nawiedzały powodzie. Największa miała miejsce 13 lipca 1903. Wówczas w okolicy Prudnika przebywała cesarzowa Prus Augusta Wiktoria, która następnie ufundowała zaporę[3].
Zapora zbudowana w latach 1906–1909 tworzy zbiornik o powierzchni zalewowej około 58 ha i pojemności około 2,25 mln m³ stanowi jeden z głównych elementów systemu ochrony przeciwpowodziowej dla Jarnołtówka i Pokrzywnej, w pewnym stopniu również dla miejscowości położonych w dolnym biegu Złotego Potoku[1].
Zapora kamienna o wysokości 15,4 m wraz z wałem ziemnym o długości 50 m przegradza zwężoną w tym miejscu dolinę rzeki w pobliżu granicy polsko–czeskiej[1].
Podczas normalnej eksploatacji zapora nie piętrzy wody. Dolny upust ma ograniczoną przepustowość regulowaną zasuwami, zmniejszając falę powodziową. Zły stan techniczny zapory i groźbę katastrofy pokazała powódź w lipcu 1980 roku. Woda przesiąkała przez szczeliny, istniała groźba zawalenia. W latach 80. XX wieku przeprowadzono gruntowny remont zapory, uszczelniając mury i wał zastrzykami cementowo–wapiennymi, które wzmocniły konstrukcję. W 2011 r. zapora przeszła kolejny remont, uzupełniono ubytki oraz zamontowano zdalne sterowanie zasuwami.
Ochrona przeciwpowodziowa
[edytuj | edytuj kod]Podczas powodzi w lipcu 1997 roku zapora zapewniła bezpieczne spiętrzenie wód powodziowych prawie do maksymalnego poziomu (znacznie ponad 14 m) co uchroniło Jarnołtówek i poniżej leżące miejscowości przed skutkami powodzi lub katastrofalnym zatopieniem. Strat powodziowych nie dało się jednak w 100% uniknąć – wieś ucierpiała[4].
Podczas powodzi we wrześniu 2024 doszło do przebicia wału[5]. Spiętrzona woda po raz pierwszy w historii przelała się przez szczyt, jednak tama wytrzymała napór[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Zapora Jarnołtówek
- ↑ Sprawozdanie z działań podejmowanych na terenie Nadzoru Wodnego w Prudniku, bip.powiatprudnicki.pl, Prudnik, czerwiec 2024 [dostęp 2024-09-01].
- ↑ Leszek Bobowski, Tygodnik Prudnicki – Kiedy powstała straż w Prudniku [online], tygodnikprudnicki.pl, 13 października 2010 [dostęp 2021-11-12].
- ↑ Uchwała RM w Głuchołazach , Zabytki pkt I.5.3. [dostęp 2014-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ Andrzej Dereń, Apel o ewakuację w związku z zagrożeniem zapory w Jarnołtówku [online], Teraz Prudnik!, 15 września 2024 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Marcin Terlik, Ludzie w Prudniku wracają do swoich domów. „Nie do końca się z tym zgadzam” [online], wiadomosci.onet.pl, 17 września 2024 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Góry Opawskie. Zlatohorská vrchovina., mapa turystyczna, skala 1:40 000. Wyd. IV. Wrocław: Studio PLAN, 2012. ISBN 978-83-61829-94-2.
- W. Brygier: Przewodnik, Góry Opawskie, Zlatohorska vrchovina. Wrocław: Studio PLAN, 2007. ISBN 83-60180-53-9.
- red.M. Staffa: Słownik Geografii Turystycznej Sudetów t.18, Góry Opawskie. Wrocław: I-BIS, 2008. ISBN 978-83-85773-98-6.