Święta alegoria
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
1490–1500 |
| Medium | |
| Wymiary |
73 × 119 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Święta alegoria (wł. Allegoria sacra) – obraz włoskiego malarza Giovanniego Belliniego.
Obraz przez wiele lat znajdował się w zbiorach cesarskich w Wiedniu. W 1793 roku za sprawą księdza Lanziego został przekazany do Poggio Imperiale, a dwa lata później do Galerii Uffizi. Aż do 1871 roku był uważany za dzieło Giorgiona i dopiero włoski krytyk sztuki Giovanni Battista Cavalcaselle dowiódł autorstwo Belliniego. Temat i oryginalny tytuł obrazu nie są znane, stąd badacze stworzyli wiele hipotez ich dotyczących. Niektórzy uważają, iż inspiracją do powstania obrazu był pochodzący z końca XIV wieku poemat Pielgrzymka duszy autorstwa Guillaume’a de Deguilleville’a[1]. W późniejszych latach wysuwano inne przypuszczenia: Nicolo Rasmo w 1946 roku pisał, iż tematem obrazu jest święta rozmowa, inni natomiast sądzą, iż jest to alegoria idei miłosierdzia i sprawiedliwości, a nawet obraz raju.
Dzieło powstało w okresie dojrzałości artystycznej Belliniego. Jego prace z tego okresu przesycone były mistycyzmem i pozostawały pod wpływem odrodzonej myśli filozoficznej[2].
Dzieło podzielone jest na dwie części: u dołu, na wyłożonym marmurową posadzką tarasie, rozmieszczonych zostało kilka postaci; górna połowa obrazu, oddzielona balustradą, to naturalistyczny pejzaż zapełniony mitologicznymi postaciami, z jeziorem, w którym odbijają się fragmenty gór i błękitnego nieba. Według Zygmunta Waźbińskiego:
Jest to jedna z najoryginalniejszych wizji pejzażu w sztuce włoskiego Quattrocenta[3].
Na tarasie po lewej stronie Bellini przedstawił Marię siedzącą na tronie, nad którą zawieszony jest baldachim imitujący róg obfitości – symbol płodności. Na tronie widoczny jest fryz przedstawiający scenę z mitu o Marsjaszu, nawiązującego do Pasji Jezusa. Koło Marii znajdują się dwie niezidentyfikowane postaci kobiece, prawdopodobnie dwie święte lub uosobienia dwóch cnót. Poza parapetem stoją prawdopodobnie św. Piotr i św. Paweł. Na dalszym planie, tuż przy krawędzi obrazu, widoczna jest postać w turbanie, prawdopodobnie symbolizująca niewiernych. Na środku tarasu czworo dzieci bawi się wokół małego drzewa, na którym widoczne są srebrne owoce. Drzewo może symbolizować drzewo wiedzy, symbol życia i mądrości. Po prawej stronie widoczne są stojące postaci Hioba i św. Sebastiana.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Uważają tak: angielsko-niemiecki krytyk sztuki Gustav Ludwig (Antonello da Messina and the Flemish artists in Venice, 1902), włoski historyk sztuki Pompeo Molmenti (Le isole della Laguna veneta, 1904).
- ↑ G. de Logu, M. Abis, Malarstwo weneckie złotego okresu, Warszawa 1976, tab. 4.
- ↑ Z. Waźbiński, Malarstwo Quattrocenta, Warszawa 1989, s. 188.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Giuseppe de Logu, Mario Abis, Malarstwo weneckie złotego okresu XV-XVIII wieku, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1976, ISBN 963-13-4313-8.
- Rolf C. Wirtz, Sztuka i architektura. Florencja, wyd. h.f.ullmann, 2003, ISBN 978-3-8331-2302-3.
- Zygmunt Waźbiński, Malarstwo Quattrocenta, Warszawa: wyd. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1989, ISBN 83-221-0433-2, OCLC 68679897.