Jądro Onufa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, źródła/przypisy ( z en)
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, źródła/przypisy ( z en)
Linia 45: Linia 45:
Chlorowodorek [[duloksetyna|duloksetyny]] okazał się być skutecznym lekiem w terapii SUI. Duloksetyna należy do [[SNRI|selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu noradrenaliny]] (SNRI). Zwiększa pojemność pęcherza moczowego i poprawia czynność zwieraczy cewki u zwierząt i u ludzi z zaburzeniami funkcji pęcherza; nie wywera przy tym wplywu na siłę ani czas trwania skurczu pęcherza. Wydaje się zatem, że duloksetyna wywiera swoje działanie wpływając na ranię czuciowe (dośrodkowe) odruchu regulacji mikcji. 5-HT i NA wywierają swoje efekty nie przez bezpośrednie pobudzenie motoneuronów, ale przez potencjalizację działań glutaminianu. Gdy nie dochodzi do pobudzenia glutaminergicznego motoneuronów zwieracza cewki, nie obserwuje się działania 5-HT i NA<ref name=jost/>.
Chlorowodorek [[duloksetyna|duloksetyny]] okazał się być skutecznym lekiem w terapii SUI. Duloksetyna należy do [[SNRI|selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu noradrenaliny]] (SNRI). Zwiększa pojemność pęcherza moczowego i poprawia czynność zwieraczy cewki u zwierząt i u ludzi z zaburzeniami funkcji pęcherza; nie wywera przy tym wplywu na siłę ani czas trwania skurczu pęcherza. Wydaje się zatem, że duloksetyna wywiera swoje działanie wpływając na ranię czuciowe (dośrodkowe) odruchu regulacji mikcji. 5-HT i NA wywierają swoje efekty nie przez bezpośrednie pobudzenie motoneuronów, ale przez potencjalizację działań glutaminianu. Gdy nie dochodzi do pobudzenia glutaminergicznego motoneuronów zwieracza cewki, nie obserwuje się działania 5-HT i NA<ref name=jost/>.


===Rola jądra Oufa w patogenezie ALS===
===Rola w patogenezie ALS===
W stwardnieniu zanikowym bocznym (ALS) dochodzi do zwyrodnienia motoneuronów rogów przednich kontrolujących mięśnie poprzecznie prążkowane. Co zaskakujące, zwieracze cewki i odbytu pozostają czynne nawet w schyłkowej fazie choroby. Ponieważ mięsnie te zaopatrywane są przez neurony jądra Onufa, badania w tym kierunku mają duże znaczenie dla poznania choroby.
W stwardnieniu zanikowym bocznym (ALS) dochodzi do zwyrodnienia motoneuronów rogów przednich kontrolujących mięśnie poprzecznie prążkowane. Co zaskakujące, zwieracze cewki i odbytu pozostają czynne nawet w schyłkowej fazie choroby. Ponieważ mięśnie te zaopatrywane są przez neurony jądra Onufa, badania w tym kierunku mają duże znaczenie dla poznania choroby.


W badaniu przeprowadzonym przez Kihirę i wsp. ośmiu pacjentów z ALS porównano z kontrolą dziewięciu zdrowych osób. Stwierdzono, że całkowita liczba neuronów jąder Onufa u chorych z ALS nie różniła się znacząco od tej u osób zdrowych. Liczba prawidłowych neuronów zmniejszała się przy jednoczesnym zwiększeniu liczby zwyrodniałych komórek. U pacjentów z ALS ilości RNA w komórkach były też mniejsze w porównaniu z kontrolą, a zmniejszenie ilości RNA korelowało ze zmniejszeniem wielkości jąderek motoneuronów. Autorzy stwierdzili, że zmniejszenie jąderka w motoneuronach rogów przednich może być wczesnym wskaźnikiem choroby<ref name=kihira/>.
W badaniu przeprowadzonym przez Kihirę i wsp. ośmiu pacjentów z ALS porównano z kontrolą dziewięciu zdrowych osób. Stwierdzono, że całkowita liczba neuronów jąder Onufa u chorych z ALS nie różniła się znacząco od tej u osób zdrowych. Liczba prawidłowych neuronów zmniejszała się przy jednoczesnym zwiększeniu liczby zwyrodniałych komórek. U pacjentów z ALS ilości RNA w komórkach były też mniejsze w porównaniu z kontrolą, a zmniejszenie ilości RNA korelowało ze zmniejszeniem wielkości jąderek motoneuronów. Autorzy stwierdzili, że zmniejszenie jąderka w motoneuronach rogów przednich może być wczesnym wskaźnikiem choroby<ref name=kihira/>.


===Rola w patogenezie zespołu Shy'a-Dragera===
Odmienna sytuacja ma miejsce w rzadkiej chorobie neurodegeneracyjnej, [[zespół Shya-Dragera|zespole Shy'a-Dragera]]. W przebiegu tej choroby dochodzi do uszkodzenia komórek obszaru jądra Onufa, a ponieważ jednym z objawów jest nietrzymanie moczu, obserwacje te dodatkowo przemawiają za prawdziwością proponowanej roli jadra Onufa<ref name=shydrager>{{Cytuj pismo | autor=Mannen T, Iwata M, Toyokura Y, Nagashima K | tytuł=The Onuf's nucleus and the external anal sphincter muscles in amyotrophic lateral sclerosis and Shy-Drager syndrome | rok=1982 | czasopismo=Acta neuropathologica | doi= | wydanie=58 | numer=4 | miesiąc=styczeń | pmid= 7158303 | strony=255–60}}</ref>.
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}


Wersja z 16:55, 16 sty 2009

Jądro Onufa (jądro Onufrowicza, ang. {{{1}}} Onuf nucleus) – odgraniczona grupa neuronów w rogach przednich w odcinku krzyżowym rdzenia (S1-S2 lub S2-S3). Ta grupa neuronów zaangażowana jest kontrolę trzymania moczu i stolca, erekcję prącia i łechtaczki oraz ejakulację. Zawiera motoneurony, m.in. nerwu sromowego. Nazwa tej struktury honoruje amerykańskiego neurologa polskiego pochodzenia, Bronislawa Onufa-Onufrowicza.

Historia

Jądro opisał jako "jądro X" szwajcarsko-amerykański neurolog polskiego pochodzenia, Bronislaw Onuf-Onufrowicz w 1899 roku[1]. W kolejnej pracy zasugerował, że motoneurony tego jądra zaopatrują mięśnie kulszowo-jamisty i opuszkowo-jamisty[2]. Gheorghe Marinescu w 1903 roku po doświadczeniach na psach wysunął tezę[3], że może ono regulować zwieracz zewnętrzny odbytu, obaloną rok później przez Irimesco i Parhona[4].

Morfologia

Anatomia topograficzna

Jądro Onufa to mała, parzysta grupa komórek, znajdująca się w rdzeniu kręgowym w odcinku krzyżowym na poziomie S1-S2 lub S2-S3, zwykle rozmieszczona symetrycznie po obu stronach rogów brzusznych rdzenia[5].

Histologia

W neuropilu jądra znajduje się około 300-500 komórek nerwowych, u człowieka średnio 626 łącznie[6]; średnica jądra wynosi 4-6 mm[7].

Do badań anatomii jądra Onufa używano wielu technik barwienia. Często stosowane były metoda Nissla, metody barwienia osłonek mielinowych, a także metody oparte na srebrzeniu. Zastosowanie metody Klüvera–Barrery ujawniło, że jądro wydaje się być jasne z powodu obecności wielu przebiegających w nim w poprzek niezmielinizowanych włókien nerwowych. Komórki tworzące jądro Onufa są małe w porównaniu z innymi komórkami sznurów bocznych. Są neuronami ruchowymi (motoneuronami), i jak wszystkie motoneurony charakteryzują się wielobiegunowością i dużymi ciałkami Nissla[5].

Dymorfizm płciowy

Obserwuje się dymorfizm płciowy jądra Onufa; opisano go u psów, hien, małp i ludzi. U samców tych gatunków liczba motoneuronów jądra Onufa jest większa niż u samic. Doświadczalnie wykazano, że te różnice międzypłciowe mogą zostać zmniejszone lub w niektórych przypadkach zniwelowane przez przedurodzeniową ekspozycję żeńskiego płodu na wysokie poziomy androgenów[8].

Funkcja

Jądro Onufa unerwia mięśnie prążkowane odbytnicy i pęcherza moczowego. Neurony jądra Onufa odpowiadają za kontrolę napięcia mięśni zwieracza zewnętrznego odbytu i zwieracza cewki. Przyjmuje się również, że unerwiając kulszowo-jamisty i opuszkowo-jamisty odpowiadają za erekcję prącia i łechtaczki oraz za ejakulację. Część grzbietowo-przyśrodkowa zaopatruje mięśnie odbytu, a brzuszno-boczna zwieracz cewki[5][9][10].

Przez długi czas toczyła się debata nad charakterem motoneuronów jądra Onufa – somatycznym bądź autonomicznym. Istnieją dowody na obie hipotezy.

Za somatycznym charakterem jadra Onufa przemawiają następujące fakty:

  • motoneurony jądra Onufa zaopatrują mięśnie prążkowane, które mogą być kontrolowane zależnie od woli[9]
  • w neuronach jądra Onufa nie ma gęstych elektronowo pęcherzyków rdzeniowych (ang. dense core vesicles), typowych dla neuronów autonomicznych, mimo że otrzymują impulsację z alfa-motonuronów[11]
  • neurony jądra Onufa u chorych z uszkodzeniem dolnego neuronu ruchowego/ stwardnieniem zanikowym bocznym (ALS) wykazują takie same nieprawidłowości cytoszkieletu, jak zajęte w przebiegu choroby alfa-motoneurony rdzenia[9].

Tezę o autonomicznym charakterze jadra Onufa wspierają następujące obserwacje:

  • w schorzeniach przebiegających z zaburzeniami trzymania moczu i stolca zajęcie obszarów autonomicznych i jądra Onufa wygląda podobnie[9]
  • oba typy komórek (jąder autonomicznych i jądra Onufa) są zaoszczędzone w przebiegu ALS
  • jądro Onufa ma anatomiczne połączenia z neuronami przywspółczulnymi krzyżowego odcinka rdzenia i mają liczne zakończenia peptydergiczne[11]
  • komórki ON przypominają neurony autonomicznego układu nerwowego, i nie otrzymują połączeń od przyległych neuronów[9].

Neurotransmitery

Motoneurony jądra Onufa posiadają liczne receptory dla serotoniny i noradrenaliny, i są aktywowane przez glutaminian. Gdy receptory dla 5-HT i NA są stymulowane, odruch z jądra Onufa zapobiega opróżnieniu pęcherza moczowego przez nagły niespodziewany wzrost ciśnienia śródbrzusznego[12].

Patologia

Rola jądra Onufa w patogenezie wysiłkowego nietrzymania moczu

Inkontynencja stresowa albo wysiłkowe nietrzymanie moczu (ang. stress urinary incontinence (SUI to częste schorzenie kobiet spowodowane osłabieniem mięśni dna miednicy. W jego przebiegu podczas kaszlu, śmiechu, kichania, wykonywania wysiłku i podczas każdej innej czynności zwiększającej ciśnienie śródbrzuszne, dochodzi do niekontrolowanego wycieku moczu z pęcherza.

Cewka moczowa zamykana jest przez trzy warstwy mięśni; dwa zwieracze zbudowane z okrężnych i podłużnych pasm mięśniowych gładkich, oraz poprzecznie prążkowany mięsień zwieracz zewnętrzny cewki. Unerwienie zwieracza zewnętrznego cewki moczowej pochodzi z nerwu sromowego i jądra Onufa i zapewnia regulację mikcji. Receptory w ścianie pęcherza moczowego pobudzane są naprężeniem ściany (ang. stretch receptors); impulsacja z receptorów przekazywana jest przez neurony zazwojowe, które uwalniają na zakończeniach synaptycznych noradrenalinę. Noradrenalina powoduje rozluźnienie mięśniówki pęcherza i obkurczenie zwieracza cewki, zapobiegając wyciekowi moczu. Specjalny odruch zapewnia utrzymanie moczu w pęcherzu; jego nazwa angielska to pelvic-to-hypo-gastric reflex, guarding reflex lub sympathetic storage reflex. Łuk odruchu jest pobudzany w momencie każdej ze wspomnianych czynności, mogących doprowadzić do nagłego wzrostu ciśnienia śródbrzusznego. Pierwotnym neurotransmiterem inicjującym odruch jest glutaminian; przekaźnik ten aktywuje receptory NMDA lub AMPA i wzbudza potencjał czynnościowy i powoduje uwolnienie acetylocholiny na zakończeniach nerwowych. ACh powoduje skurcz mięśni poprzecznie prążkowanych. Gdy odruch nie działa prawidłowo, dochodzi do wysiłkowego nietrzymania moczu[12].

Rola dulosetyny w leczeniu SUI

Chlorowodorek duloksetyny okazał się być skutecznym lekiem w terapii SUI. Duloksetyna należy do selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu noradrenaliny (SNRI). Zwiększa pojemność pęcherza moczowego i poprawia czynność zwieraczy cewki u zwierząt i u ludzi z zaburzeniami funkcji pęcherza; nie wywera przy tym wplywu na siłę ani czas trwania skurczu pęcherza. Wydaje się zatem, że duloksetyna wywiera swoje działanie wpływając na ranię czuciowe (dośrodkowe) odruchu regulacji mikcji. 5-HT i NA wywierają swoje efekty nie przez bezpośrednie pobudzenie motoneuronów, ale przez potencjalizację działań glutaminianu. Gdy nie dochodzi do pobudzenia glutaminergicznego motoneuronów zwieracza cewki, nie obserwuje się działania 5-HT i NA[6].

Rola w patogenezie ALS

W stwardnieniu zanikowym bocznym (ALS) dochodzi do zwyrodnienia motoneuronów rogów przednich kontrolujących mięśnie poprzecznie prążkowane. Co zaskakujące, zwieracze cewki i odbytu pozostają czynne nawet w schyłkowej fazie choroby. Ponieważ mięśnie te zaopatrywane są przez neurony jądra Onufa, badania w tym kierunku mają duże znaczenie dla poznania choroby.

W badaniu przeprowadzonym przez Kihirę i wsp. ośmiu pacjentów z ALS porównano z kontrolą dziewięciu zdrowych osób. Stwierdzono, że całkowita liczba neuronów jąder Onufa u chorych z ALS nie różniła się znacząco od tej u osób zdrowych. Liczba prawidłowych neuronów zmniejszała się przy jednoczesnym zwiększeniu liczby zwyrodniałych komórek. U pacjentów z ALS ilości RNA w komórkach były też mniejsze w porównaniu z kontrolą, a zmniejszenie ilości RNA korelowało ze zmniejszeniem wielkości jąderek motoneuronów. Autorzy stwierdzili, że zmniejszenie jąderka w motoneuronach rogów przednich może być wczesnym wskaźnikiem choroby[11].

Rola w patogenezie zespołu Shy'a-Dragera

Odmienna sytuacja ma miejsce w rzadkiej chorobie neurodegeneracyjnej, zespole Shy'a-Dragera. W przebiegu tej choroby dochodzi do uszkodzenia komórek obszaru jądra Onufa, a ponieważ jednym z objawów jest nietrzymanie moczu, obserwacje te dodatkowo przemawiają za prawdziwością proponowanej roli jadra Onufa[13].

  1. ↑ Onuf (Onufrowicz) B. Notes on the arrangement and function of the cell groups in the sacral region of the spinal cord. „J Nerv Ment Dis”. 26, s. 498-504, 1899. 
  2. ↑ Onuf (Onufrowicz) B. On the arrangement and function of the cell groups of the sacral region of the spinal cord in man. „Arch Neurol Psychopathol”. 3, s. 387-412, 1900. 
  3. ↑ Marinesco G. Recherches sur les localisations motorices spinales. „Sem Méd (Paris)”. 24, s. 225–231, 1904. 
  4. ↑ Irimesco S, Parhon C. Recherches sur la localisation spinale de muscles du périnée st du rectum (chez l’homme). „J Neurol (Paris)”. 10, s. 61–67, 1905. 
  5. ↑ a b c Mannen T. Neuropathological findings of Onuf's nucleus and its significance. „Neuropathology”. 20 Suppl, s. S30-3, 2001. PMID: 11037184. 
  6. ↑ a b Jost WH, Marsalek P. 2005. Duloxetine in the treatment of stress urinary incontinence. Therapeutics and Clinical Risk Management 1(4):259-264
  7. ↑ Scaravilli T, Pramstaller PP, Salerno A, Egarter-Vigl E, Giometto B, et al. 2000. Neuronal loss in Onuf's nucleus in three patients with progressive supranuclear palsy. Annals of Neurology 48:97-101.
  8. ↑ Forger NG, Frank LG, Breedlove SM, Glickman SE. Sexual dimorphism of perineal muscles and motoneurons in spotted hyenas. „The Journal of comparative neurology”, s. 333–43, listopad 1996. DOI: <333::AID-CNE11>3.0.CO;2-W 10.1002/(SICI)1096-9861(19961111)375:2<333::AID-CNE11>3.0.CO;2-W. PMID: 8915834. 
  9. ↑ a b c d e Bergmann M, Völpel M, Kuchelmeister K. Onuf's nucleus is frequently involved in motor neuron disease/amyotrophic lateral sclerosis. „Journal of the neurological sciences”, s. 141–6, kwiecień 1995. PMID: 7608728. 
  10. ↑ Jost WH, Marsalek P. Duloxetine in the treatment of stress urinary incontinence. „Therapeutics and clinical risk management”, s. 259–64, grudzień 2005. PMID: 18360568. 
  11. ↑ a b c Kihira T, Yoshida S, Yoshimasu F, Wakayama I, Yase Y. 1997. Involvement of Onuf's nucleus in amyotrophic lateral sclerosis. Journal of the Neurological Sciences 147:81-8.
  12. ↑ a b Thor KB. Targeting serotonin and norepinephrine receptors in stress urinary incontinence. „International journal of gynaecology and obstetrics: the official organ of the International Federation of Gynaecology and Obstetrics”, s. S38–52, lipiec 2004. DOI: 10.1016/j.ijgo.2004.04.028. PMID: 15302566. 
  13. ↑ Mannen T, Iwata M, Toyokura Y, Nagashima K. The Onuf's nucleus and the external anal sphincter muscles in amyotrophic lateral sclerosis and Shy-Drager syndrome. „Acta neuropathologica”, s. 255–60, styczeń 1982. PMID: 7158303. 

Bibliografia

  • Iwata M, Inoue K, Mannen T. Functional localization in the Onufrowicz nucleus in man. „Clin Neuropathol”. 12, s. 112-6, 1993. PMID: 8477551. 
  • Mannen T. Neuropathological findings of Onuf's nucleus and its significance. „Neuropathology”. 20 Suppl, s. S30-3, 2001. PMID: 11037184. 

Szablon:Anatomia stub Szablon:Hmed

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jądro_Onufa&oldid=15570650”