Szarostrząb

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szarostrząb
Cryptoleucopteryx plumbea[1]
(Salvin, 1872)
Ilustracja
Ilustracja szarostrzębia (C. plumbea) autorstwa Keulemansa opublikowana w czasopiśmie „Ibis” w 1872 roku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

szponiaste

Rodzina

jastrzębiowate

Podrodzina

jastrzębie

Plemię

Accipitrini

Rodzaj

Cryptoleucopteryx[2]
Raposo do Amaral, Sheldon, Gamauf, Haring, Riesing, Silveira & Wajntal, 2009

Gatunek

szarostrząb

Synonimy
  • Leucopternis plumbea Salvin, 1872[3]
  • Leucopternis plumbeus Salvin, 1872
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Szarostrząb[5], białostrząb szary[6] (Cryptoleucopteryx plumbea) – gatunek drapieżnego ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), zamieszkujący nizinne i podgórskie wnętrza wilgotnych lasów Panamy oraz północno-zachodniej części Ameryki Południowej. Bliski zagrożenia wyginięciem.

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten występuje we wschodniej Panamie, zachodniej Kolumbii i Ekwadorze oraz w skrajnie północno-zachodniej części Peru[4][7][8][9]. Zaobserwowany również w Veraguas, ale został wytępiony w większości zachodniej części Panamy.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Jedyny przedstawiciel rodzaju Cryptoleucopteryx, który został ostatnio wyodrębniony z Leucopternis na podstawie analizy genetycznej[2][10][11]; zmiany te zostały zaakceptowane przez SACC[12] oraz AOU[13]. Gatunek monotypowy[5][14][3]. Blisko spokrewniony z czarnostrzębiem śniadym (B. schistaceus), niektórzy autorzy łączyli je nawet w jeden gatunek[8][9].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Nazwa rodzajowa: gr. κρυπτος kruptos – ukryty; λευκος leukos – biały; πτερυξ pterux, πτερυγος pterugos – skrzydło[15]. Epitet gatunkowy: łac. plumbeus – ołowiany, koloru ołowiu, od plumbum – ołów[15].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 35–37 cm[3]. Samice średnio są nieco większe niż samce. Ubarwienie dorosłych jest głównie ołowianoszare, skrzydła koloru czarnego, na ogonie rzucający się w oczy jeden biały lub biało-czarny pas, pióra pod skrzydłami białe[3]. Upierzenie na udach z drobnymi, białymi paskami, tęczówki brązowo-pomarańczowe, woskówka i nogi żółto-pomarańczowe[3].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten preferuje nizinne i podgórskie wnętrza wilgotnych lasów tropikalnych[4][8] do 1400 m n.p.m. (średnio 200–800 m n.p.m.). Prowadzi obserwację wczesnym rankiem z wysokich, odsłoniętych miejsc, ale częściej spotykany na umiarkowanej wysokości wewnątrz lasu[8]. Zazwyczaj spotykany pojedynczo. Na pokarm składają się głównie ryby, płazy bezogonowe, kraby czy węże żyjące w wodzie[3]. Poluje wzdłuż brzegów rzek i jezior, prawdopodobnie zdobywając zdobycz głównie metodą „siedzieć i czekać”[3]. Nie wiadomo czy szybuje[3]. Brak informacji na temat rozrodu i wychowu młodych.

Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody od 2020 roku jest klasyfikowany jako gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened). Od 2014 był uznawany za gatunek narażony (VU – vulnerable), a jeszcze wcześniej – bliski zagrożenia[4]. Globalna wielkość populacji została wstępnie oszacowana na 10–20 tysięcy dorosłych osobników[4][7]. Ptak ten określany jest jako „rzadki”[16]. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest wylesianie[4]. Wpisany do II załącznika konwencji waszyngtońskiej (CITES)[17].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Leucopternis plumbeus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-02-04] (ang.).
  2. ↑ a b Fábio S. Raposo do Amaral, Frederick H. Sheldon, Anita Gamauf, Elisabeth Haring, Martin Riesing, Luís F. Silveira, Anita Wajntal. Patterns and processes of diversification in a widespread and ecologically diverse avian group, the buteonine hawks (Aves, Accipitridae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 53 (3), s. 703–715, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.07.020. (ang.). 
  3. ↑ a b c d e f g h Bierregaard, Jr. 1994 ↓, s. 168.
  4. ↑ a b c d e f BirdLife International, Cryptoleucopteryx plumbea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2020-12-12] (ang.).
  5. ↑ a b Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-14].
  6. ↑ Paweł Mielczarek, Włodzimierz Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 48, 1999. ISSN 0550-0842. 
  7. ↑ a b Species factsheet: Cryptoleucopteryx plumbea. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-11-10]. (ang.).
  8. ↑ a b c d Edwin Campbell-Thompson: Plumbeous Hawk Leucopternis plumbeus. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2013-02-04]. (ang.).
  9. ↑ a b Plumbeous Hawk (Leucopternis plumbea). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-17)]. (ang.).
  10. ↑ Fabio S. Raposo do Amaral, Matthew J. Miller, Luís Fábio Silveira, Eldredge Bermingham, Anita Wajntal. Polyphyly of the hawk genera Leucopternis and Buteogallus (Aves, Accipitridae): multiple habitat shifts during the Neotropical buteonine diversification. „BMC Evolutionary Biology”. 6, s. 10, 2006. DOI: 10.1186/1471-2148-6-10. (ang.). 
  11. ↑ Heather R. L. Lerner, Matthew C. Klaver, David P. Mindell. Molecular Phylogenetics of the Buteonine Birds of Prey (Accipitridae). „The Auk”. 125 (2), s. 304–315, 2008. DOI: 10.1525/auk.2008.06161. (ang.). 
  12. ↑ Remsen, J. V., Jr., J. I. Areta, E. Bonaccorso, S. Claramunt, A. Jaramillo, J. F. Pacheco, M. B. Robbins, F. G. Stiles, D. F. Stotz, K. J. Zimmer: A classification of the bird species of South America. [w:] Part 4. Opisthocomiformes to Strigiformes [on-line]. The LSU Museum of Natural Science. [dostęp 2020-11-16]. (ang.).
  13. ↑ R. Terry Chesser, Richard C. Banks, F. Keith Barker, Carla Cicero, Jon L. Dunn, Andrew W. Kratter, Irby J. Lovette, Pamela C. Rasmussen, J. V. Remsen, Jr., James D. Rising, Douglas F. Stotz, Kevin Winker. Fifty-third supplement ot the North American Ornithologists' Union Checklist of North American Bird. „The Auk”. 129 (3), s. 577, 2012. (ang.). 
  14. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-16]. (ang.).
  15. ↑ a b Etymologia za: James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
  16. ↑ Douglas F. Stotz, John W. Fitzpatrick, Debra K. Moskovits, Theodore A. Parker III: Neotropical Birds: Ecology and Conservation. Chicago: University of Chicago Press, 1996, s. 145. ISBN 0-226-77630-1. (ang.).
  17. ↑ Leucopternis plumbeus. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2021-11-10]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • R. O. Bierregaard, Jr.: Family Accipitridae (Hawks and Eagles). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 2: New World Vultures to Guineafowl. Barcelona: Lynx Edicions, 1994, s. 168. ISBN 84-87334-15-6. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szarostrząb&oldid=69217252”