Przenęt: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
EmptyBot (dyskusja | edycje)
Boty
615 909 edycji
m zbędne powtórzenie
Kenraiz (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
104 638 edycji
merytoryczne (systematyka)
Linia 21: Linia 21:
|autor = [[Karol Linneusz|L.]]
|autor = [[Karol Linneusz|L.]]
|cytat = [[Species Plantarum|Sp. Pl. 797. 1753]]
|cytat = [[Species Plantarum|Sp. Pl. 797. 1753]]
⚫
|typ nomenklatoryczny = ''[[przenęt purpurowy|Prenanthes purpurea]]'' L.<ref name=A>{{Cytuj stronę |url=http://botany.si.edu/ing/ |tytuł=Index Nominum Genericorum|data dostępu =2009-02-22}}</ref>
|synonimy =
|wikispecies =
|synonimy = ''Hylethale'' Link<ref name=A/>
|wikispecies = Prenanthes
|commons = Category:Prenanthes
|commons = Category:Prenanthes
}}
}}
'''Przenęt''' (''Prenanthes'' <small>L.</small>) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] roślin z rodziny [[astrowate|astrowatych]]. W zależności od ujęcia systematycznego zaliczana jest tu różna liczba gatunków – ok. 30<ref name="america">{{Cytuj stronę | url = http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=126693 | tytuł = Prenanthes Linnaeus | autor = David J. Bogler | praca = Flora of North America | opublikowany = eFloras.org | data dostępu = 2022-12-29}}</ref>, 8<ref name="powo">{{Cytuj stronę | url = https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:10671-1 | tytuł = Prenanthes L. | praca = Plants of the World online | opublikowany = Royal Botanic Gardens, Kew | data dostępu = 2022-12-29}}</ref> lub nawet tylko jeden gatunek – [[przenęt purpurowy]] ''Prenanthes purpurea''<ref name=kilian>{{Cytuj | tytuł = Systematics, evolution and biogeography of the Compositae | url = https://www.compositae.org/downloads/Systematics_evolution_and_Biogeography_of_Compositae.pdf | redaktor = Funk VASA, Stuessy T, Bayer | wydawca = IAPT, Vienna | data = 2009 | s = 343-383 | autor r = Kilian N, Gemeinholzer B, Lack HW | rozdział = Tribe Cichorieae}}</ref>. W szerokim ujęciu należą tu gatunki północnoamerykańskie i wschodnioazjatyckie (alternatywnie wyodrębniane odpowiednio do rodzajów ''[[Nabalus]]'' i ''[[Notoseris]]'')<ref name=kilian/>. W węższym ujęciu rodzaju występowanie roślin tu zaliczanych ograniczone jest do [[Europa|Europy]], gdzie rośnie tylko przenęt purpurowy ''P. purpurea'' (jedyny przedstawiciel rodzaju we [[Flora roślin naczyniowych Polski|florze Polski]])<ref name="checklist">{{Cytuj | autor = Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając | tytuł = Vascular plants of Poland. An annotated checklist | miejsce = Kraków | wydawca = W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences | data = 2020 | s=141 | isbn = 978-83-62975-45-7}}</ref> oraz obszarów górskich w tropikalnej [[Afryka|Afryce]] i [[Azja|Azji]]<ref name=powo/>.

⚫
'''Przenęt''' (''Prenanthes'' L.) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] roślin należący do rodziny [[astrowate|astrowatych]]. W [[flora Polski|florze Polski]] tylko jeden gatunek. [[gatunek typowy|Gatunkiem typowym]] jest ''[[Prenanthes purpurea]]'' L.<ref name=A>{{Cytuj stronę |url=http://botany.si.edu/ing/ |tytuł=Index Nominum Genericorum|data dostępu =2009-02-22}}</ref>.


== Systematyka ==
== Systematyka ==
; Pozycja systematyczna:
; [[synonim (taksonomia)|Synonimy taksonomiczne]]<ref name=A/>:
Rodzaj zaliczany do plemienia ''Cichorieae'', podrodziny ''[[Cichorioideae]]'' z rodziny [[astrowate|astrowatych]] ''Asteraceae''<ref name="grin">{{Cytuj stronę | url = https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxon/taxonomygenus?id=9825 | tytuł = Genus Prenanthes L. | praca = Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) | opublikowany = USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System | data dostępu = 2022-09-16}}</ref>.
''Hylethale'' Link

; Pozycja systematyczna według [[Angiosperm Phylogeny Website|APweb]] (aktualizowany [[system APG III]] z 2009):
Zarówno pozycja systematyczna, jak i ujęcie rodzaju, pozostaje nierozstrzygnięte i problematyczne<ref name=kilian/><ref name="wei">{{Cytuj pismo | autor = Wei, Z., Zhu, SX., Van den Berg, R.G. et al. | tytuł = Phylogenetic relationships within Lactuca L. (Asteraceae), including African species, based on chloroplast DNA sequence comparisons | czasopismo = Genet Resour Crop Evol | wolumin = 64 | strony = 55–71 | data = 2017 | url = https://link.springer.com/article/10.1007/s10722-015-0332-5 | doi = 10.1007/s10722-015-0332-5}}</ref>. Ujęcie rodzaju raczej jest coraz to bardziej ograniczane, włącznie z sugestiami, że być może zostanie w jego obrębie tylko [[gatunek typowy]] (''P. purpurea'')<ref name=kilian/><ref name="wei"/>. Po odłączeniu gatunków północnoamerykańskich w rodzaj ''[[Nabalus]]'' i przeniesieniu gatunków wschodnioazjatyckich do rodzaju ''[[Notoseris]]''<ref name=kilian/>, został tu ww. gatunek typowy i siedem gatunków z tropików [[Stary Świat|Starego Świata]]<ref name=powo/>.
Angiosperm Phylogeny Website adoptuje podział na podrodziny [[astrowate|astrowatych]] (''Asteraceae'') opracowany przez Panero i Funk w 2002<ref>{{cytuj pismo | autor =Panero J.L., Funk V.A. |tytuł =Toward a phylogenetic subfamilial classification for the Compositae (Asteraceae) |czasopismo =Proceedings of the Biological Society of Washington |wolumin =115 (4) |strony =909–922 |data =2002 |wydawca =Biological Society of Washington |url=http://botany.si.edu/bdg/pdf/funkyarchive/funkypdf/2002_pr_Panero_Funk_SubfamilialCompositae.pdf}}</ref>, z późniejszymi uzupełnieniami<ref>{{cytuj stronę |url=http://web.archive.org/web/20160304044332/http://www.compositae.org/pdf/Metatree_compositae_august_a.pdf |rok= |tytuł=Compositeae classification | autor=B. Baldwin, J.M. Bonifacino, T. Eriksson, V. A. Funk, C.A. Mannheimer, B. Nordenstam, N. Roque, I. Ventosa |opublikowany=Smithsonian National Museum of Natural History| data dostępu=2010-05-24 |język=en}}</ref>. Zgodnie z tym ujęciem rodzaj ''Prenanthes'' należy do plemienia ''Cichorieae'' Lam. & DC., podrodziny ''[[Cichorioideae]]'' (Juss.) Chev. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu [[astrowce|astrowców]] (''Asterales''), wchodzącego w skład [[Astrowe|kladu astrowych]] w obrębie [[dwuliścienne właściwe|dwuliściennych właściwych]]<ref name=apweb/>.
; Pozycja rodzaju w [[system Reveala|systemie Reveala]] (1993-1999):
Gromada [[okrytonasienne]] (''Magnoliophyta'' Cronquist), podgromada ''Magnoliophytina'' Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa ''[[Rosopsida]]'' Batsch, podklasa [[astrowe]] (''Asteridae'' Takht.), nadrząd astropodobne (''Asteranae'' Takht.), rząd [[astrowce]] (''Asterales'' Lindl), rodzina [[astrowate]] (''Asteraceae'' Dumort.), rodzaj przenęt (''Prenanthes'' L.)<ref>{{cytuj stronę |url= http://www.crescentbloom.com/Plants/Genus/P/R/Prenanthes.htm |tytuł=Systematyka rodzaju ''Prenanthes'' |autor =Crescent Bloom |opublikowany=The Compleat Botanica | data dostępu=2009-02-22 |język=en}}</ref>


; Wykaz gatunków<ref name=powo/>:
; Gatunki [[flora Polski|flory Polski]]<ref name="checklist2002">{{VascularPlantsPoland|2002}}</ref>:
* ''[[Prenanthes hookeri]]'' <small>C.B.Clarke ex Hook.f.</small>
* [[przenęt purpurowy]] (''Prenanthes purpurea'' L.)
* ''[[Prenanthes mira]]'' <small>(Pavlov) Kamelin</small>
* ''[[Prenanthes nothae]]'' <small></small>
* ''Prenanthes purpurea'' <small>L.</small> – [[przenęt purpurowy]]
* ''[[Prenanthes steenisii]]'' <small>Tjitr.</small>
* ''[[Prenanthes stenolimba]]'' <small>Steenis</small>
* ''[[Prenanthes subpeltata]]'' <small>Stebbins</small>
* ''[[Prenanthes sumatrana]]'' <small>Tjitr.</small>


== Przypisy ==
== Przypisy ==

Wersja z 23:33, 29 gru 2022

Przenęt
Ilustracja
Przenęt purpurowy
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Cichorioideae

Rodzaj

przenęt

Nazwa systematyczna
Prenanthes L.
Sp. Pl. 797. 1753
Typ nomenklatoryczny

Prenanthes purpurea L.[3]

Synonimy

Hylethale Link[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Przenęt (Prenanthes L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. W zależności od ujęcia systematycznego zaliczana jest tu różna liczba gatunków – ok. 30[4], 8[5] lub nawet tylko jeden gatunek – przenęt purpurowy Prenanthes purpurea[6]. W szerokim ujęciu należą tu gatunki północnoamerykańskie i wschodnioazjatyckie (alternatywnie wyodrębniane odpowiednio do rodzajów Nabalus i Notoseris)[6]. W węższym ujęciu rodzaju występowanie roślin tu zaliczanych ograniczone jest do Europy, gdzie rośnie tylko przenęt purpurowy P. purpurea (jedyny przedstawiciel rodzaju we florze Polski)[7] oraz obszarów górskich w tropikalnej Afryce i Azji[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj zaliczany do plemienia Cichorieae, podrodziny Cichorioideae z rodziny astrowatych Asteraceae[8].

Zarówno pozycja systematyczna, jak i ujęcie rodzaju, pozostaje nierozstrzygnięte i problematyczne[6][9]. Ujęcie rodzaju raczej jest coraz to bardziej ograniczane, włącznie z sugestiami, że być może zostanie w jego obrębie tylko gatunek typowy (P. purpurea)[6][9]. Po odłączeniu gatunków północnoamerykańskich w rodzaj Nabalus i przeniesieniu gatunków wschodnioazjatyckich do rodzaju Notoseris[6], został tu ww. gatunek typowy i siedem gatunków z tropików Starego Świata[5].

Wykaz gatunków[5]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-22].
  4. ↑ David J. Bogler: Prenanthes Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-29].
  5. ↑ a b c d Prenanthes L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-29].
  6. ↑ a b c d e Kilian N, Gemeinholzer B, Lack HW, Tribe Cichorieae, [w:] Funk VASA, Stuessy T, Bayer (red.), Systematics, evolution and biogeography of the Compositae, IAPT, Vienna, 2009, s. 343-383.
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 141, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. ↑ Genus Prenanthes L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-09-16].
  9. ↑ a b Wei, Z., Zhu, SX., Van den Berg, R.G. et al.. Phylogenetic relationships within Lactuca L. (Asteraceae), including African species, based on chloroplast DNA sequence comparisons. „Genet Resour Crop Evol”. 64, s. 55–71, 2017. DOI: 10.1007/s10722-015-0332-5. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przenęt&oldid=69160762”