Adolf Hyła
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo |
| Ważne dzieła | |
Adolf Kazimierz Hyła (ur. 2 maja 1897 w Białej pod Bielskiem, zm. 24 grudnia 1965 w Krakowie) – polski artysta malarz, autor najbardziej znanego wizerunku Jezusa Miłosiernego.
Biografia[edytuj | edytuj kod]
Był najstarszy z dziewięciorga dzieci Józefa i Salomei z Szałkiewiczów, bratem Antoniego, rzeźbiarza (1908–1975)[1].
W latach 1903–1912 uczęszczał do gimnazjum w Krakowie, następnie w Chyrowie, gdzie w 1917 r. zdał maturę. Wstąpił do ojców jezuitów, przyjął niższe święcenia, ale w 1918 r. opuścił zakon[2]. W 1922 studiował historię sztuki i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Rysunku i malarstwa uczył się u Jacka Malczewskiego[3]. W 1930 r. zdał w ASP w Krakowie egzamin na nauczyciela rysunku, a w 1936 r. w Państwowym Instytucie Robót Ręcznych w Warszawie egzamin na nauczyciela prac ręcznych.
W latach 1918–1920 odbywał służbę w Wojsku Polskim. W latach 1920–1936 uczył rysunku w gimnazjach w Będzinie, w latach 1936–1939 i 1945–1948 zajęć praktycznych w gimnazjach w Krakowie.
W swojej twórczości koncentrował się głównie na tematyce religijnej. Kopiował obrazy Rafaela, Leonarda da Vinci, Carla Dolci i innych. Wśród jego dzieł są obrazy: Serce Jezusa (do głównego ołtarza) i Świętego Józefa dla kościoła Jezuitów w Poznaniu, Święty Józef z Dzieciątkiem i Święta Teresa dla kościoła Świętego Krzyża w Warszawie, Dusza Chrystusowa dla sióstr Duszy Chrystusowej na Prądniku w Krakowie, Święty Hieronim dla księdza prof. Jana Czuja w Warszawie (1946).
Najbardziej znanym dziełem Adolfa Hyły jest obraz Jezu ufam Tobie, który dla Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia w Krakowie Łagiewnikach namalował w 1944 r.
Pierwszy obraz Jezusa Miłosiernego, namalowany przy współudziale siostry Faustyny w Wilnie przez Eugeniusza Kazimirowskiego przed II wojną światową, po wojnie znalazł się na terenie ZSRR i ze względu na zagrożenie był ukrywany przez dziesięciolecia[4]. W 1943 r. drugi wizerunek, pięć lat po śmierci siostry Faustyny, dla sióstr w Łagiewnikach jako wotum dziękczynne za ocalenie rodziny z wypadków wojennych namalował Adolf Hyła. Mimo iż dysponował reprodukcją dzieła Kazimirowskiego i opisem z „Dzienniczka”, artysta namalował własną wersję wizerunku. Obraz ten jednak nie pasował rozmiarem do ołtarza w kaplicy sióstr, dlatego Matka Irena Krzyżanowska zamówiła u niego drugi obraz. Był on gotowy w 1944 r. i po poświęceniu został umieszczony w kaplicy zakonnej w Krakowie, gdzie czczony jest do dnia dzisiejszego. Wraz z szerzeniem się kultu miłosierdzia Bożego kopie właśnie tej trzeciej wizualizacji, opatrzone słowami „Jezu ufam Tobie”, są rozpowszechnione na całym świecie[4]. Sam autor powtórzył ten temat 260 razy, malując obrazy do kościołów w kraju i na świecie[5].
Adolf Hyła namalował też kilkadziesiąt portretów (m.in. Brata Alberta Chmielowskiego, Józefa Piłsudskiego, prowincjałów kapucyńskich: Kazimierza Niczyńskiego), jak i szereg pejzaży (m.in. Forum Romanum 1931, Kościółek na Obidowej 1934, Zbocze Świnicy z Czarnym Stawem Gąsienicowym 1936, Czarny Dunajec w Witowie 1937, Wąwóz Kraków w Dolinie Kościeliskiej 1947, Pejzaż morski w Orłowie 1947, Wybrzeże Sopockie 1958).
W 2017 roku w związku z przypadającą 120 rocznicą urodzin Artysty zostało założone Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe im. Adolfa Hyły, na prośbę Stowarzyszenia, Sejmik Województwa Małopolskiego upamiętnił postać Adolfa Hyły[6], stowarzyszenie prowadzi m.im. projket "Adolf Hyła nieznany"[7]
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
27 czerwca 1929 r. zawarł związek małżeński z Marią Katarzyną Zalipską, urzędniczką bankową, córką Tomasza i Klementyny z domu Rozmani. Ślub odbył się w kościele św. Mikołaja w Krakowie. Małżeństwo nie miało dzieci. W czasie II wojny światowej małżonkowie zostali wysiedleni przez Niemców z centrum Krakowa do Łagiewnik. Najmłodszy brat Adolfa, Jerzy, absolwent matematyki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, podchorąży 82. Pułku Piechoty, poległ 24 września 1939 r. w walkach z Sowietami na stacji kolejowej w miejscowości Iwanycze, powiat Włodzimierz Wołyński. Inny z braci, Michał (1908-1979) jako sanitariusz II Korpusu Polskiego walczył w bitwie o Monte Cassino (1944). Adolf Hyła miał szerokie zainteresowania pozamalarskie – turystyka piesza i motocyklowa, kajakarstwo, narciarstwo, fotografika. Został pochowany grobowcu rodziny Zalipskich na cmentarzu Rakowickim (kwatera BC zachodnia, grób 9)[2][3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Hyła Adolf Kazimierz – artysta, malarz.
- ↑ a b Adolf Hyła [online], Adolf Hyła [dostęp 2022-10-22] (pol.).
- ↑ a b Uroczyste odsłonięcie nowego nagrobka twórcy znanego na całym świecie wizerunku Jezusa Miłosiernego [online], Kraków Nasze Miasto, 26 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-27] (pol.).
- ↑ a b Anna Marta Żukowska, Obraz Jezusa Miłosiernego w Krakowie-Łagiewnikach, „Religious and SacredPoetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education” (2), 2014, s. 273-278.
- ↑ Małgorzata Skowrońska: Malarz, motocyklista. Jego obraz poznał cały świat. gazeta.pl, 2012-04-14.
- ↑ Adolf Hyła – autor wizerunku Jezusa Miłosiernego - upamiętniony przez małopolski sejmik | dzieje.pl - Historia Polski [online], dzieje.pl [dostęp 2024-04-22] (pol.).
- ↑ Instytut Gość Media, Kraków. Gdzie są obrazy Adolfa Hyły? [online], Instytut Gość Media, 31 grudnia 2019 [dostęp 2023-07-30].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1979.
- Piotr Szweda MS: Adolf Hyła – malarz w służbie Bożego Miłosierdzia, Warszawa–Kraków: Wydawnictwo AA, 2009.
- Piotr Szweda MS: Adolf Hyła – malarz z Łagiewnik, Kraków: Wydawnictwo AA, 2014.
- Piotr Szweda MS: Adolf Hyła. Malarz Bożego Miłosierdzia. Życie i twórczość (1897-1965), Kraków: Instytut Studiów Franciszkańskich, 2022.