Maska antysmogowa: Różnice pomiędzy wersjami

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
uzupełnienie
Linia 3: Linia 3:
== Problem zanieczyszczeń powietrza ==
== Problem zanieczyszczeń powietrza ==
{{osobny artykuł|Zanieczyszczenie powietrza|Smog}}
{{osobny artykuł|Zanieczyszczenie powietrza|Smog}}
Duży poziom zanieczyszczeń obecnych w powietrzu na obszarach zurbanizowanych wynika przede wszystkim ze spalania paliw stałych w gospodarstwach domowych oraz paliw ciekłych – w pojazdach mechanicznych. Współwystępowanie sprzyjających warunków atmosferycznych i zanieczyszczeń powietrza może prowadzić do powstawania smogu{{r|vanLoon}}. Wśród monitorowanych zanieczyszczeń w Unii Europejskiej znajdują się aerozole atmosferyczne (PM10 i PM2,5), [[dwutlenek siarki]] ({{chem2|SO2}}), [[dwutlenek azotu]] ({{chem2|NO2}}), [[tlenek węgla]] (CO), [[benzen]] ({{chem2|C6H6}}), [[ozon]] ({{chem2|O3}}) oraz szereg [[metale ciężkie|metali ciężkich]] ([[arsen]], [[kadm]], [[nikiel]], [[ołów]]) i [[benzopireny|benzo[''a'']piren]] oznaczane w pyle PM10. Dla substancji tych określone są odpowiednie poziomy, które nie powinny być przekraczane z uwagi na zdrowie ludzi{{r|GIOS-powietrze}}. Narażenie na wysokie stężenia zanieczyszczeń atmosferycznych może prowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych, m.in. ze strony układu oddechowego i układu krwionośnego (szczególnie u ludzi starszych, kobiet w ciąży, dzieci i osób chorujących już na choroby tych układów){{r|WHO|GIOS-raport2014}}.
Duży poziom zanieczyszczeń obecnych w powietrzu na obszarach zurbanizowanych wynika przede wszystkim ze spalania paliw w transporcie i w gospodarstwach domowych, niekiedy także ze zlokalizowanego w pobliżu miast przemysłu{{r|Allegrini}}. Współwystępowanie sprzyjających warunków atmosferycznych i zanieczyszczeń powietrza może prowadzić do powstawania smogu{{r|vanLoon}}. Wśród monitorowanych zanieczyszczeń w Unii Europejskiej znajdują się aerozole atmosferyczne (PM10 i PM2,5), [[dwutlenek siarki]] ({{chem2|SO2}}), [[dwutlenek azotu]] ({{chem2|NO2}}), [[tlenek węgla]] (CO), [[benzen]] ({{chem2|C6H6}}), [[ozon]] ({{chem2|O3}}) oraz szereg [[metale ciężkie|metali ciężkich]] ([[arsen]], [[kadm]], [[nikiel]], [[ołów]]) i [[benzopireny|benzo[''a'']piren]] oznaczane w pyle PM10. Dla substancji tych określone są odpowiednie poziomy, które nie powinny być przekraczane z uwagi na zdrowie ludzi{{r|GIOS-powietrze}}. Narażenie na wysokie stężenia zanieczyszczeń atmosferycznych może prowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych, m.in. ze strony układu oddechowego i układu krwionośnego (szczególnie u ludzi starszych, kobiet w ciąży, dzieci i osób chorujących już na choroby tych układów){{r|WHO|GIOS-raport2014}}.


Problem jakości powietrza w Polsce uległ poprawie względem przełomu lat 80. i 90. XX wieku{{r|Józefiak}}. Mimo to wciąż występują znaczne przekroczenia określonych stężeń zanieczyszczeń powietrza, zwłaszcza pyłu PM10 i benzo[''a'']pirenu w okresie zimowym, ozonu w okresie letnim oraz pyłu PM2,5. Przykładowo w ramach rocznej oceny jakości powietrza na 2012 rok tylko w 8 z 46 stref uzyskało klasę A (nieprzekroczenie poziomu dopuszczalnego) dla pyłu PM10, 21 stref dla pyłu PM2,5 i 4 strefy dla benzo[''a'']pirenu. Ponadto w tym samym roku 16 z 23 monitorowanych miast i aglomeracji nie dotrzymało poziomu stężenia pyłu PM2,5{{r|GIOS-raport2014}}.
Problem jakości powietrza w Polsce uległ poprawie względem przełomu lat 80. i 90. XX wieku{{r|Józefiak}}. Mimo to wciąż występują znaczne przekroczenia określonych stężeń zanieczyszczeń powietrza, zwłaszcza pyłu PM10 i benzo[''a'']pirenu w okresie zimowym, ozonu w okresie letnim oraz pyłu PM2,5. Przykładowo w ramach rocznej oceny jakości powietrza na 2012 rok tylko w 8 z 46 stref uzyskało klasę A (nieprzekroczenie poziomu dopuszczalnego) dla pyłu PM10, 21 stref dla pyłu PM2,5 i 4 strefy dla benzo[''a'']pirenu. Ponadto w tym samym roku 16 z 23 monitorowanych miast i aglomeracji nie dotrzymało poziomu stężenia pyłu PM2,5{{r|GIOS-raport2014}}.
Linia 80: Linia 80:


==== Maski z filtrem „typu HEPA” ====
==== Maski z filtrem „typu HEPA” ====
[[HEPA]] to rodzaj filtra, który (według standardu amerykańskiej [[Occupational Safety and Health Administration]]) filtruje przynajmniej 99,97% cząstek stałych o średnicy 0,3 μm. Standard ten wskazuje jednocześnie, że odpowiednikami tego rodzaju filtra według standardów NIOSH są filtry N100, R100 i P100 stosowane w maskach filtrujących{{r|OSHA}}. W Unii Europejskiej natomiast termin HEPA stosuje się w odniesieniu do filtrów powietrza stosowanych w wentylacji, klimatyzacji czy procesach technicznych (m.in. w normie EN 1822-1:2009){{r|Thomas|EN1822}}. W sprzedaży znajduje się jednak wiele produktów reklamowanych jako zawierających filtry „typu HEPA” („{{j|en|HEPA-Type}}”, „{{j|en|HEPA-like}}” itp.), które jednak nie spełniają żadnych norm{{r|Yadav|Oransi}}, a skuteczność tego typu filtrów dla cząstek 0,3 μm może być w rzeczywistości mniejsza niż 55%{{r|Borrelli}}. Maski mające zawierać filtr HEPA są również polecane w mediach jako środki ochrony przed smogiem{{r|PR|Polityka|Wyborcza}}.
[[HEPA]] to rodzaj filtra, który (według standardu amerykańskiej [[Occupational Safety and Health Administration]]) filtruje przynajmniej 99,97% cząstek stałych o średnicy 0,3 μm. Standard ten wskazuje jednocześnie, że odpowiednikami tego rodzaju filtra są certyfikowane przez NIOSH filtry N100, R100 i P100 stosowane w maskach filtrujących{{r|OSHA}}. Oznaczenie HEPA stosowane jest również w przypadku filtrów stosowanych w aparatach z wymuszonym obiegiem powietrza (PAPR) certyfikowanych przez NIOSH{{r|NIOSH-PAPR}}. W Unii Europejskiej natomiast termin HEPA stosuje się w odniesieniu do filtrów powietrza stosowanych w wentylacji, klimatyzacji czy procesach technicznych (m.in. w normie EN 1822-1:2009){{r|Thomas|EN1822}}. W sprzedaży znajduje się jednak wiele produktów reklamowanych jako zawierających filtry „typu HEPA” („{{j|en|HEPA-Type}}”, „{{j|en|HEPA-like}}” itp.), które jednak nie spełniają żadnych norm{{r|Yadav|Oransi}}, a skuteczność tego typu filtrów dla cząstek 0,3 μm może być w rzeczywistości mniejsza niż 55%{{r|Borrelli}}. Maski mające zawierać filtr HEPA są również polecane w mediach jako środki ochrony przed smogiem{{r|PR|Polityka|Wyborcza}}.

==== Maski nieposiadające wymaganych oznaczeń ====
⚫
W sprzedaży dostępne są też maski, które wyglądem przypominają maski filtrujące, jednak nie posiadają znaku CE bądź oznaczenia normy. Niekiedy mogą one na opakowaniu zawierać informację o tym, ze nie chronią układu oddechowego{{r|HSE}}. Zdarza się również, że producenci wykorzystują tylko część wymaganych oznaczeń, stosują oznaczenia łudząco podobne do wymaganych przez normy bądź też zapewniają o zgodności masek z normami mimo braku odpowiednich wymaganych badań{{r|NIOSH-fake}}.


=== Oznaczenia masek spełniających normy ===
=== Oznaczenia masek spełniających normy ===
Linia 88: Linia 91:
* typ i klasa pochłaniacza oraz klasa filtra w przypadku masek filtrująco-pochłaniających (np. filtropochłaniacz moze być oznaczony jako A1P2, a cała maska z filtropochłaniaczem jako FFA1P2),
* typ i klasa pochłaniacza oraz klasa filtra w przypadku masek filtrująco-pochłaniających (np. filtropochłaniacz moze być oznaczony jako A1P2, a cała maska z filtropochłaniaczem jako FFA1P2),
numer odpowiedniej normy europejskiej, prawidłowy [[oznaczenie CE|znak CE]] oraz opcjonalnych symboli (NR – maska jednorazowego użytku, R – wielokrotnego użytku, D – spełnianie wymagań badania zatkania pyłem dolomitowym). Maska nie zawierająca któregoś z tych oznaczeń nie jest maską zgodną z normami{{r|CIOP-filtr|CIOP-poch|CIOP-smog}}.
numer odpowiedniej normy europejskiej, prawidłowy [[oznaczenie CE|znak CE]] oraz opcjonalnych symboli (NR – maska jednorazowego użytku, R – wielokrotnego użytku, D – spełnianie wymagań badania zatkania pyłem dolomitowym). Maska nie zawierająca któregoś z tych oznaczeń nie jest maską zgodną z normami{{r|CIOP-filtr|CIOP-poch|CIOP-smog}}.

⚫
W sprzedaży dostępne są jednak maski, które wyglądem przypominają maski filtrujące, jednak nie posiadają znaku CE bądź oznaczenia normy. Niekiedy mogą one na opakowaniu zawierać informację o tym, ze nie chronią układu oddechowego{{r|HSE}}.


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
Linia 97: Linia 98:
== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy-lista|l. kolumn=2|1=
{{Przypisy-lista|l. kolumn=2|1=
* <ref name="Allegrini">{{cytuj|tytuł=Urban Air Pollution. Monitoring and Control Strategies |inni=Ivo Allegrini (red.), Franco DeSantis (red.) |wydawca=Springer |miejsce=Berlin–Heidelberg |isbn=9783642611209 |opis=''NATO Science Partnership Subseries'', 2, ''Environment'', t. 8 |data=cop 2006 |doi=10.1007/978-3-642-61120-9 |s=1}}</ref>
* <ref name="Borrelli">{{cytuj|tytuł=Bioterrorism. Prevention, Preparedness and Protection |inni=J.V. Borrelli (red.) |wydawca=Nova Science Publishers |data=2007 |isbn=9781600211805 |s=108 |url={{Google Books|rZUIx3p2XMAC|link=tak|strony=108}} |miejsce=New York}}</ref>
* <ref name="Borrelli">{{cytuj|tytuł=Bioterrorism. Prevention, Preparedness and Protection |inni=J.V. Borrelli (red.) |wydawca=Nova Science Publishers |data=2007 |isbn=9781600211805 |s=108 |url={{Google Books|rZUIx3p2XMAC|link=tak|strony=108}} |miejsce=New York}}</ref>
* <ref name="CIOP-filtr">{{cytuj|url=http://archiwum.ciop.pl/25643.html |tytuł=Materiały informacyjne dotyczące prawidłowego doboru i zasad użytkowania sprzętu ochrony układu oddechowego wobec jednoczesnego działania aerozoli i par substancji organicznej |autor=Agnieszka Brochocka |opublikowany=Centralny Instytut Ochrony Pracy |data dostępu=2017-03-28}}</ref>
* <ref name="CIOP-filtr">{{cytuj|url=http://archiwum.ciop.pl/25643.html |tytuł=Materiały informacyjne dotyczące prawidłowego doboru i zasad użytkowania sprzętu ochrony układu oddechowego wobec jednoczesnego działania aerozoli i par substancji organicznej |autor=Agnieszka Brochocka |opublikowany=Centralny Instytut Ochrony Pracy |data dostępu=2017-03-28}}</ref>
Linia 117: Linia 119:
* <ref name="Laumbach">{{otwarty dostęp}} {{cytuj|tytuł=What can individuals do to reduce personal health risks from air pollution? |autor=Robert Laumbach, Qingyu Meng, Howard Kipen |czasopismo=J Thorac Dis |data=2015 |wolumin=7 |numer=1 |s=96–107 |doi=10.3978/j.issn.2072-1439.2014.12.21 |pmc=4311076 |pmid=25694820}}</ref>
* <ref name="Laumbach">{{otwarty dostęp}} {{cytuj|tytuł=What can individuals do to reduce personal health risks from air pollution? |autor=Robert Laumbach, Qingyu Meng, Howard Kipen |czasopismo=J Thorac Dis |data=2015 |wolumin=7 |numer=1 |s=96–107 |doi=10.3978/j.issn.2072-1439.2014.12.21 |pmc=4311076 |pmid=25694820}}</ref>
* <ref name="NIOSH">{{cytuj|url=https://www.cdc.gov/niosh/docs/96-101/ |tytuł=NIOSH Guide to the Selection and Use of Particulate Respirators Certified Under 42 CFR 84 |opis=DHHS (NIOSH) Publication Number 96-101 |data=1996 |data dostępu=2017-03-29 |opublikowany=National Institute for Occupational Safety and Health}}</ref>
* <ref name="NIOSH">{{cytuj|url=https://www.cdc.gov/niosh/docs/96-101/ |tytuł=NIOSH Guide to the Selection and Use of Particulate Respirators Certified Under 42 CFR 84 |opis=DHHS (NIOSH) Publication Number 96-101 |data=1996 |data dostępu=2017-03-29 |opublikowany=National Institute for Occupational Safety and Health}}</ref>
* <ref name="NIOSH-fake">{{cytuj|url=https://www.cdc.gov/niosh/npptl/topics/respirators/disp_part/respsource2.html |tytuł=Respirator Trusted-Source Information. Section 2: Use of NIOSH-Approved Respirators |opublikowany=National Institute for Occupational Safety and Health |data dostępu=2017-03-30 |język=en}}</ref>
* <ref name="NIOSH-PAPR">{{cytuj|url=https://www.law.cornell.edu/cfr/text/42/84.1100 |tytuł=42 CFR 84. Approval of Respiratory Protective Devices. Subpart KK. Section 84.1100. § 84.1100 Scope and effective dates |opublikowany=Legal Information Institute, Cornell University Law School |język=en |data dostępu=2017-03-30}}</ref>
* <ref name="Majchrzycka">{{otwarty dostęp}} {{cytuj|tytuł=Ochrona układu przed bioareozolami |autor=Katarzyna Majchrzycka, Agnieszka Brochocka |czasopismo=Bezpieczeństwo Pracy |wolumin=12 |data=2008 |s=4–7 |url=http://archiwum.ciop.pl/29543}}</ref>
* <ref name="Majchrzycka">{{otwarty dostęp}} {{cytuj|tytuł=Ochrona układu przed bioareozolami |autor=Katarzyna Majchrzycka, Agnieszka Brochocka |czasopismo=Bezpieczeństwo Pracy |wolumin=12 |data=2008 |s=4–7 |url=http://archiwum.ciop.pl/29543}}</ref>
* <ref name="OSHA">{{cytuj|url=https://www.osha.gov/pls/oshaweb/owadisp.show_document?p_table=STANDARDS&p_id=12716 |tytuł=Respiratory Protection. 1910.134 |opublikowany=Occupational Safety and Health Administration |język=en |data dostępu=2017-03-30}}</ref>
* <ref name="OSHA">{{cytuj|url=https://www.osha.gov/pls/oshaweb/owadisp.show_document?p_table=STANDARDS&p_id=12716 |tytuł=Respiratory Protection. 1910.134 |opublikowany=Occupational Safety and Health Administration |język=en |data dostępu=2017-03-30}}</ref>

Wersja z 16:51, 30 mar 2017

Maska antysmogowa (maska przeciwsmogowa) – określenie stosowane wobec sprzętu indywidualnej ochrony układu oddechowego mającego chronić użytkownika przed szkodliwym działaniem wysokich stężeń zanieczyszczeń powietrza zwłaszcza w rejonach zurbanizowanych i przemysłowych. Działanie masek antysmogowych polega na oczyszczaniu wdychanego powietrza z części bądź z większości substancji niebezpiecznych, takich jak np. aerozole atmosferyczne.

Problem zanieczyszczeń powietrza

 Osobne artykuły: Zanieczyszczenie powietrza i Smog.

Duży poziom zanieczyszczeń obecnych w powietrzu na obszarach zurbanizowanych wynika przede wszystkim ze spalania paliw w transporcie i w gospodarstwach domowych, niekiedy także ze zlokalizowanego w pobliżu miast przemysłu[1]. Współwystępowanie sprzyjających warunków atmosferycznych i zanieczyszczeń powietrza może prowadzić do powstawania smogu[2]. Wśród monitorowanych zanieczyszczeń w Unii Europejskiej znajdują się aerozole atmosferyczne (PM10 i PM2,5), dwutlenek siarki (SO
2), dwutlenek azotu (NO
2), tlenek węgla (CO), benzen (C
6H
6), ozon (O
3) oraz szereg metali ciężkich (arsen, kadm, nikiel, ołów) i benzo[a]piren oznaczane w pyle PM10. Dla substancji tych określone są odpowiednie poziomy, które nie powinny być przekraczane z uwagi na zdrowie ludzi[3]. Narażenie na wysokie stężenia zanieczyszczeń atmosferycznych może prowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych, m.in. ze strony układu oddechowego i układu krwionośnego (szczególnie u ludzi starszych, kobiet w ciąży, dzieci i osób chorujących już na choroby tych układów)[4][5].

Problem jakości powietrza w Polsce uległ poprawie względem przełomu lat 80. i 90. XX wieku[6]. Mimo to wciąż występują znaczne przekroczenia określonych stężeń zanieczyszczeń powietrza, zwłaszcza pyłu PM10 i benzo[a]pirenu w okresie zimowym, ozonu w okresie letnim oraz pyłu PM2,5. Przykładowo w ramach rocznej oceny jakości powietrza na 2012 rok tylko w 8 z 46 stref uzyskało klasę A (nieprzekroczenie poziomu dopuszczalnego) dla pyłu PM10, 21 stref dla pyłu PM2,5 i 4 strefy dla benzo[a]pirenu. Ponadto w tym samym roku 16 z 23 monitorowanych miast i aglomeracji nie dotrzymało poziomu stężenia pyłu PM2,5[5].

 Zobacz też: Lista miast w Polsce o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu.

Rodzaje masek antysmogowych

Półmaski filtrujące

Półmaska filtrująca klasy FFP3 firmy 3M z zaworem wydechowym

Półmaski filtrujące (tzw. maski przeciwpyłowe) stosowane są w szerokim zakresie prac, przy których mogą wydzielać się cząstki ciał stałych (np. w postaci pyłów), czy też alergeny bądź aerozole biologiczne[7]. W maskach tych całe wdychane powietrze przechodzi przez materiał filtracyjny.

Półmaski filtrujące w Unii Europejskiej

Wymagania jakie spełniać muszą tego typu maski określa w Unii Europejskiej norma EN 149:2001+A1:2009[8]. Norma ta dzieli maski na trzy klasy (FFP1, FFP2 i FFP3) w zależności od stopnia ochrony użytkownika wobec aerozoli[9].

W przypadku masek filtrujących bierze się pod uwagę szereg parametrów, m.in.[8]:

  • penetracja – maksymalny stopień w jakim pyły i dymy mogą przedostawać się do obszaru pod maską; badana z wykorzystaniem dwóch aerozoli (chlorku sodu i oleju parafinowego) przy objętościowym natężeniu przepływu wynoszącym 95 l/min
  • całkowity przeciek wewnętrzny – maksymalny stopień nieszczelności maski wynikający z niecałkowitego przylegania maski do skóry twarzy oraz ewentualnych nieszczelności zaworu wydechowego
  • opory oddychania – maksymalne opory jakie może stawiać maska podczas oddychania; maksymalne wartości określone są przy minutowej wentylacji płuc dla wdechu wynoszącej 30 i 95 l/min oraz dla wydechu przy 160 l/min; dla porównania: wysiłek fizyczny w postaci jazdy na rowerze to średnio 20–30 l/min[10], natomiast wyjątkowo intensywny wysiłek fizyczny z użyciem sprzętu ochrony dróg oddechowych może prowadzić do wzrostu minutowej wentylacji płuc nawet do kilkuset l/min[11].
Porównanie parametrów masek filtracyjnych klas FFP1, FFP2 i FFP3
Parametr FFP1 FFP2 FFP3 Źródło
Opis niski poziom ochrony,
stężenie aerozolu ≤ 4×NDS 		średni poziom ochrony,
stężenie aerozolu ≤ 10×NDS 		wysoki poziom ochrony,
stężenie aerozolu ≤ 20×NDS 		[12]
Skuteczność filtracji [%] 80 94 99 [13]
Całkowity przeciek
wewnętrzny [%] 		dla 92% testujących 25 11 5 [14]
dla 80% średnich wyników
każdego z testujących		 22 8 2
Maksymalne opory
oddychania [Pa] 		wdech (30 l/min) 60 70 100 [14]
wdech (95 l/min) 210 240 300
wydech (160 l/min) 300 300 300

Półmaski tego typu nie zapewniają ochrony przed substancjami gazowymi, a więc np. przed frakcją gazową spalin samochodowych. Ponadto są najmniej skuteczne wobec cząstek stałych o średnicy rzędu 0,1–0,7 μm[7]. Mimo że średnia średnica cząstek chlorku sodu i oleju parafinowego stosowanego przy testowaniu wyrobów mieści się w tym zakresie[14], to w niektórych przypadkach skuteczność półmasek może być obniżona. Może mieć to miejsce np. w przypadku cząstek stałych obecnych w spalinach z silników Diesla, przy których skuteczność filtracji może spaść do wielkości rzędu 55,5% w przypadku biodiesela, a więc znacznie poniżej deklarowanych skuteczności[7].

Istnieją również maski filtrujące z warstwą pochłaniającą węgla aktywowanego, jednak jeżeli ich klasa ochronna oznaczana jest symbolem „FF” (a nie „FM”) to, o ile mogą zwiększać komfort użytkowania maski, nie stanowią środków filtrująco-pochłaniających zgodnie z normą[15].

Półmaski filtrujące w Stanach Zjednoczonych

Półmaska filtrująca N95 firmy 3M

W Stanach Zjednoczonych podział półmasek filtrujących określa prawo federalne (42 CFR Part 84) i wyróżnione są trzy klasy: N, R i P (N – brak szczelności względem olejów, R – szczelne wobec olejów, P – olejoodporne), a dla każdej z klas – trzy poziomy skuteczności (95%, 99% i 99,97%), przy czym maski klasy R przeznaczone są do użytku jednorazowego (podczas jednej zmiany 8-godzinnej), a maski N i P mogą być maskami wielokrotnego użytku. Organem powołanym do certyfikowania masek jest National Institute for Occupational Safety and Health[16].

Półmaski filtrująco-pochłaniające

Półmaska filtrująco-pochłaniająca z filtropochłaniaczem A2P3
Filtropochłaniacz A2P3

Półmaski filtrująco-pochłaniające łączą w sobie działanie filtrujące cząstki stałe oraz pochłanianie zanieczyszczeń gazowych. Mogą być stosowane w postaci masek z wymiennymi filtropochłaniaczami bądź też tylko z wymiennymi filtrami (przy niewymiennym pochłaniaczu)[12]. W Unii Europejskiej maski te podlegają normie EN 405:2001+A1:2009[17], filtry – EN 143:2000+A1:2006[18], natomiast pochłaniacze i filtropochłaniacze – EN 14387:2004+A1:2008[19].

Filtry w maskach filtrująco-pochłaniających oznacza się klasami P1, P2 lub P3 (w zależności od penetracji, wynoszącej odpowiednio 20%, 6%, 0,05%). Pochłaniacze znakowane są jednym z symboli i kolorów[15]:

  • A (brązowy) – określone pary i gazy organiczne o temperaturze wrzenia powyżej 65 °C
  • AX (brązowy) – określone pary i gazy organiczne o temperaturze wrzenia poniżej 65 °C
  • B (szary) – określone pary i gazy nieorganiczne z wyjątkiem tlenku węgla
  • E (żółty) – dwutlenek siarki i inne określone gazy i pary kwaśne
  • K (zielony) – amoniak i inne określone organiczne pochodne amoniaku
  • SX (fioletowy) – substancje określone przez producenta
  • NO-P3 (niebieski i biały) – tlenki azotu
  • Hg-P3 (czerwony i biały) – pary rtęci

Dodatkowo każdy z pochłaniaczy ma określoną klasę ochronną (1 – gazy lub pary o stężeniu objętościowym w powietrzu nie przekraczającym 0,1%; 2 – nie przekraczającym 0,5%; 3 – nie przekraczającym 1%). Przykładowo filtropochłaniacz oznaczony jako A2P3 będzie składał się z filtra klasy P3 i pochłaniacza klasy A2. Użytkowanie maski filtrująco-pochłaniającej wymaga więc dostosowania klasy i rodzaju pochłaniacza do konkretnych substancji, gdyż nie chronią one przed całym możliwym zakresem zanieczyszczeń powietrza[15].

Zastosowanie masek do zmniejszenia narażenia na zanieczyszczenia powietrza

Nie istnieją żadne zalecenia dotyczące tego, jakich środków ochrony powinny używać osoby narażone na zanieczyszczenia powietrza[20]. Ponadto obowiązujące normy i uregulowania dotyczą masek przeznaczonych do zmniejszenia narażenia zawodowego, nie ma zaś norm odnoszących się do masek przeznaczonych dla ogółu ludności w celu ochrony przed zanieczyszczeniami powietrza[21]. Jednakże do ograniczenia narażenia ludności na pyły wykorzystywane mogą być maski filtrujące spełniające istniejące normy dotyczące bezpieczeństwa pracy[20]. Ważne jest jednak przy tym, aby maska było poprawnie założona i odpowiednio dopasowana, by uniknąć nieszczelności i wdychania nieprzefiltrowanego powietrza[22]. W lutym 2017 roku Centralny Instytut Ochrony Pracy wydał komunikat, w którym stwierdził, że w przypadku narażenia na wysokie stężenia pyłów, zalecane może być stosowanie przez część osób półmasek filtrujących. Ostrzegł przy tym przed stosowaniem masek niespełniających norm[23]. O ile maski filtrujące zdolne zmniejszyć narażenie na pyły są powszechnie dostępne, o tyle nie ma pochłaniaczy, które zapewniłyby ochronę przed wszystkimi zanieczyszczeniami gazowymi obecnymi w powietrzu[22].

Środki niezalecane do ochrony przed zanieczyszczeniami powietrza

Maski do użytku ogólnego, chirurgiczne, rowerowe czy chusty

Do środków ochrony dróg oddechowych, które nie są zalecane w przypadku zanieczyszczeń powietrza należą m.in. maski chirurgiczne, gdyż przeznaczone są do ochrony przed kroplami lub cząstkami o średnicy większej niż 100 μm[20]. Nieskuteczne mogą być również chusty bądź maski produkowane dla ogółu społeczeństwa, np. maski dla rowerzystów. W 2009 roku przeprowadzono badania z wykorzystaniem m.in. półmaski filtrującej klasy FFP1 oraz kilku masek przeznaczonych dla rowerzystów. Maski przeznaczone dla rowerzystów okazały się być przynajmniej kilkukrotnie mniej skuteczne – penetracja rzędu 15–45% w porównaniu do 3,4% dla maski filtrującej FFP1[24]. W południowokoreańskim badaniu z 2014 roku sprawdzono skuteczność 44 różnych dostępnych masek według norm miejscowych i amerykańskich (NIOSH). Maski przeznaczone do użytku ogólnego (indywidualnej ochrony przed zanieczyszczeniami powietrza) charakteryzowały się średnią penetracją rzędu 45–77%, a chusty – niemal 100%. Zdaniem autorów badania, środki te nie miały w praktyce żadnych funkcji ochronnych[21].

Maski z filtrem „typu HEPA”

HEPA to rodzaj filtra, który (według standardu amerykańskiej Occupational Safety and Health Administration) filtruje przynajmniej 99,97% cząstek stałych o średnicy 0,3 μm. Standard ten wskazuje jednocześnie, że odpowiednikami tego rodzaju filtra są certyfikowane przez NIOSH filtry N100, R100 i P100 stosowane w maskach filtrujących[25]. Oznaczenie HEPA stosowane jest również w przypadku filtrów stosowanych w aparatach z wymuszonym obiegiem powietrza (PAPR) certyfikowanych przez NIOSH[26]. W Unii Europejskiej natomiast termin HEPA stosuje się w odniesieniu do filtrów powietrza stosowanych w wentylacji, klimatyzacji czy procesach technicznych (m.in. w normie EN 1822-1:2009)[27][28]. W sprzedaży znajduje się jednak wiele produktów reklamowanych jako zawierających filtry „typu HEPA” („HEPA-Type”, „HEPA-like” itp.), które jednak nie spełniają żadnych norm[29][30], a skuteczność tego typu filtrów dla cząstek 0,3 μm może być w rzeczywistości mniejsza niż 55%[31]. Maski mające zawierać filtr HEPA są również polecane w mediach jako środki ochrony przed smogiem[32][33][34].

Maski nieposiadające wymaganych oznaczeń

W sprzedaży dostępne są też maski, które wyglądem przypominają maski filtrujące, jednak nie posiadają znaku CE bądź oznaczenia normy. Niekiedy mogą one na opakowaniu zawierać informację o tym, ze nie chronią układu oddechowego[35]. Zdarza się również, że producenci wykorzystują tylko część wymaganych oznaczeń, stosują oznaczenia łudząco podobne do wymaganych przez normy bądź też zapewniają o zgodności masek z normami mimo braku odpowiednich wymaganych badań[36].

Oznaczenia masek spełniających normy

Maski filtrujące i filtrująco-pochłaniające, które przeszły badania i ich skuteczność jest zgodna z normami, mają szereg oznaczeń. Na oznakowanie masek składa się klasa ochronna:

  • FFP1, FFP2, FFP3 – dla masek filtrujących,
  • FMP1, FMP2, FMP3 – dla masek filtrująco-pochłaniających zawierających warstwę pochłaniającą,
  • typ i klasa pochłaniacza oraz klasa filtra w przypadku masek filtrująco-pochłaniających (np. filtropochłaniacz moze być oznaczony jako A1P2, a cała maska z filtropochłaniaczem jako FFA1P2),

numer odpowiedniej normy europejskiej, prawidłowy znak CE oraz opcjonalnych symboli (NR – maska jednorazowego użytku, R – wielokrotnego użytku, D – spełnianie wymagań badania zatkania pyłem dolomitowym). Maska nie zawierająca któregoś z tych oznaczeń nie jest maską zgodną z normami[12][15][23].

Zobacz też


Przypisy

Szablon:Przypisy-lista

  1. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Allegrini
    BŁĄD PRZYPISÓW
  2. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie vanLoon
    BŁĄD PRZYPISÓW
  3. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie GIOS-powietrze
    BŁĄD PRZYPISÓW
  4. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie WHO
    BŁĄD PRZYPISÓW
  5. ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie GIOS-raport2014
    BŁĄD PRZYPISÓW
  6. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Józefiak
    BŁĄD PRZYPISÓW
  7. ↑ a b c Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Penconek
    BŁĄD PRZYPISÓW
  8. ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie EN149
    BŁĄD PRZYPISÓW
  9. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Majchrzycka
    BŁĄD PRZYPISÓW
  10. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Zuurbier
    BŁĄD PRZYPISÓW
  11. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Holmér
    BŁĄD PRZYPISÓW
  12. ↑ a b c Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie CIOP-filtr
    BŁĄD PRZYPISÓW
  13. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Rengasamy
    BŁĄD PRZYPISÓW
  14. ↑ a b c Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Scott
    BŁĄD PRZYPISÓW
  15. ↑ a b c d Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie CIOP-poch
    BŁĄD PRZYPISÓW
  16. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie NIOSH
    BŁĄD PRZYPISÓW
  17. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie EN405
    BŁĄD PRZYPISÓW
  18. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie EN143
    BŁĄD PRZYPISÓW
  19. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie EN14387
    BŁĄD PRZYPISÓW
  20. ↑ a b c Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Jiang
    BŁĄD PRZYPISÓW
  21. ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Jung
    BŁĄD PRZYPISÓW
  22. ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Laumbach
    BŁĄD PRZYPISÓW
  23. ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie CIOP-smog
    BŁĄD PRZYPISÓW
  24. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Langrish
    BŁĄD PRZYPISÓW
  25. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie OSHA
    BŁĄD PRZYPISÓW
  26. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie NIOSH-PAPR
    BŁĄD PRZYPISÓW
  27. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Thomas
    BŁĄD PRZYPISÓW
  28. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie EN1822
    BŁĄD PRZYPISÓW
  29. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Yadav
    BŁĄD PRZYPISÓW
  30. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Oransi
    BŁĄD PRZYPISÓW
  31. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Borrelli
    BŁĄD PRZYPISÓW
  32. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie PR
    BŁĄD PRZYPISÓW
  33. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Polityka
    BŁĄD PRZYPISÓW
  34. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Wyborcza
    BŁĄD PRZYPISÓW
  35. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie HSE
    BŁĄD PRZYPISÓW
  36. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie NIOSH-fake
    BŁĄD PRZYPISÓW
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maska_antysmogowa&oldid=48935576”