Przejdź do zawartości

Naleźliny: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Kenraiz (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
104 711 edycji
m drobne merytoryczne
Kenraiz (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
104 711 edycji
rozwinięcie, wykaz gatunków, ilustracje
Linia 1: Linia 1:
{{Roślina infobox
{{Takson infobox
| nazwa = Naleźliny
| nazwa = Naleźliny
| obrazek =Bryophyta 14.png
| obrazek =Bryophyta 14.png
| opis obrazka = ''Andreaea rupestris''
| opis obrazka = ''Andreaea rupestris''
| systematyka_ref = <ref name=ruggiero>{{Cytuj pismo | autor = Michael A. Ruggiero, Dennis P. Gordon, Thomas M. Orrell, Nicolas Bailly, Thierry Bourgoin, Richard C. Brusca, Thomas Cavalier-Smith, Michael D. Guiry, Paul M. Kirk | tytuł = A Higher Level Classification of All Living Organisms | czasopismo = PLOS ONE | wolumin = 10(6): e0130114 | data = 2015 | url = https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0119248 | doi = 10.1371/journal.pone.0119248}}</ref><ref name="goffinet">{{cytuj stronę |url=https://bryology.uconn.edu/classification/ |tytuł=Classification: mosses |opublikowany=University of Connecticut |data dostępu=2021-02-03 |autor=B. Goffinet |autor2=W.R. Buck |autor3=A.J. Shaw |rok=2008– |język=en}}</ref>
| domena = [[eukarionty]]
| królestwo = [[rośliny]]
| nadgromada = [[rośliny telomowe]]
| gromada = [[mchy]]
| gromada = [[mchy]]
| klasa = naleźliny
| klasa = naleźliny
| łacina = Andreaeopsida
| łacina = Andreaeopsida
| autor = J. H. Schaffn.<ref name="goffinet"/>
| wikispecies = Andreaeopsida
| commons = Category:Andreaeopsida
}}
}}
[[Plik:Andreaea rupestris (b, 150028-481738) 3756.JPG|thumb|Darń ''Andreaea rupestris'']]
'''Naleźliny''' (''Andreaeopsida'') – [[klasa (biologia)|klasa]] [[mchy|mchów]]. Zalicza się do niej dwa rzędy z pojedynczymi rodzinami zawierające w sumie cztery rodzaje z ponad 90 gatunkami. Do rodzaju [[naleźlina]] (''Andreaea'') należy aż 90 z nich, pozostałe rodzaje są [[takson monotypowy|monotypowe]]. W Europie występuje 10 gatunków przedstawicieli tego rodzaju, z czego 6 w Polsce<ref>{{Cytuj książkę | autor = Ryszard Ochyra, Jan Żarnowiec, Halina Bednarek-Ochyra | tytuł = Census catalogue of Polish mossees | wydawca = Institute of Botany of the Polish Academy of Sciences | miejsce = Kraków | data = 2003 | seria = Biodiversity of Poland | strony = 16 | isbn = 83-85444-84-X}}</ref>.
[[Plik:Andreaea rupestris (b, 150028-481738) 3756.JPG|thumb|250px|Darń ''Andreaea rupestris'']]
[[Plik:Andreaea rupestris (d, 113642-470243) 5797.JPG|thumb|Darń ''Andreaea rupestris'']]
[[Plik:Andreaea rupestris (d, 113642-470243) 5927.JPG|thumb|''Andreaea rupestris'']]
'''Naleźliny''' (''Andreaeopsida'') – [[klasa (biologia)|klasa]] [[mchy|mchów]]. Zalicza się do niej zwykle jeden rodzaj – '''naleźlina''' ''Andreaea'' z ok. 100 gatunkami<ref name=slownik/><ref name=tpl/>. Są to rośliny o [[zasięg (biogeografia)|zasięgu]] obejmującym wszystkie kontynenty, spotykane jednak głównie w klimacie [[Klimat okołobiegunowy|okołobiegunowym]], umiarkowanym chłodnym i [[klimat morski|oceanicznym]]<ref name="smith">{{Cytuj książkę | autor = A.J.E. Smith | tytuł = The Moss Flora of Britain and Ireland | wydawca = Cambridge University Press | miejsce = Cambridge i in. | data = 2004 | strony = 103 | isbn = 978-0-521-54672-0}}</ref>. W Europie występuje 10 gatunków przedstawicieli tego rodzaju, z czego 6 w Polsce<ref>{{Cytuj książkę | autor = Ryszard Ochyra, Jan Żarnowiec, Halina Bednarek-Ochyra | tytuł = Census catalogue of Polish mossees | wydawca = Institute of Botany of the Polish Academy of Sciences | miejsce = Kraków | data = 2003 | seria = Biodiversity of Poland | strony = 16 | isbn = 83-85444-84-X}}</ref>. Rosną zwykle na skałach kwaśnych<ref name=smith/>.

Nazwa naukowa rodzaju i utworzonych z niej nazw [[takson]]ów wyższych rang upamiętnia niemieckiego przyrodnika i aptekarza [[Johann Gerhard Reinhard Andreae|Johanna Gerharda Reinharda Andreaea]] (1724–1793)<ref name=smith/>.

== Morfologia ==
== Morfologia ==
[[Plik:Andreaea heinemannii (Heinemann's andreaea moss) (7037576545).jpg|thumb|''Andreaea heinemannii'']]
; Pokrój: Mchy tworzące zbite [[darń|darnie]] barwy czarnej lub brunatnej<ref name=sobota>{{Cytuj książkę | autor = Jadwiga Mickiewicz, Dygna Sobotka | tytuł = Zarys briologii | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1973 | strony = 132-133}}</ref>.
[[Plik:Andreaea rothii imported from iNaturalist photo 44105447 on 4 August 2019.jpg|thumb|''Andreaea rothii'']]
[[Plik:Andreaea nivalis 49018498.jpg|thumb|''Andreaea nivalis'']]
; [[Splątek]]: Początkowo nitkowaty i silnie rozgałęziony, wyrasta z wielokomórkowego [[zarodnik]]a. Następnie [[plecha|plechowaty]], o wstęgowatym kształcie<ref name=slownik>{{cytuj książkę|autor=Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.) |tytuł=Słownik botaniczny |wydanie=wydanie II, zmienione i uzupełnione |miejsce=Warszawa |rok=2003 |wydawca=Wiedza Powszechna |isbn = 83-214-1305-6}}</ref>.
; [[Splątek]]: Początkowo nitkowaty i silnie rozgałęziony, wyrasta z wielokomórkowego [[zarodnik]]a. Następnie [[plecha|plechowaty]], o wstęgowatym kształcie<ref name=slownik>{{cytuj książkę|autor=Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.) |tytuł=Słownik botaniczny |wydanie=wydanie II, zmienione i uzupełnione |miejsce=Warszawa |rok=2003 |wydawca=Wiedza Powszechna |isbn = 83-214-1305-6}}</ref>.
; [[Gametofit]]: Łodyżka cienka i okrągła, zwykle rozgałęziona. Ulistniona jest skrętolegle i gęsto. Listki zwykle z szydlastym kończykiem, z żebrem lub bez<ref name=sobota/>. Prosta budowa anatomiczna - brak elementów przewodzących, liście bez żeberka. Na szczycie walcowate [[plemnia|plemnie]] i buteleczkowate [[rodnia|rodnie]]. Rośliny są [[Jednopienność|jedno-]] lub [[Dwupienność|dwupienne]]<ref name=sobota/>.
; [[Gametofit]]: Rośliny tworzące zbite [[darń|darnie]] lub poduszeczki barwy czarnej lub brunatnej, czasem fioletowo nabiegłe<ref name=sobota>{{Cytuj książkę | autor = Jadwiga Mickiewicz, Dygna Sobotka | tytuł = Zarys briologii | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1973 | strony = 132-133}}</ref><ref name=smith/>. Łodyżka cienka i okrągła, zwykle rozgałęziona<ref name=sobota/>, bez wiązki centralnej<ref name=smith/>. Ulistniona jest gęsto i skrętolegle. Listki zwykle z szydlastym kończykiem, z żebrem lub bez<ref name=sobota/>. Mają prostą budowę anatomiczną - brak elementów przewodzących i żeberka<ref name=sobota/>. Kształt blaszki jest jajowaty, wąskolancetowaty, czasem lirowaty, liście są proste lub wygięte, na końcu zaostrzone lub zaokrąglone, całobrzegie i piłkowane<ref name=smith/>. Na szczycie roślin rozwijają się walcowate [[plemnia|plemnie]] i buteleczkowate [[rodnia|rodnie]]. Rośliny są [[Jednopienność|jedno-]] lub [[Dwupienność|dwupienne]]<ref name=sobota/>.
; [[Sporofit]]: Wyrasta na [[Seta (botanika)|pseudopodium]] (podobnie jak u [[Torfowiec|torfowców]]). Puszka [[zarodnia|zarodni]] oddzielona jest od stopy tylko krótkim przewężeniem. Sama zarodnia jest okryta czepkiem i otwiera się czterema podłużnymi szczelinami<ref name=slownik/>. Wewnątrz zarodni znajduje się kolumienka okryta warstwą zarodnikową.
; [[Sporofit]]: Wyrasta na [[Seta (botanika)|pseudopodium]] (brak [[Seta (botanika)|sety]] podobnie jak u [[Torfowiec|torfowców]]). Puszka [[zarodnia|zarodni]] oddzielona jest od stopy tylko krótkim przewężeniem. Sama zarodnia jest okryta drobnym czepkiem i otwiera się czterema (rzadko 8<ref name=smith/>) podłużnymi szczelinami<ref name=slownik/>. Wewnątrz zarodni znajduje się kolumienka okryta woreczkiem zarodnikowym, przylegającym też do ścian zarodni (brak przestworów powietrznych<ref name=smith/>.


== Ekologia ==
== Ekologia ==
Występują na skałach bezwapiennych, w miejscach wilgotnych<ref name=sobota/>. Zwykle w [[góra]]ch<ref>{{Cytuj książkę | autor = Edward Pojnar i in. | tytuł = Botanika. Teoria i ćwiczenia. Cz. II. Systematyka roślin | wydawca = Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Krakowie | miejsce = Kraków | data = 1999 | strony = 97 | isbn = 83-86524-35-9}}</ref>.
Występują na skałach bezwapiennych, w miejscach wilgotnych<ref name=sobota/>. Zwykle w [[góra]]ch<ref>{{Cytuj książkę | autor = Edward Pojnar i in. | tytuł = Botanika. Teoria i ćwiczenia. Cz. II. Systematyka roślin | wydawca = Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Krakowie | miejsce = Kraków | data = 1999 | strony = 97 | isbn = 83-86524-35-9}}</ref>. W Polsce rośliny te spotykane są górach i bardzo rzadko na [[Głaz narzutowy|głazach narzutowych]] w północnej części kraju<ref name=slownik/>.


== Systematyka ==
== Systematyka ==
Klasyfikacja według Wolfganga Freya, Eberharda Fischera i Michaela Stecha<ref>Wolfgang Frey, Eberhard Fischer, Michael Stech: Bryophytes and seedless Vascular Plants. W: Wolfgang Frey (red.): Syllabus of Plant Families - A. Engler's Syllabus der Pflanzenfamilien. 13. wydanie, T. 3, Borntraeger, Berlin/Stuttgart 2009, {{ISBN|978-3-443-01063-8}}</ref>:
Na ogół wyróżnia się tu jeden rodzaj – naleźlinę ''Andreaea'' <small>Hedw.</small> klasyfikowany do rodziny naleźlinowatych ''Andreaeaceae'' <small>Dumort.</small> i rzędu naleźlinowców ''Andreaeales'' <small>Limpr.</small><ref name="goffinet"/><ref name=slownik/>. W niektórych ujęciach włączane są tu rośliny z rodzaju ''[[Andreaeobryum macrosporum|Andreaeobryum]]'' (w randze odrębnego rzędu ''Andreaeobryales'' <small>B.M.Murray</small>), a z rodzaju ''Andreaea'' wyłącza się jeden lub dwa inne rodzaje<ref>Wolfgang Frey, Eberhard Fischer, Michael Stech: Bryophytes and seedless Vascular Plants. W: Wolfgang Frey (red.): Syllabus of Plant Families - A. Engler's Syllabus der Pflanzenfamilien. 13. wydanie, T. 3, Borntraeger, Berlin/Stuttgart 2009, {{ISBN|978-3-443-01063-8}}</ref>.
* Rząd: naleźlinowce (''Andreaeales'' Limpr.)
** Rodzina: [[naleźlinowate]] (''Andreaceae'' Dumort.)
*** Rodzaj: ''Andreaea'' – [[naleźlina]]
*** Rodzaj: ''[[Achroschisma wilsonii|Achroschisma]]''
*** Rodzaj: ''[[Bicosta fuegiana|Bicosta]]''
* Rząd: ''Andreaeobryales'' B.M.Murray
** Rodzina: ''Andreaeobryaceae'' Steere
*** Rodzaj: ''[[Andreaeobryum macrosporum|Andreaeobryum]]''


; Wykaz gatunków z rodzaju naleźlina ''Andreaea''<ref name="tpl">{{Cytuj stronę | url = http://www.theplantlist.org/1.1/browse/B/Andreaeaceae/Andreaea/ | tytuł = Andreaea | praca = The Plant List | data dostępu = 2021-02-03}}</ref><ref name=ochyra>Nazwy zwyczajowe według: {{Cytuj książkę | autor = Ryszard Ochyra, Jan Żarnowiec, Halina Bednarek-Ochyra | tytuł = Census Catalogue of Polish Mosses | wydawca = Polish Academy of Sciences, Institute of Botany | miejsce = Kraków | data = 2003 | strony = 19 | isbn = 83-85444-84-X}}</ref>
{{Układ wielokolumnowy|liczba = 2|
* ''[[Andreaea acuminata]]'' <small>Mitt.</small>
* ''[[Andreaea acutifolia]]'' <small>Hook. f. & Wilson</small>
* ''[[Andreaea alpina]]'' <small>Hedw.</small>
* ''[[Andreaea amblyophylla]]'' <small>Müll. Hal. ex Broth.</small>
* ''Andreaea angustata'' <small>S.O. Lindberg ex Limpr.</small> (syn. ''A. crassifolia'' <small>Luisier</small>) – [[naleźlina grubożebrowa]]
* ''[[Andreaea angustifolia]]'' <small>Broth.</small>
* ''[[Andreaea apiculata]]'' <small>R. Br. bis</small>
* ''[[Andreaea appendiculata]]'' <small>Schimp.</small>
* ''[[Andreaea arachnoidea]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea aterrima]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea atlantica]]'' <small>Dixon</small>
* ''[[Andreaea australis]]'' <small>F. Muell. ex Mitt.</small>
* ''[[Andreaea barbuloides]]'' <small>Broth.</small>
* ''[[Andreaea bistratosa]]'' <small>Magill</small>
* ''Andreaea blyttii'' <small>Schimp.</small> – [[naleźlina Blytta]]
* ''[[Andreaea borbonica]]'' <small>Besch.</small>
* ''[[Andreaea brevifolia]]'' <small>Dusén</small>
* ''[[Andreaea brevipes]]'' <small>Spruce</small>
* ''[[Andreaea camerunensis]]'' <small>P.W. Richards</small>
* ''[[Andreaea clavata]]'' <small>Broth.</small>
* ''[[Andreaea cockaynei]]'' <small>R. Br.</small>
* ''[[Andreaea cucullata]]'' <small>Dixon</small>
* ''[[Andreaea densifolia]]'' <small>Mitt.</small>
* ''[[Andreaea depressinervis]]'' <small>Cardot</small>
* ''[[Andreaea dissitifolia]]'' <small>Broth.</small>
* ''[[Andreaea erythrodictyon]]'' <small>Herzog</small>
* ''[[Andreaea eximia]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea filiformis]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea firma]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea flabellata]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea flexuosa]]'' <small>R. Br.</small>
* ''[[Andreaea fragilis]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''Andreaea frigida'' <small>Huebener</small> – [[naleźlina zimna]]
* ''[[Andreaea fuegiana]]'' <small>(Cardot) S.W. Greene</small>
* ''[[Andreaea gainii]]'' <small>Cardot</small>
* ''[[Andreaea gibbosa]]'' <small>R. Br.</small>
* ''[[Andreaea grimmioides]]'' <small>Dusén</small>
* ''[[Andreaea grimsulana]]'' <small>Bruch</small>
* ''[[Andreaea hamulata]]'' <small>Herzog</small>
* ''[[Andreaea hartmanii]]'' <small>Thed.</small>
* ''[[Andreaea heinemannii]]'' <small>Hampe & Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea huttonii]]'' <small>R. Br.</small>
* ''[[Andreaea indica]]'' <small>Mitt.</small>
* ''[[Andreaea javanica]]'' <small>J. Froehl.</small>
* ''[[Andreaea karsteniana]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea kilimandscharica]]'' <small>Paris</small>
* ''[[Andreaea kinabaluensis]]'' <small>Dixon</small>
* ''[[Andreaea laticuspis]]'' <small>Broth.</small>
* ''[[Andreaea latinervis]]'' <small>E.B. Bartram</small>
* ''[[Andreaea laxifolia]]'' <small>Hook. f. & Wilson</small>
* ''[[Andreaea leiophylla]]'' <small>Cardot ex G. Roth</small>
* ''[[Andreaea lorentziana]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea marginata]]'' <small>Hook. f. & Wilson</small>
* ''[[Andreaea megistospora]]'' <small>B.M. Murray</small>
* ''[[Andreaea microphylla]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea microvaginata]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea mildbraedii]]'' <small>Broth.</small>
* ''[[Andreaea mitchellii]]'' <small>Broth. & Dixon</small>
* ''[[Andreaea morrisonensis]]'' <small>Nog.</small>
* ''[[Andreaea mutabilis]]'' <small>Hook. f. & Wilson</small>
* ''[[Andreaea nana]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea naumannii]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea nitida]]'' <small>Hook. f. & Wilson</small>
* ''Andreaea nivalis'' <small>Hook.</small> – [[naleźlina śnieżna]]
* ''[[Andreaea novae-zealandiae]]'' <small>R. Br.</small>
* ''[[Andreaea novoguinensis]]'' <small>E.B. Bartram</small>
* ''[[Andreaea obovata]]'' <small>Thed.2</small>
* ''[[Andreaea obtusissima]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea opaca]]'' <small>Cardot ex G. Roth</small>
* ''[[Andreaea pachyphylla]]'' <small>(Müll. Hal.) Broth.</small>
* ''[[Andreaea parallela]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea patagonica]]'' <small>Dusén</small>
* ''[[Andreaea peruviana]]'' <small>Broth.</small>
* ''[[Andreaea pilifera]]'' <small>Herzog ex Thér.</small>
* ''[[Andreaea planinervia]]'' <small>Lindb. ex G. Roth</small>
* ''[[Andreaea pseudomutabilis]]'' <small>Dusén</small>
* ''[[Andreaea purpurascens]]'' <small>(Dusén) G. Roth</small>
* ''[[Andreaea regularis]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea remotifolia]]'' <small>Dusén</small>
* ''[[Andreaea rigida]]'' <small>Wilson</small>
* ''[[Andreaea robusta]]'' <small>Broth.</small>
* ''Andreaea rothii'' <small>F. Weber & D. Mohr</small> – [[naleźlina Rotha]]
* ''Andreaea rupestris'' <small>Hedw.10</small> – [[naleźlina skalna]]
* ''[[Andreaea schofieldiana]]'' <small>B.M. Murray</small>
* ''[[Andreaea semisquarrosa]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea seriata]]'' <small>G. Roth</small>
* ''[[Andreaea sinuosa]]'' <small>B.M. Murray</small>
* ''[[Andreaea sparsifolia]]'' <small>J.E. Zetterst.</small>
* ''[[Andreaea spurioalpina]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea squamata]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea squarrifolia]]'' <small>Dixon</small>
* ''[[Andreaea squarrosa]]'' <small>Mitt.</small>
* ''[[Andreaea squarrosofiliform]]'' <small>is Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea striata]]'' <small>Mitt.</small>
* ''[[Andreaea subappendiculata]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea subremotifolia]]'' <small>Dixon</small>
* ''[[Andreaea subulata]]'' <small>Harv.</small>
* ''[[Andreaea taiwanensis]]'' <small>T.Y. Chiang</small>
* ''[[Andreaea tsaratananae]]'' <small>Thér.</small>
* ''[[Andreaea tunariensis]]'' <small>Broth.</small>
* ''[[Andreaea turgescens]]'' <small>Schimp. ex Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea urophylla]]'' <small>H. Rob.</small>
* ''[[Andreaea vaginalis]]'' <small>Herzog</small>
* ''[[Andreaea vilocensis]]'' <small>Broth.</small>
* ''[[Andreaea viridis]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea vulcanica]]'' <small>Lorentz</small>
* ''[[Andreaea wangiana]]'' <small>P.C. Chen</small>
* ''[[Andreaea willii]]'' <small>Müll. Hal.</small>
* ''[[Andreaea wilsonii]]'' <small>Hook. f.</small>
}}
== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}

Wersja z 21:44, 3 lut 2021

Naleźliny
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

mchy

Klasa

naleźliny

Nazwa systematyczna
{{{nazwa łacińska}}} J. H. Schaffn.[1]
{{{cytat}}}
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Darń Andreaea rupestris
Darń Andreaea rupestris
Andreaea rupestris

Naleźliny (Andreaeopsida) – klasa mchów. Zalicza się do niej zwykle jeden rodzaj – naleźlina Andreaea z ok. 100 gatunkami[3][4]. Są to rośliny o zasięgu obejmującym wszystkie kontynenty, spotykane jednak głównie w klimacie okołobiegunowym, umiarkowanym chłodnym i oceanicznym[5]. W Europie występuje 10 gatunków przedstawicieli tego rodzaju, z czego 6 w Polsce[6]. Rosną zwykle na skałach kwaśnych[5].

Nazwa naukowa rodzaju i utworzonych z niej nazw taksonów wyższych rang upamiętnia niemieckiego przyrodnika i aptekarza Johanna Gerharda Reinharda Andreaea (1724–1793)[5].

Morfologia

Andreaea heinemannii
Andreaea rothii
Andreaea nivalis
Splątek
Początkowo nitkowaty i silnie rozgałęziony, wyrasta z wielokomórkowego zarodnika. Następnie plechowaty, o wstęgowatym kształcie[3].
Gametofit
Rośliny tworzące zbite darnie lub poduszeczki barwy czarnej lub brunatnej, czasem fioletowo nabiegłe[7][5]. Łodyżka cienka i okrągła, zwykle rozgałęziona[7], bez wiązki centralnej[5]. Ulistniona jest gęsto i skrętolegle. Listki zwykle z szydlastym kończykiem, z żebrem lub bez[7]. Mają prostą budowę anatomiczną - brak elementów przewodzących i żeberka[7]. Kształt blaszki jest jajowaty, wąskolancetowaty, czasem lirowaty, liście są proste lub wygięte, na końcu zaostrzone lub zaokrąglone, całobrzegie i piłkowane[5]. Na szczycie roślin rozwijają się walcowate plemnie i buteleczkowate rodnie. Rośliny są jedno- lub dwupienne[7].
Sporofit
Wyrasta na pseudopodium (brak sety podobnie jak u torfowców). Puszka zarodni oddzielona jest od stopy tylko krótkim przewężeniem. Sama zarodnia jest okryta drobnym czepkiem i otwiera się czterema (rzadko 8[5]) podłużnymi szczelinami[3]. Wewnątrz zarodni znajduje się kolumienka okryta woreczkiem zarodnikowym, przylegającym też do ścian zarodni (brak przestworów powietrznych[5].

Ekologia

Występują na skałach bezwapiennych, w miejscach wilgotnych[7]. Zwykle w górach[8]. W Polsce rośliny te spotykane są górach i bardzo rzadko na głazach narzutowych w północnej części kraju[3].

Systematyka

Na ogół wyróżnia się tu jeden rodzaj – naleźlinę Andreaea Hedw. klasyfikowany do rodziny naleźlinowatych Andreaeaceae Dumort. i rzędu naleźlinowców Andreaeales Limpr.[1][3]. W niektórych ujęciach włączane są tu rośliny z rodzaju Andreaeobryum (w randze odrębnego rzędu Andreaeobryales B.M.Murray), a z rodzaju Andreaea wyłącza się jeden lub dwa inne rodzaje[9].

Wykaz gatunków z rodzaju naleźlina Andreaea[4][10]

Przypisy

  1. ↑ a b c B. Goffinet, W.R. Buck, A.J. Shaw: Classification: mosses. University of Connecticut, 2008–. [dostęp 2021-02-03]. (ang.).
  2. ↑ Michael A. Ruggiero, Dennis P. Gordon, Thomas M. Orrell, Nicolas Bailly, Thierry Bourgoin, Richard C. Brusca, Thomas Cavalier-Smith, Michael D. Guiry, Paul M. Kirk. A Higher Level Classification of All Living Organisms. „PLOS ONE”. 10(6): e0130114, 2015. DOI: 10.1371/journal.pone.0119248. 
  3. ↑ a b c d e Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
  4. ↑ a b Andreaea. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2021-02-03].
  5. ↑ a b c d e f g h A.J.E. Smith: The Moss Flora of Britain and Ireland. Cambridge i in.: Cambridge University Press, 2004, s. 103. ISBN 978-0-521-54672-0.
  6. ↑ Ryszard Ochyra, Jan Żarnowiec, Halina Bednarek-Ochyra: Census catalogue of Polish mossees. Kraków: Institute of Botany of the Polish Academy of Sciences, 2003, s. 16, seria: Biodiversity of Poland. ISBN 83-85444-84-X.
  7. ↑ a b c d e f Jadwiga Mickiewicz, Dygna Sobotka: Zarys briologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 132-133.
  8. ↑ Edward Pojnar i in.: Botanika. Teoria i ćwiczenia. Cz. II. Systematyka roślin. Kraków: Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Krakowie, 1999, s. 97. ISBN 83-86524-35-9.
  9. ↑ Wolfgang Frey, Eberhard Fischer, Michael Stech: Bryophytes and seedless Vascular Plants. W: Wolfgang Frey (red.): Syllabus of Plant Families - A. Engler's Syllabus der Pflanzenfamilien. 13. wydanie, T. 3, Borntraeger, Berlin/Stuttgart 2009, ISBN 978-3-443-01063-8
  10. ↑ Nazwy zwyczajowe według: Ryszard Ochyra, Jan Żarnowiec, Halina Bednarek-Ochyra: Census Catalogue of Polish Mosses. Kraków: Polish Academy of Sciences, Institute of Botany, 2003, s. 19. ISBN 83-85444-84-X.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Naleźliny&oldid=62239961”