Przejdź do zawartości

Zespół mieszkalno-usługowy przy pl. Grunwaldzkim we Wrocławiu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Manhattan
Zespół mieszkalno-usługowy przy pl. Grunwaldzkim
Ilustracja
Widok na zespół mieszkalny składający się z 6 bloków od północnego zachodu, z powietrza
Państwo

 Polska

Miejscowość

Wrocław

Adres

plac Grunwaldzki 4-20, Curie-Skłodowskiej 15

Typ budynku

mieszkalny

Styl architektoniczny

brutalizm

Architekt

Jadwiga Grabowska-Hawrylak

Wysokość całkowita

54 m

Kondygnacje

15

Rozpoczęcie budowy

1970

Ukończenie budowy

1973

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „''Manhattan''”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „''Manhattan''”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „''Manhattan''”
Ziemia51°06′36,929″N 17°03′14,292″E/51,110258 17,053970

Zespół budynków mieszkalno-usługowych przy pl. Grunwaldzkim 4-20 i ul. Marii Curie-Skłodowskiej 15 – zbiór sześciu budynków mieszkalnych i trzech pawilonów handlowo-usługowych na placu Grunwaldzkim we Wrocławiu[1], zaprojektowanych w latach 1967–1970[potrzebny przypis] przez Jadwigę Grabowską-Hawrylak. Budowany był w latach 1970–1973 przez Wrocławskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego, a budynki mieszkalne oddawano do użytku w latach 1976–1978. Przez wrocławian nazywany Wrocławskim Manhattanem[1], Bunkrowcami[2] lub Sedesowcami[3].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Na kompleks składa się sześć wieżowców o wysokości 55 metrów (16 pięter) oraz pawilony handlowe[4] unoszące się nad ziemią na słupach z żelazobetonu (fr. pilotis)[5]. Projekt zakładał wybudowanie wieżowców z białego betonu, wykończonych cegłą klinkierową i egzotycznym drewnem przy balkonach, z roślinnością pnącą w zaokrąglonych wnękach elewacji i trawiastymi dachami pawilonów handlowych. Według architekt całość miała nadawać inwestycji klimat śródziemnomorski. Zespół budynków został zaprojektowany na betonowej platformie[6], a teren pod budowę wzmocniono 240 palami. Podczas realizacji projekt okrojono w celu obniżenia kosztów przez zastosowanie niskiej jakości materiałów budowlanych[4], a sprzyjało temu przejęcie go od miasta przez spółdzielnię mieszkaniową. Pierwotny projekt zakładał wyposażenie klatek schodowych w okna, ale tego nie zrealizowano przez co są ciemne z powodu nacisku inwestora na zbudowanie większej ilości małych pokoi w budynkach[7]. W ramach oszczędności elewacje pozostały niewykończone. Przed remontem widoczny był beton z wystającymi żelaznymi prętami oraz plamy farby pozostałe po budowie[6]. Architektce Jadwidze Grabowskiej-Hawrylak udało się zrealizować tarasy widokowe ze świetlicami wyposażonymi w łazienki na dachach płaskich wszystkich bloków mieszkalnych na placu Grunwaldzkim[8]. Balkony pokryła klinkierem, natomiast do budowy bloków użyła prefabrykatów betonowych o nietypowej formie.

Wszystkie budynki zaprojektowano do wykonania z oryginalnego białego betonu, ale nie zrealizowano tego zamierzenia poprzez ostateczne zastosowanie najtańszego wówczas betonu w kolorze szarym[8]. Po prawie pół wieku czasu powrócono do pomysłu autorki osiedla i otynkowano wszystkie bloki mieszkalne na biało przy okazji ich remontu w 2015[9]. Tylko jeden blok mieszkalny z sześciu został wyposażony po remoncie w oryginalne okrągłe okna z okrągłymi szybami bez szprosów zamiast krytykowanych od lat przez mieszkańców okrągłych, pustych betonowych otworów, w których zbierała się wilgoć i brud[10][11].

W 1973 Janusz Kondratiuk nakręcił tu telewizyjny film Pies pokazujący osiedle w budowie[12]. W 1974 wyprodukowano film Karuzela.

Kompleks na pl. Grunwaldzkim jest wpisany do rejestru zabytków województwa dolnośląskiego[13].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Architektura

[edytuj | edytuj kod]

Panoramy

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Dorota Oczak-Stach, Wyremontują budynek na wrocławskim Manhattanie. Fandom to miejsce dla pasjonatów [online], wroclaw.wyborcza.pl, 23 września 2019 [dostęp 2019-09-23] (pol.).
  2. Wojciech Prastowski, Sedesowce, czyli wrocławski Manhattan [online], www.bryla.pl, 8 czerwca 2012 [dostęp 2021-04-04] (pol.).
  3. Sedesowce, czyli wrocławski Manhattan - Bryła - polska architektura [online], bryla.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  4. a b Marta Gołębiowska: Wrocławski Manhattan. Od powstania do przedednia remontu. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2015-01-28. s. 2. [dostęp 2015-01-28]. (pol.).
  5. Architektura 10/1973
  6. a b Marta Gołębiowska: Wrocławski Manhattan. Od powstania do przedednia remontu. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2015-01-28. s. 1. [dostęp 2015-01-28]. (pol.).
  7. Filip Janerka „Niezwykły Manhattan” Kova Production 2022
  8. a b c Architektura 10/1973 s.377
  9. Pierwszy sedesowiec na pl. Grunwaldzkim już po remoncie. Doba.pl 17.12.2015 https://doba.pl/wroclaw/artykul/pierwszy-sedesowiec-na-pl-grunwaldzkim-juz-po-remoncie-foto-/8762/15
  10. Dokumentacja fotograficzna. Fotopolska.eu 03.08.2014 https://fotopolska.eu/613788,foto.html
  11. Dokumentacja fotograficzna. Fotopolska.eu 28.02.2021 https://fotopolska.eu/1769947,foto.html
  12. Po polsku Manhattan. Film dokumentalny o blokach projektu Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak [online], wroclaw.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  13. Marta Gołębiowska: Wrocławski Manhattan. Od powstania do przedednia remontu. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2015-01-28. s. 3. [dostęp 2015-01-28]. (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]