Lepilemur nakrapiany
| Lepilemur hollandorum | |
| Ramaromilanto, Lei Runhua, Engberg, S.E. Johnson, Sitzmann & Louis, 2009[1] | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
lepilemur nakrapiany |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Lepilemur nakrapiany[3] (Lepilemur hollandorum) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lepilemurowatych (Lepilemuridae).
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Głowa i tułów mierzą między 29,3 a 33,7 cm, ciało wieńczy ogon osiągający od 26,8 do 29,4 cm. Zwierzę waży około 1 kg. Czyni to lepilemura nakrapianego dużym przedstawicielem swego rodzaju[4].
Lepilemur nakrapiany jest istotnie nakrapiany. Głowa wraz z proksymalną częścią grzbietu i ramionami zabarwiona jest czerwono-szaro. Głowę zdobi ponadto pośrodkowa słabo wyrażona ciemniejsza smuga, w kolorze od ciemnego brązu do czerni. Sięga ona grzbietu, a niekiedy przybiera kształt odwróconej litery Y. Twarz jest szara z jaśniejszym brązem okolic uszu, mięsistych i wystających, oraz bródki, podobnej barwy jest szyja. Dalsza część ciała jest jaśniejsza, w kolorach szarobrązowych, po czym następuje ciemniejszy, ciemnobrązowy do czarnego ogon. Ręce i stopy ubarwione są szarobrązowo[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Nowy gatunek opisano w 2009. Kreowali go Ramaromilanto, Lei, Engberg, Johnson, Sitzmann i Louis[2]. Jako miejsce typowe autorzy podali Madagaskar, prowincję Toamasina, rezerwat biosfery Tananara-Nord (po angielsku zwierzę nazywane jest Mananara-Nord Sportive Lemur). Badacze podali współrzędne miejsca typowego 16°18′S 49°47′E/-16,300000 49,783333[4]. Holotyp to dorosła samica schwytana 8 sierpnia 2004 roku przez międzynarodowy zespół biologów[1]. Całkowity genom (50ng/μl) samicy jest przechowywany w muzeum przy Texas Tech University, w Lubbock (sygnatura TTU-M 109031)[1]. Dwie biopsje – 2,0 mm z małżowiny usznej i 0,007 cm³ pełnej krwi – przechowywane w Omaha’s Henry Doorly Zoo and Aquarium w Omaha[5].
Nie wyróżnia się podgatunków[4].
W 2017 Lei et al. opublikowali analizę filogenetyczną, w której zbadano mtDNA 26 gatunków lepilemurów, potwierdzając monofiletyzm 25 linii i wykrywając klad Lepilemur mittermeieri + Lepilemur dorsalis. W efekcie uzyskano następujące drzewo[6] (uproszczono):
|
Perodictius potto, Galago senegalensis, Otolemur crassicaudatus | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Lepilemur: łac. lepidus ‘czarujący, elegancki’, od lepos, leporis ‘czar, urok’; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758 (lemur)[7].
- hollandorum: Dick i Mary Holland, para filantropów, która wspiera sztukę, naukę, edukację i badania, w tym pomoc dla młodym naukowców z Madagaskaru[5].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Zwierzę prowadzi samotny, nocny tryb życia. Jego rozrodu nie poznano. Wedle Schwitzera et al. (2013) w ogóle nie był badany w naturze[4]. IUCN szacuje pokolenie na 7 lat[2].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Lepilemur nakrapiany, jak wszyscy przedstawiciele jego rodziny[8], jest endemitem Madagaskaru. Posiada ograniczony zasięg występowania. Obserwowano go jedynie na północnym wschodzie wyspy, w rezerwacie biosfery Mananara-Nord[4]. IUCN podaje co prawda dwie lokalizacje, ale obie są parcelami lasu w obrębie rzeczonego rezerwatu[2]. Nie wiadomo, jakie są dokładne północna i południowa granica zasięgu występowania, wstępnie uznano, że występuje na południe od rzeki Fahambahy i Manamara oraz na północ od Sandratsio, Simianoa i Maningory. Badacze zauważają jednak konieczność przeprowadzenia dalszych badań w tym zakresie[4]. Zasięg obejmuje teren mniejszy niż 400 km². Tereny te leżą między 279 i 374 m nad poziomem morza[2].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Siedliskiem lepilemura nakrapianego są nizinne lasy deszczowe. Schwitzer et al. nie dysponują szczegółowymi danymi na temat pożywienia konsumowanego przez gatunek, prawdopodobnie jest on liściożerny[4], podobnie jak i inne lepilemury[8].
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Całkowita liczebność gatunku nie jest znana, wiadomo jednak, że się obniża[2].
IUCN w 2020 r. uznawała lepilemura nakrapianego za gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem. Wcześniej, w 2014, uznała gatunek za zagrożony wyginięciem[2], zgodnie z propozycją IUCN/SSC Lemur Red-Listing Workshop z 2012[4]. Uzasadnia to małym zasięgiem występowania, ponadto pofragmentowanym i cały czas ulegającym dalszemu niszczeniu działalnością ludzką. Co więcej, lepilemury należą do zwierzyny łownej i jadalnej, tym bardziej że w dzień śpią w dziuplach czy buszu, stanowiąc łatwą zdobycz. Tymczasem zasiedlany przez gatunek obszar leży w sąsiedztwie licznych domostw ludzkich. IUCN szacuje populację człowieka na 223 tysiące osób w 30 tysiącach domostw, co przy 0,22 lepilemura nakrapianego zabitego na domostwo w 2013 oznacza 6756 osobników zabijanych rocznie. Ponadto jego siedlisko niszczone jest przez wylesianie i rozwój rolnictwa, zwłaszcza plantacji wanilii i palm. Skutkuje to gwałtownym spadkiem liczebności gatunku, ocenianym przez IUCN na 80%[2].
Gatunek wymienia Załącznik I CITES. Występuje w jednym obszarze oficjalnie objętym ochroną, rezerwacie Mananara-Nord, co jednak nie chroni go przed destrukcją siedlisk ani polowaniami[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Ramaromilanto i in. 2009 ↓, s. 11.
- ↑ a b c d e f g h i Louis, E.E., Bailey, C.A., Sefczek, T.M., Raharivololona, B., Schwitzer, C., Ratsimbazafy, J., Wilmet, L., Borgerson, C. & Golden, C. 2020, Lepilemur hollandorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-02-09] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 31. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Mananara-Nord Sportive Lemur, s. 82 w: Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr. & M.C. Richardson, Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
- ↑ a b Ramaromilanto i in. 2009 ↓, s. 15.
- ↑ Lei i inni, Phylogenomic reconstruction of sportive lemurs (genus Lepilemur) recovered from mitogenomes with inferences for Madagascar biogeography, „Journal of Heredity”, 108 (2), 2017, s. 107–119 (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 370, 1904. (ang.).
- ↑ a b Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr. & M.C. Richardson, Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- B. Ramaromilanto, R. Lei, S.E. Engberg, S.E. Johnson, B.D. Sitzmann & E.E. Louis, Jr.. Sportive lemur diversity at Mananara-Nord Biosphere Reserve, Madagascar. „Occasional Papers, Museum of Texas Tech University”. 286, s. 1–22, 2009. (ang.).