Zuzanna Ptak
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
koronczarka |
| Narodowość |
polska |
Zuzanna Ptak (ur. 1945 w Koniakowie) – koronczarka ze Śląska Cieszyńskiego[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze koronki zaczęła wykonywać jako czterolatka[2]. Pierwszą serwetę zrobiła w wieku 5 lat. Uczyła się przez naśladowanie matki[3]. Jej rodzina od pokoleń zajmuje się koronką koniakowską. Poza tym Zuzanna chodziła do szkółki koronkarskiej prowadzonej przy szkole podstawowej w Koniakowie m.in. przez Marię Gwarkową[1].
W latach pięćdziesiątych XX w. zaczęła współpracę ze Spółdzielnią Przemysłu Ludowego i Artystycznego Cepelia w Katowicach. Sprzedawała jej swoje koronki (początkowo pracując na konto matki)[1].
Od lat siedemdziesiątych XX w. brała udział w konkursach na koronkę koniakowską, które organizowała Cepelia w Katowicach. Od 1987 uczestniczyła w Konkursie na Koronkę Koniakowską i Beskidzki Haft Krzyżowy, który współorganizowały: Cepelia, Oddział Beskidzki Stowarzyszenia Twórców Ludowych i Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej. We wszystkich edycjach konkursu była wyróżniana. W latach 1994, 1996, 2001 uzyskała I nagrodę, w 2011 – II[1].
Jej prace charakteryzuje staranność wykonania i oryginalna kompozycja. Wypracowała własny styl. W jej pracach najczęściej można spotkać drobne, gęste wzory i motywy przyrodnicze: szyszki, kwiatki, sowy, gąsiorki, śliwki, jagodniki, koniczynki, listki, winogrona, wiatraczki, słonka, pączki i pajączki. Koronki komponuje koliście lub gwieździście, robi je w białym lub kremowym kolorze. Najpierw wykonuje poszczególne elementy, potem je łączy w kompozycje. Wykonuje czepce, przedniczki do kabotów, serwety, obrusy, kołnierze[1], parasolki, rękawiczki, suknie[4] oraz prace na zamówienie artystów, projektantek i projektantów mody. Wykonywała też suknie ślubne. Tworzy głównie na zamówienia[1][3].
Jej prace można oglądać w Muzeum Beskidzkim w Wiśle i muzeum w Breźnie na Słowacji. Były prezentowane na wystawach m.in. w Katowicach, Bielsku-Białej, Żywcu i Cieszynie. Prowadzi warsztaty i zajęcia, np. w szkole podstawowej w Koniakowie, przekazując tradycję młodszemu pokoleniu. Współpracowała z Regionalnym Ośrodkiem Kultury w Bielsku-Białej w zakresie edukacji regionalnej[1].
Jest mężatką, ma dzieci[2].
Projekty, nagrody, wyróżnienia i rekordy[edytuj | edytuj kod]
W 2015 była laureatką Nagrody im. Oskara Kolberga[1].
Kiedy w 2017 koronka koniakowska została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO, Zuzanna Ptak została reprezentantką depozytariuszek wpisu[5][6].
W 2017 realizowała stypendium z MKiDN. W ramach projektu pt. „Koronka koniakowska na co dzień” odbyły się spotkania dla koronczarek w Koniakowie i w Istebnej, pokazy i otwarte warsztaty koronczarskie w czasie Dni Otwartych Centrum Pasterskiego w Koniakowie, jak również wystawą ubrań z koronki koniakowskiej pt. „Koronkowe kreacje” w Gminnym Ośrodku Kultury w Istebnej. Prace przekazano na własność ośrodkowi[7].
W 2020 w ramach projektu „Czwartkowe heklowanie w Centrum Koronki Koniakowskiej” dofinansowanego przez MKiDN prowadziła w Centrum Koronki Koniakowskiej warsztaty dla koronczarek z Koniakowa[8].
W dniu 16 stycznia 2022 Zuzanna Ptak zaprezentowała wykonaną wraz z córkami i wnuczką oraz z pomocą uczennic serwetę koniakowską o średnicy 5,32 m. Rekord w kategorii „największa wyszydełkowana koronka” został potwierdzony przez polskie Biuro Rekordów. Prace trwały 4 miesiące[9][10]. Serweta została zaprezentowana w polskim pawilonie na wystawie Expo 2020 w Dubaju. Promowała województwo śląskie[11] podczas tygodnia śląskiego między 27 stycznia a 22 lutego 2022[12]. W czasie trzyletnich przygotowań do wystawy nad koronkami z Koniakowa pracowało 150 koronczarek, w tym Zuzanna Ptak[13][14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Zuzanna Ptak – laureat Nagrody Kolberga 2015 [online], www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2022-03-25].
- ↑ a b Zuzanna Ptak – Letnia Szkoła Koronkarstwa. [dostęp 2022-03-25].
- ↑ a b W Koniakowie hekluje się od pokoleń [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2022-03-25].
- ↑ Letnia szkoła koronkarstwa 2018 : Kultura Enter [online], kulturaenter.eu [dostęp 2022-03-25].
- ↑ Koronki z Koniakowa na liście niematerialnego dziedzictwa UNESCO [online], wpolityce.pl [dostęp 2022-03-25].
- ↑ Koronka koniakowska wpisana na krajową listę dziedzictwa niematerialnego [online], BBFan.pl, 27 października 2018 [dostęp 2022-03-25].
- ↑ ISTEBNA, JAWORZYNKA, KONIAKÓW - Oficjalny Serwis Gminy Istebna - Urząd Gminy Istebna - Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej [online], www.istebna.eu [dostęp 2022-03-25] (pol.).
- ↑ Dotacje MKIDN na 2020 rok. [online], Centrum Koronki Koniakowskiej, 28 lutego 2020 [dostęp 2022-03-25] (pol.).
- ↑ Anna Błońska, Rekordowa serweta koniakowska [online], KopalniaWiedzy.pl [dostęp 2022-03-25] (pol.).
- ↑ Rekordowa "rózia" na Expo 2020 [online], 24kurier.pl [dostęp 2022-03-25].
- ↑ Największa serweta z koronki koniakowskiej [online], teleexpress.tvp.pl [dostęp 2022-03-25].
- ↑ Redakcja, Gigantyczna koronka koniakowska, która pojedzie na Expo do Dubaju, już gotowa. Ma ponad 5 metrów i waży przeszło 5 kg [online], Dziennik Zachodni, 18 stycznia 2022 [dostęp 2022-03-25] (pol.).
- ↑ Katarzyna Widera-Podsiadło, Życie nicią tkane [online], www.gosc.pl, 3 lutego 2022 [dostęp 2022-03-25].
- ↑ GLOS.LIVE, Gazeta Polaków w Republice Czeskiej- Koronka koniakowska zachwyca w Dubaju [online], glos.live [dostęp 2022-03-25].