Zumpy
50°41′29″N 18°53′44″E/50,691389 18,895556| wieś | |
 Panorama miejscowości widok od strony południa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2008) |
123 |
| Strefa numeracyjna |
35 |
| Kod pocztowy |
42-283[2] |
| Tablice rejestracyjne |
SLU |
| SIMC |
0132279 |
Położenie na mapie gminy Boronów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lublinieckiego  | |
| 50°41′29″N 18°53′44″E/50,691389 18,895556[1]
| |
Zumpy (niem. Sumpen) – wieś sołecka znajdująca się w gminie Boronów w powiecie lublinieckim w województwie śląskim.
Położenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Zumpy położone są na obszarze Śląska Białego, w północnej części Górnego Śląska. Według podziału ze względu na obszary kulturowe, leżą one na terenie ziemi lublinieckiej.
Ze względu na położenie geomorfologiczne Zumpy leżą na Wyżynie Woźnicko-Wieluńskiej, w obrębie Garbu Herbskiego.
Z geobotanicznego punktu widzenia miejscowość należy do krainy Wyżyn Południowo-wschodnich do Podkrainy Górnośląskiej.
Ponadto cały obszar miejscowości w roku 1998 włączony został w obręb nowo powstałego Parku Krajobrazowego Lasy nad Górną Liswartą. W miejscowości znajdują się pomnikowe lipy i dęby.
W pobliżu sołectwa znajdują się pozostałości po XIX-wiecznej kopalni rud żelaza w formie kilkumetrowej wysokości hałd i cieku wodnego, pełniącego wcześniej najprawdopodobniej funkcję sztolni. Na terenie sołectwa znajduje się Leśnictwo Dębowa Góra, należące do nadleśnictwa Koszęcin. Wcześniej w Zumpach swoją siedzibę miało nadleśnictwo Zumpy.
Historia miejscowości[edytuj | edytuj kod]
Zumpy zostały założone pod koniec lat 70. XVIII wieku roku jako kolonia dla niemieckich górników sprowadzonych dla działającej wówczas kopalni. Mieszkańcy miejscowości w większości później się spolonizowali, część ich potomków uważa się dziś za mniejszość niemiecką. Sołectwo składa się z historycznie dwóch przylegających do siebie dzielnic Zumpów i Lisiej Góry (polska nazwa tej części wioski została zniemczona jako Lissengora – prawdopodobnie wcześniej mogła mieć ona nazwę Łysa Góra). Łysa Góra lub Lisia Góra była wioską istniejącą przed Zumpami i w momencie osadzania się tutaj osób, cała miejscowość nosiła nazwę Lissagura, dopiero w późniejszym okresie wydzieliła się kolonia Zumpy (Sumpen). Etymologicznie nazwa ta wywodzi się od bagien (Sumpfen, Sümpfe)). Nazwa Zumpy (Zompy) była jednak już używana przed założeniem niemieckiej kolonii w metrykach boronowskiej parafii.
W roku 1830 miejscowość liczyła 74 mieszkańców, natomiast w 1908 – 185.
Kopalnia rud żelaza[edytuj | edytuj kod]
W lasach znajdujących się przy miejscowości znajduje się kilkadziesiąt wyrobisk w postaci kopców, będących świadectwem istnienia na tym terenie kopalni, jaka założona była przez księcia Hohenlohe, właściciela tychże dóbr. W kilku miejscach istnieją też pozostałości po działających wcześniej sztolniach. Prawdopodobnie w XVII wieku wydobywano w tym miejscu m.in. rudy srebrno-ołowiowe.
W roku 1840 wydobywano w kopalni 6.000 ton kruszcu, w roku 1847 - 7.652 tony, w 1857 - 6.480 ton, a w 1872 już tylko 2.142[3]. Przewożono ją do pieców hutniczych w Chwostku, Bruśku i Tworogu. Głębokość szybów dochodziła do 20 metrów, a długość chodników do 40 metrów, przy wysokości 70-100 cm. Szyby miały swoje nazwy, zazwyczaj od nazwisk osób będących w nich rębaczami lub sztygarami[4].
W XIX wieku umiejscowiona była w miejscowości kapliczka św. Barbary, patronki górników, obecnie znajdująca się w miejscowości Boronów. Po zlikwidowaniu kopalni prawdopodobnie w 1880 roku, Fryderyk Wilhelm von Hohenlohe trzy lata później rozpoczął starania o eksploatację nowych złóż na tym terenie, ale ze względu na koszty transportu i niezdecydowanie towarzystwa akcyjnego Zjednoczone Huty Królewska i Laura nie doszły one do skutku[5].
Z XIX wieku do chwili obecnej zachowało się kilka budynków drewnianych i murowanych, w tym budynek byłego nadleśnictwa.
Podania związane z okolicą Zumpów[edytuj | edytuj kod]
- Istnieje podanie o tym, że pracujący w kopalni górnicy zostali zasypani i od tego czasu kopalnia nie jest eksploatowana.
- Przy drodze z Boronowa do Olszyny przechodzącej obok Zumpów przepływa strumyk określany nazwą Ryzio. Położony jest on na terenie dawnej eksploatacji rud żelaza. Według podania, w nocy przechodzących obok ludzi spotykać mogą duchy lub siły próbujące ich tam zatrzymać.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 162421
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1639 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, s. 60, OCLC 751379865 (niem.). (za:) Damian Gołąbek: Dawne hutnictwo i górnictwo w okolicy Boronowa. Boronów: Rada Gminy Boronów, 2004, s. 30. ISBN 83-914110-3-6.
- ↑ Damian Gołąbek: Dawne hutnictwo i górnictwo w okolicy Boronowa. Boronów: Rada Gminy Boronów, 2004, s. 30-31. ISBN 83-914110-3-6.
- ↑ Damian Gołąbek: Dawne hutnictwo i górnictwo w okolicy Boronowa. Boronów: Rada Gminy Boronów, 2004, s. 35-37. ISBN 83-914110-3-6.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Damian Gołąbek: Szkice z dziejów Boronowa i okolicy. Boronów: Rada Gminy Boronów ; Lubliniec : [s. n.], 2000. ISBN 83-914110-0-1.
- Damian Gołąbek: Kościół i parafia N.M.P. Królowej Różańca Św. w Boronowie. Boronów: Rada Gminy, 2002. ISBN 83-914110-1-X.
- Damian Gołąbek: Dawne hutnictwo i górnictwo w okolicy Boronowa. Boronów: Rada Gminy Boronów, 2004. ISBN 83-914110-3-6.
