Język ekari: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
|wikisłownik = |
|wikisłownik = |
||
}} |
}} |
||
'''Język ekari''' (a. ekagi){{r|Melalatoa|books.google.be}}, także: '''kapauku''', '''me''', '''me mana''' (a. mee mana), '''tapiro'''{{r|Ethnologue}} – [[Języki transnowogwinejskie|język transnowogwinejski]] używany w [[Indonezja|indonezyjskiej]] prowincji [[Papua (prowincja)|Papua]], przez członków ludu [[Ekari]] (Me). Według danych z 1985 roku posługuje się nim 100 tys. osób<ref name="Ethnologue" />. |
'''Język ekari''' (a. ekagi){{r|Melalatoa|books.google.be}}, także: '''kapauku''', '''me''', '''me mana''' (a. mee mana), '''tapiro'''{{r|Ethnologue}} – [[Języki transnowogwinejskie|język transnowogwinejski]] używany w [[Indonezja|indonezyjskiej]] prowincji [[Papua (prowincja)|Papua]], przez członków ludu [[Ekari]] (Me). Według danych z 1985 roku posługuje się nim 100 tys. osób<ref name="Ethnologue" />. Zamieszkują rejon trzech jezior: Paniai, Tage i Tigi{{odn|Drabbe|1952|s=1}}. |
||
Według serwisu [[Ethnologue]] dzieli się na cztery dialekty: simori, yabi (jabi), mapiya-kegata, mee<ref name="Ethnologue" /> |
Wykazuje znaczne zróżnicowanie dialektalne, co wynika z izolacji geograficznej poszczególnych grup ludu Ekari{{odn|Steltenpool|1969|loc=Foreword/Kata Pengantar}}. Według serwisu [[Ethnologue]] dzieli się na cztery dialekty: simori, yabi (jabi), mapiya-kegata, mee<ref name="Ethnologue" />. |
||
Istnieją różne nazwy określające ludność Ekari i ich język. Nazwa „mee” znaczy dosłownie „ludzie”{{r|Melalatoa}}, a „kapauku” – „ludożercy”{{r|Melalatoa}} lub „ludność w głębi lądu” (ogólne określenie ludności górskiej w [[język kamoro|języku kamoro]]){{odn|Drabbe|1952|s=1}}. Sami użytkownicy określają się jako „me”, a swój język nazywają „me mana”{{odn|Doble|1960|s=v|loc=Introduction}}. Nazwy „ekari” i „ekagi” są zamiennymi wariantami, przy czym formą „ekari” posługują się osoby z zewnątrz{{odn|Drabbe|1952|s=1}}. |
|||
| ⚫ | Jest to jeden z najbardziej znaczących [[Języki papuaskie|języków papuaskich]] w indonezyjskiej części [[Nowa Gwinea|Nowej Gwinei]] (pod względem liczby użytkowników)<ref name="krugosvet" />. |
||
| ⚫ | Jest to jeden z najbardziej znaczących [[Języki papuaskie|języków papuaskich]] w indonezyjskiej części [[Nowa Gwinea|Nowej Gwinei]] (pod względem liczby użytkowników)<ref name="krugosvet" />. W użyciu jest również [[język indonezyjski]]<ref name="Ethnologue" />. Występuje mieszany system liczbowy, z prawdopodobnymi wpływami [[języki austronezyjskie|języków austronezyjskich]]{{odn|Drabbe|1949|s=428}}. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Od lat 40. XX w. powstawały opisy słownictwa i gramatyki tego języka, za sprawą działalności zachodnich misjonarzy{{odn|Voorhoeve|1975a|s=123–124}}. Jedne z pierwszych informacji nt. języka ekari zebrał {{link-interwiki|Piet Drabbe|tekst=P. Drabbe|Q=Q2485764}} (1940, wydane w 1949){{odn|Drabbe|1949}}, ostatecznie sporządzając opracowanie gramatyczne (1952){{odn|Drabbe|1952}}. J. Steltenpool i P. van der Stap napisali podręcznik do gramatyki ekari, z poprawionymi danymi (1959)<ref>{{Cytuj książkę | imię = J. | nazwisko = Steltenpool | imię2 = Petrus | nazwisko2 = van der Stap | rok = 1959 | tytuł = Leerboek van het Kapauku | wydawca = Office of Aboriginal Welfare | miejsce = Hollandia | język = nl }}</ref>. M.L. Doble również wydała pewne materiały gramatyczne (1962)<ref>{{Cytuj pismo | imię = Marion L. | nazwisko = Doble | rok = 1962 | tytuł = Essays on Kapauku Grammar | czasopismo = Nieuw-Guinea Studiën | wolumin = 6 | strony = 152–155, 211–218, 279–298 | język = en }}</ref> oraz krótki słownik (1960){{odn|Doble|1960}}. Pierwszy obszerny słownik ukazał się w 1969 r. (J. Steltenpool){{odn|Voorhoeve|1975b|s=407}}{{odn|Steltenpool|1969}}. Jest zapisywany [[alfabet łaciński|alfabetem łacińskim]]<ref name="Ethnologue" />. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
| Linia 38: | Linia 40: | ||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* {{Cytuj książkę |odn = tak |imię = Marion L. | nazwisko = Doble |tytuł = Kapauku-Malayan-Dutch-English dictionary |data = 1960 |data dostępu = |isbn = 978-94-015-2181-9 |miejsce = Den Haag |wydawca = M. Nijhoff |strony = |doi = 10.1007/978-94-015-3396-6_1 |oclc = 858891657 |url = |język = en ms nl }} |
|||
* {{Cytuj pismo |odn = tak |imię = Peter |nazwisko = Drabbe |tytuł = Aantekeningen over twee talen in het centraal gebergte van Nederlands Nieuw-Guinea |czasopismo = Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde |data = 1949 |issn = 0006-2294 |wolumin = 105 |numer = 1 |strony = 422–444 |doi = 10.1163/22134379-90002498 |oclc = 5544871535 |jstor = 27859650 |język = nl}} |
|||
* {{Cytuj książkę |odn = tak |nazwisko = Drabbe |imię = Peter |tytuł = Spraakkunst van het Ekagi: Wisselmeren Ned. N. Guinea |data = 1952 |data dostępu = |oclc = 7005643 |miejsce = Den Haag |wydawca = M. Nijhoff |język = nl }} |
|||
* {{Cytuj |odn = {{odn/id|Steltenpool|1969}} |autor = *J. Steltenpool |tytuł = Ekagi-Dutch-English-Indonesian Dictionary |data = 1969 |data dostępu = 2023-05-16 |isbn = 978-90-04-28686-3 |miejsce = Den Haag |wydawca = M. Nijhoff |seria = Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 56 |doi = 10.1163/9789004286863 |oclc = 945783426 |jstor = 10.1163/j.ctvbqs7fk |url = https://brill.com/display/title/27010 |język = en id nl }} |
|||
* {{Cytuj książkę |odn = a |autor = [[Stephen Wurm|Stephen A. Wurm]] (red.) |tytuł = New Guinea area languages and language study, Vol. 1, Papuan languages and the New Guinea linguistic scene |autor r link = Clemens L. Voorhoeve |imię r = Clemens L. |nazwisko r = Voorhoeve |data = 1975 |rozdział = A Hundred Years of Papuan Linguistic Research: Western New Guinea Area |isbn = 978-0-85883-131-5 |seria = Pacific Linguistics C-38 |miejsce = Canberra |wydawca = Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University |strony = 117–144 |doi = 10.15144/PL-C38.117 |oclc = 37096514 |język = en}} |
* {{Cytuj książkę |odn = a |autor = [[Stephen Wurm|Stephen A. Wurm]] (red.) |tytuł = New Guinea area languages and language study, Vol. 1, Papuan languages and the New Guinea linguistic scene |autor r link = Clemens L. Voorhoeve |imię r = Clemens L. |nazwisko r = Voorhoeve |data = 1975 |rozdział = A Hundred Years of Papuan Linguistic Research: Western New Guinea Area |isbn = 978-0-85883-131-5 |seria = Pacific Linguistics C-38 |miejsce = Canberra |wydawca = Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University |strony = 117–144 |doi = 10.15144/PL-C38.117 |oclc = 37096514 |język = en}} |
||
* {{Cytuj książkę | odn=b | imię r=Clemens L. | nazwisko r=Voorhoeve | rok=1975 | rozdział=Central and Western Trans-New Guinea Phylum Languages | tytuł=New Guinea area languages and language study, Vol. 1, Papuan languages and the New Guinea linguistic scene | autor=Stephen A. Wurm (red.) | strony=345–460 | seria=Pacific Linguistics C-38 | miejsce=Canberra | wydawca=Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University | doi=10.15144/PL-C38.345 | isbn=9780858831315 | oclc=2565788 | język=en }} |
* {{Cytuj książkę | odn=b | imię r=Clemens L. | nazwisko r=Voorhoeve | rok=1975 | rozdział=Central and Western Trans-New Guinea Phylum Languages | tytuł=New Guinea area languages and language study, Vol. 1, Papuan languages and the New Guinea linguistic scene | autor=Stephen A. Wurm (red.) | strony=345–460 | seria=Pacific Linguistics C-38 | miejsce=Canberra | wydawca=Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University | doi=10.15144/PL-C38.345 | isbn=9780858831315 | oclc=2565788 | język=en }} |
||
Aktualna wersja na dzień 19:59, 16 maj 2023
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
100 tys. (1985)[1] | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 5 rozwojowy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | ekg | ||
| IETF | ekg | ||
| Glottolog | ekar1243 | ||
| Ethnologue | ekg | ||
| BPS | 0931 6 | ||
| WALS | eka | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język ekari (a. ekagi)[2][3], także: kapauku, me, me mana (a. mee mana), tapiro[1] – język transnowogwinejski używany w indonezyjskiej prowincji Papua, przez członków ludu Ekari (Me). Według danych z 1985 roku posługuje się nim 100 tys. osób[1]. Zamieszkują rejon trzech jezior: Paniai, Tage i Tigi[4].
Wykazuje znaczne zróżnicowanie dialektalne, co wynika z izolacji geograficznej poszczególnych grup ludu Ekari[5]. Według serwisu Ethnologue dzieli się na cztery dialekty: simori, yabi (jabi), mapiya-kegata, mee[1].
Istnieją różne nazwy określające ludność Ekari i ich język. Nazwa „mee” znaczy dosłownie „ludzie”[2], a „kapauku” – „ludożercy”[2] lub „ludność w głębi lądu” (ogólne określenie ludności górskiej w języku kamoro)[4]. Sami użytkownicy określają się jako „me”, a swój język nazywają „me mana”[6]. Nazwy „ekari” i „ekagi” są zamiennymi wariantami, przy czym formą „ekari” posługują się osoby z zewnątrz[4].
Jest to jeden z najbardziej znaczących języków papuaskich w indonezyjskiej części Nowej Gwinei (pod względem liczby użytkowników)[7]. W użyciu jest również język indonezyjski[1]. Występuje mieszany system liczbowy, z prawdopodobnymi wpływami języków austronezyjskich[8].
Od lat 40. XX w. powstawały opisy słownictwa i gramatyki tego języka, za sprawą działalności zachodnich misjonarzy[9]. Jedne z pierwszych informacji nt. języka ekari zebrał P. Drabbe (1940, wydane w 1949)[10], ostatecznie sporządzając opracowanie gramatyczne (1952)[11]. J. Steltenpool i P. van der Stap napisali podręcznik do gramatyki ekari, z poprawionymi danymi (1959)[12]. M.L. Doble również wydała pewne materiały gramatyczne (1962)[13] oraz krótki słownik (1960)[14]. Pierwszy obszerny słownik ukazał się w 1969 r. (J. Steltenpool)[15][16]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Ekari, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2022-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-03] (ang.).
- ↑ a b c M. J. Melalatoa: Ensiklopedi suku bangsa di Indonesia Jilid A–K. Jakarta: Direktorat Jenderal Kebudayaan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1995, s. 253–255. OCLC 1027454469. [dostęp 2022-08-03]. (indonez.).
- ↑ William A. Foley: The Papuan Languages of New Guinea. Cambridge: Cambridge University Press, 1986, s. 239–240. ISBN 978-0-521-28621-3. OCLC 13004531. [dostęp 2022-08-20]. (ang.).
- ↑ a b c Drabbe 1952 ↓, s. 1.
- ↑ Steltenpool 1969 ↓, Foreword/Kata Pengantar.
- ↑ Doble 1960 ↓, Introduction, s. v.
- ↑ Papuasskije jazyki. Encykłopiedija Krugoswiet. [dostęp 2020-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-06)]. (ros.).
- ↑ Drabbe 1949 ↓, s. 428.
- ↑ Voorhoeve 1975a ↓, s. 123–124.
- ↑ Drabbe 1949 ↓.
- ↑ Drabbe 1952 ↓.
- ↑ J. Steltenpool, Petrus van der Stap: Leerboek van het Kapauku. Hollandia: Office of Aboriginal Welfare, 1959. (niderl.).
- ↑ Marion L. Doble. Essays on Kapauku Grammar. „Nieuw-Guinea Studiën”. 6, s. 152–155, 211–218, 279–298, 1962. (ang.).
- ↑ Doble 1960 ↓.
- ↑ Voorhoeve 1975b ↓, s. 407.
- ↑ Steltenpool 1969 ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marion L. Doble: Kapauku-Malayan-Dutch-English dictionary. Den Haag: M. Nijhoff, 1960. DOI: 10.1007/978-94-015-3396-6_1. ISBN 978-94-015-2181-9. OCLC 858891657. (ang. • malajski • niderl.).
- Peter Drabbe. Aantekeningen over twee talen in het centraal gebergte van Nederlands Nieuw-Guinea. „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”. 105 (1), s. 422–444, 1949. DOI: 10.1163/22134379-90002498. ISSN 0006-2294. OCLC 5544871535. JSTOR: 27859650. (niderl.).
- Peter Drabbe: Spraakkunst van het Ekagi: Wisselmeren Ned. N. Guinea. Den Haag: M. Nijhoff, 1952. OCLC 7005643. (niderl.).
- J. Steltenpool, Ekagi-Dutch-English-Indonesian Dictionary, Den Haag: M. Nijhoff, 1969 (Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 56), DOI: 10.1163/9789004286863, ISBN 978-90-04-28686-3, OCLC 945783426, JSTOR: 10.1163/j.ctvbqs7fk [dostęp 2023-05-16] (ang. • indonez. • niderl.).
- Clemens L. Voorhoeve: A Hundred Years of Papuan Linguistic Research: Western New Guinea Area. W: Stephen A. Wurm (red.): New Guinea area languages and language study, Vol. 1, Papuan languages and the New Guinea linguistic scene. Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1975, s. 117–144, seria: Pacific Linguistics C-38. DOI: 10.15144/PL-C38.117. ISBN 978-0-85883-131-5. OCLC 37096514. (ang.).
- Clemens L. Voorhoeve: Central and Western Trans-New Guinea Phylum Languages. W: Stephen A. Wurm (red.): New Guinea area languages and language study, Vol. 1, Papuan languages and the New Guinea linguistic scene. Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1975, s. 345–460, seria: Pacific Linguistics C-38. DOI: 10.15144/PL-C38.345. ISBN 978-0-85883-131-5. OCLC 2565788. (ang.).