Przejdź do zawartości

Karolina Jus: Różnice pomiędzy wersjami

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
następna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Lowdown (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
242 398 edycji
Nowa strona: {{Biogram infobox |imię i nazwisko = Karolina Jus |imię i nazwisko org = Karolina Frist |pseudonim = |grafika = |opis grafiki = |data urodzenia =...
(Brak różnic)

Wersja z 12:44, 9 wrz 2020

Karolina Jus
Karolina Frist
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

31 grudnia 1914
Wiedeń

Data śmierci

2002

Narodowość

żydowsko-polska

Wyznanie

mojżeszowe

Rodzice

Juliusz Frist, Dorota Bannet

Małżeństwo

Andrzej

Krewni i powinowaci

Henryk Frist (dziadek), Jakub Banet (wuj), Zofia (siostra)

Multimedia w Wikimedia Commons

Karolina Jus, z domu Frist (ur. 31 grudnia 1914 w Wiedniu, w 2002) – polska lekarz psychiatra pochodzenia żydowskiego. Wspólnie z mężem Andrzejem była pionierem badań elektroencefalograficznych w Polsce[1].

Życiorys

Urodziła się 31 grudnia 1915[2]. Była wnuczką Henryka Frista (założyciela Salonu Malarzy Polskich w Krakowie)[3][4] oraz córką polskich Żydów z Krakowa, Juliusza Frista (absolwent UJ, prawnik, po ojcu prowadził z bratem Józefem SMP) i Doroty Bannet (studiowała chemię na UJ, lecz nie ukończyła)[5]. Wychowywała się w rodzinie wyznania mojżeszowego, aczkolwiek zasymilowanej i poczuwającej się do polskości[6]. Miała młodszą siostrę Zofię[7].

W Krakowie ukończyła szkołę elementarną i gimnazjum, w którym zdała maturę w 1932[2]. Od końca 1932 kształciła się na studiach prawa, które ukończyła w 1936 z tytułem Master of Law[8]. Studiowała także w London School of Economics and Political Science w Londynie[9]. Zainteresowana prawem konstytucyjnym dominiów od 1936 pisała pracę doktorską w temacie Statutu Westminsterskiego (1931)[10]. Po otrzymaniu specjalnego zezwolenia, umożliwiającego obronę doktoratu zaledwie w rok po uzyskaniu tytułu Mastera (a nie obowiązkowo po dwóch latach), obroniła swoją dysertację pod koniec maja 1937[10]. Wobec braku możliwości kontynuowania pracy naukowej Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego dla osób wyznania mojżeszowego, w 1937 podjęła rozważane przez siebie od dawna studia medycyny w Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w ostatnim możliwym momencie (obowiązywał wtedy jeszcze numerus clausus, a od 1938 był już przewidziany numerus nullus)[10]. W czerwcu 1939 zdała egzaminy kończące drugi rok studiów[11].

Po wybuchu II wojny światowej wobec zbliżania się okupantów niemieckich do Krakowa w dniu 3 września 1939 wraz z rodzicami wyjechała pociągiem do Lwowa (wojska niemieckie zajęły Kraków 6 września 1939)[12]. Tam czekała na nich siostra Zofia, wysłana tam przez rodziców jeszcze przed wybuchem wojny[13]. We Lwowie, będącym po agresji ZSRR na Polskęz 17 września 1939 pod okupacją sowiecką, Fristerowie byli zagrożeni deportacją na Syberię wobec paragrafu 11 w paszportach (jesienią 1939 niektórzy z ich krewnych zostali tam zesłani)[14]. Zamieszkujący z Karoliną, jej rodzicami i siostrą brat brat jej matki, Jakub Banet (będący kapitanem rezerwy Wojska Polskiego[15]), został aresztowany przez NKWD i poniósł śmierć w ramach zbrodni katyńskiej - widnieje na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej[16][17]. Rodzina została przymusowo przeniesiona na tyły zamieszkiwanego budynku, a ich mieszkanie zajął funkcjonariusz NKWD[18].

Przez sześć miesięcy, do początku kwietnia 1940 uczęszczała na zajęcia i wykłady z medycyny w podległym rządowi sowieckiemu Lwowskim Instytucie Medycznym (przedwojenny Wydział Lekarski Uniwersytetu Jana Kazimierza[19]), nie będąc formalnie studentka, po czym została przyjęta na trzeci rok studiów, przy wsparciu pochodzącego z Moskwy sowieckiego profesora farmakologii[20]. Pracowała w Wydziału Farmakologii uczelni i działała w studenckim kole naukowym, gdzie została zaaprobowana przez ww. profesora z uwagi na swoje znajomości języków obcych (angielskiego, francuskiego, niemieckiego)[21]. Została skierowana na spotkanie dotyczące badań nad terapią konwulsywną z lekarzem z Wydziału Psychiatrycznego, Andrzejem Jusem, którego poznała 16 października 1940[22]. Oboje w przeciągu dwóch dni zakochali się w sobie i wyznali sobie miłość[23].

W 1970 wyjechała z mężem do Kanady[24][25]. Nie mieli dzieci[26]. W 1991 ukazała się ich książka pt. Our Journey in the Valley of Tears, będąca zapisem ich przeżyć wojennych, podczas okupacji sowieckiej, następnie niemieckiej (w tym holocaustu, podczas ktorego zginęli wszyscy członkowie rodziny Karoliny[25]), a później w okresie sprawowania władzy przez komunistów w Polsce[26][27]. W 1992 w Kanadzie książka otrzymała nagrodę Joseph Tanenbaum Holocaust Book Award, zaś w 1993 i 1994 przyznawano tamże Drs Andrzej and Jus Holocaust Literature Award. Po śmierci męża Karolina zapisała 250 tys. dolarów na rzecz University of Toronto[26]. Z tego zapisu ufundowano coroczny wykład imienia Andrzeja Jusa (Jus Lecture) w Joint Centre for Bioethics oraz badania Philipa Seemana nad biochemią i genetyką schizofrenii[26].

Andrzej Jus zmarł w Toronto[28], a Karolina Jus zmarła w 2002[26]. Oboje zostali pochowani na cmentarzu w Szpitalu Tworkowskim.

W 2019 ukazała się publikacja pt. W dolinie łez. Profesor Andrzej Jus. Życie i dorobek naukowy. Przyczynek do historii polskiej i kanadyjskiej psychiatrii drugiej połowy XX wieku, autorstwa Ryszarda Kujawskiego[29].

Wybrane prace

  • Wartość rozpoznawcza elektroencefalografii z jednym odprowadzeniem w przypadkach padaczki (1949)
  • Walka z ofensywą idealistyczną w elektroencefalografii (1953)
  • Pawłow i jego nauka (1953, 1955)
  • Elektroencefalografia (1954)
  • Elektroencefalografia kliniczna (1967)
  • Biologiczne metody leczenia w psychiatrii (1969)

Przypisy

  1. ↑ Archiwum Polskiego Towarzystwa Badań nad Snem. [dostęp 2014-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-18)].
  2. ↑ a b Our Journey 1991 ↓, s. 38, 50.
  3. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 16.
  4. ↑ Salon Malarzy Polskich, Henryk Frist i Spółka w Krakowie. sztetl.org.pl. [dostęp 2020-09-09].
  5. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 14-15, 19.
  6. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 16, 31.
  7. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 14.
  8. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 38.
  9. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 38-39.
  10. ↑ a b c Our Journey 1991 ↓, s. 39.
  11. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 28, 29, 40.
  12. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 14, 29.
  13. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 14, 30.
  14. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 22-23, 28, 30, 40.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 198, 480.
  16. ↑ Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. s. 3. [dostęp 2020-09-09].
  17. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 22-23.
  18. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 23-24.
  19. ↑ Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918-1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 77. ISBN 978-83-7188-964-6.
  20. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 26, 28, 30.
  21. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 26.
  22. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 29.
  23. ↑ Our Journey 1991 ↓, s. 14-24, 27-31, 38-40.
  24. ↑ Wardaszko-Łyskowska H. W dniu 15 czerwca 1992 roku zmarł w Toronto (Kanada) Prof. dr hab. med. Andrzej Karol Jus. Nowinki psychiatryczne 7, s.3, 1992
  25. ↑ a b Michel Billiard: Part IV. Sleep Medicine Societies, Professional Societies, and Journals. 15. Development of Sleep Medicine in Europe. W: Sudhansu Chokroverty, Michel Billiard 8red.): Sleep Medicine: A Comprehensive Guide to Its Development, Clinical Milestones, and Advances in Treatment. Neww Jork: Springer, 2015, s. 120. ISBN 978-1-4939-2088-4.
  26. ↑ a b c d e Journey of a Lifetime | By Laura Rosen Cohen | Andrej and Karolina Jus World War Two Survivors, Support for Annual Bioethics Lecture. University of Toronto Magazine. [dostęp 2014-02-07].
  27. ↑ Klaus Hergt: Sources and Suggested Readings. info-poland.icm.edu.pl. [dostęp 2020-07-11].
  28. ↑ Życie Warszawy 3.7.1992
  29. ↑ W dolinie łez: profesor Andrzej Jus : życie i dorobek naukowy : przyczynek do historii polskiej i kanadyjskiej psychiatrii drugiej połowy XX wieku. books.google.pl. [dostęp 2020-07-11].

Bibliografia

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karolina_Jus&oldid=60814170”