Zofia Bronikowska

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zofia Bronikowska
Ilustracja
Zofia Bronikowska ok. 1957
Imię i nazwisko

Zofia Olga Bronikowska

Data i miejsce urodzenia

22 stycznia 1912
Czerniowce

Data i miejsce śmierci

20 lipca 1958
Nowy Targ

Narodowość

polska

Język

polski

Dziedzina sztuki

literatura

Gatunek

literatura dziecięca

Zofia Bronikowska z domu Wilson ( ur. 22 stycznia 1912 w Czerniowcach, zm. 20 lipca 1958 w Nowym Targu) – polska pisarka, autorka wierszy, sztuk teatralnych, słuchowisk radiowych przeznaczonych dla dzieci, członek Związku Literatów Polskich od 1948 r.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Córka lekarza Ryszarda Wilsona, weterana Powstania Styczniowego i Zofii z Ruńków. W 1916 wraz z rodzicami przeniosła się do Oświęcimia. Tu uzyskała w 1930 maturę. Następnie studiowała medycynę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W 1932 wyszła za mąż za Jana Bronikowskiego, oficera Wojska Polskiego. Do 1941 mieszkała w Oświęcimiu, skąd wysiedleni przez Niemców Bronikowscy, przenieśli się do Nowego Targu. Wówczas Zofia Bronikowska poświęcała więcej czasu twórczości literackiej. Debiutowała w 1943 wydanym przez Księgarnię A. Krzyżanowskiego w Krakowie tomikiem wierszy dla dzieci "Czarodziejski Kołowrotek"[1].

Po zakończeniu wojny autorka zamieszkała w Katowicach i zajmowała się działalnością literacką. Od 1945 współpracując z Rozgłośnią Polskiego Radia Katowice, napisała ponad 20 słuchowisk, a także z prasą oraz z czasopismami młodzieżowymi[1].

W roku 1948 została członkiem ZLP[1].

„..Zofia Bronikowska zmarła w Nowym Targu 20 lipca 1958 roku. Jej utwory dla dzieci , pisane w latach okupacji i w pierwszych latach powojennych, posiadały duże walory społeczno-wychowawcze. Są znaczącym akcentem w dziejach polskiej literatury dziecięcej i młodzieżowej..”[2][3]

„..Wiersze, oparte na takim porządku przewrotnie odwróconym, zbliżają poetkę do najlepszych utworów, tworzonych przez polskich bajkopisarzy — Jana Brzechwę i Juliana Tuwima. Tu ujawnia się prawdziwy potencjał poetycki Bronikowskiej: zabawa słowem, poparta umiejętnością reagowania na potrzeby dziecka - odbiorcy. Nawiązuje też do specyficznie pojętych mechanizmów psychologicznych, rządzących dziecięcą egzystencją: do antropomorfizacji i animizacji (rozumianych przez dziecko wedle reguły „wszystko jest takie jak ja”) oraz zawłaszczenia (co równoznaczne jest z przyjęciem założenia, iż „wszystko należy do mnie”) . Dzięki temu młody odbiorca otrzymuje tekst mieszczący się w jego możliwościach recepcyjnych, bowiem ukazane realia literackie znakomicie korespondują z oczekiwaniami czytelniczymi ...”[4][5]

Twórczość[1][edytuj | edytuj kod]

Książki dla dzieci[edytuj | edytuj kod]

  • „Czarodziejski kołowrotek”. (Wiersze dla dzieci). S.A. Krzyżanowski Kraków 1943
  • „Siedmiomilowe buty”. (Wiersze dla dzieci). S.A. Krzyżanowski Kraków 1944
  • „Poszedł Marek na jarmarek”. (Wiersze dla dzieci). S.A. Krzyżanowski Kraków 1944
  • „Wiatr nastawia mikrofon”. (Wiersze dla dzieci). Wydawnictwo Księgarni Stefana Kamińskiego Kraków 1945
  • „Uciekły mi bajki”. (Wiersze dla dzieci). Wydawnictwo „Śląsk” Katowice 1958
  • „Pasikonik i biedronka” . (Wiersze dla dzieci). Biuro Wydawnicze „Ruch” Warszawa 1964

Utwory teatralne[edytuj | edytuj kod]

  • "Jedziemy do Chin". Sztuka w 3 aktach. Wyst. : w 1952 w Teatrze Młodego Widza w Sosnowcu.
  • "Zwycięstwo" . Sztuka w 3 aktach o tematyce górniczej. Wyst.: w 1952 w amatorskim zespole teatralnym kopalni "Mortimer" w Sosnowcu
  • "Idzie Dziadzio Mróz" . Widowisko Choinkowe w 2 aktach. Wyst.: w 1955 w Wojewódzkim Domu Kultury Związków Zawodowych w Katowicach.

Słuchowiska[edytuj | edytuj kod]

"Jak to z wioski Chudobrzuszki powypędzał wiatr leniuszki". Słuchowisko radiowe. Rozgłośnia Polskiego Radia w Katowicach 1956

Rękopisy[edytuj | edytuj kod]

  • "Jaskółki" . Powieść. Powst. około 1956-1957. Druk fragm.: Pogrzeb. "Panorama" 1956 nr 31 .
  • "Kłopoty Mariana" . Sztuka w 1 akcie. Powst. około 1948-1949 .
  • "Małgosia w krainie rzeczywistości" . Powst.około 1954-1955 .
  • "Od pierwszych liter alfabetu". (Wiersze dla dzieci) .
  • "Szklany pociąg" . (Powieść dla młodzieży) . Powst. około 1955

Wiersze, opowiadania, artykuły publicystyczne, reportaże, felietony i recenzje[edytuj | edytuj kod]

Wiersze, opowiadania, artykuły publicystyczne, reportaże, felietony i recenzje Zofii Bronikowskiej były drukowane:

a) w wydawnictwach zbiorowych

Budujemy miłej ojczyźnie dom. Zbiór wierszy patriotycznych i okolicznościowych dla dzieci i młodzieży. Kraków 1947; Kalendarz Górniczy. Katowice 1957; Kalendarz Śląski. Warszawa 1959; Nasi laureaci.Sylwetki laureatów nagród państwowych.Dział postępu technicznego. Katowice 1952; Lektury Przedszkolaka. Dla malucha ,pod red. Hanny Zdzitowieckiej, 1992 Agencja Wydawnicza Liberal

b) w czasopismach:

Dziennik Polski (1945); Dziennik Zachodni z dod. Świat i Życie (1946-1949, 1954); Głos Ludu (Ostrawa, 1951); Głos Robotniczy (1946, tu opow.: Zgoda 1946 nr 359); „Iskierki” (1950-1951); „Kuźnica” (tu szkic: Książki dla dzieci 1946 nr 20); „Nauczyciel” (1956); „Nowy Nurt” (1958); „Odrodzenie” (1946); „Panorama” (1956); Płomyczek (1957); „Poranek” (1946-1947); „Przemiany” (1956-1957); „Przyjaźń” (1949); „Przygoda” (1947); „Śląsk Lit.” (1953, 1955, tu opow.: Zmiana 1953 nr 5, Fryda / III nagroda w 1954 na konkursie literackim WRN i Oddziału ZLP/ 1955 nr 14/15 ); „Świt” (1946); Świerszczyk (1941-1951); „Trybuna Robotnicza” z dod. ”Tryb. Tyg.” (1953-1956, 1958 tu w 1958 m.in. felietony z cyklu : Ludzkie sprawy; nadto: szkic: Pisarz w służbie najmłodszych 1953 dod. „Tryb. Tyg.” nr 66, opow. Uśmiech Eryki 1953 nr 303); „Tygodnik Społeczno-Kulturalny Katolików” (1957); „Wiadomości Hutnicze” (1946-1947); „Wychowanie w Przedszkolu” (1957); „Wychowanie w Zespole” (1951);

Bibliografia[6][1][edytuj | edytuj kod]

  1. W pracowniach pisarzy i uczonych. „Odrodzenie” 1946 nr 26; A. Krajewski, Na koniku Zofia Bronikowska (Wywiad). „Tryb. Rob.” 1958 nr 14;
  2. Ste., Margines katowickich pisarek dla dzieci. „Odra” 1947 nr 12.
  3. Z.Hierowski, Zosia. „Tryb. Rob.” 1958 nr 175. Pamięci Zofii Bronikowskiej. „Dz. Zach.” 1958 nr 177.
  4. P. Grzegorczyk, Twórcy i badacze kultury zmarli w 1958 roku. „Kultura i Społeczeństwo” 1959 nr 3.
  5. K. Krasoń, "Kręgi dzieciństwa - Uciekły mi bajki Zofii Bronikowskiej", PAN Oddział w Katowicach
  6. Śląskie Miscellanea tom 13 s.108 , Wydawnictwo Gnome 2000r.
  7. Album Pisarzy Śląskich , Instytut Śląski w Opolu Drugie Wydanie 1974, Jerzy Moskal, Stanisław Wilczek
  8. M. Fazan, W. Nawrocki , Katowickie środowisko literackie w latach 1945-1967, Katowice 1969;
  9. A. Krajewski, Na koniku Zofia Bronikowska [wywiad]. „Trybuna Robotnicza”
  10. K. Woźniakowski , Jawna książka i literatura dziecięca w Generalnym Gubernatorstwie (1939-1945),
  11. Książka dla dziecka wczoraj - dziś - jutro, red. K. Heska-Kwaśniewicz i I.Socha, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1727, Katowice 1998, s. 154-155
  12. Katarzyna Krasoń "Kręgi dzieciństwa - Uciekły mi bajki Zofii Bronikowskiej", PAN Oddział w Katowicach Śląskie Miscellanea tom 13 , Wydawnictwo Gnome 2000r.)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e M. Fazan, W. Nawrocki , Katowickie środowisko literackie w latach 1945-1967, Katowice 1969;
  2. ↑ Album Pisarzy Śląskich , Instytut Śląski w Opolu Drugie Wydanie 1974, Jerzy Moskal, Stanisław Wilczek
  3. ↑ K. Woźniakowski , Jawna książka i literatura dziecięca w Generalnym Gubernatorstwie (1939-1945)
  4. ↑ Katarzyna Krasoń "Kręgi dzieciństwa - Uciekły mi bajki Zofii Bronikowskiej", PAN Oddział w Katowicach Śląskie Miscellanea tom 13 , Wydawnictwo Gnome 2000r.)
  5. ↑ Książka dla dziecka wczoraj - dziś - jutro, red. K. Heska-Kwaśniewicz i I.Socha, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1727, Katowice 1998, s. 154-155
  6. ↑ A. Krajewski, Na koniku Zofia Bronikowska [wywiad]. „Trybuna Robotnicza”

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zofia Bronikowska w zasobach Biblioteki Narodowej

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zofia_Bronikowska&oldid=73621340”