Aletta Haniel
 Aletta Haniel (1780) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość |
niemiecka |
Aletta Haniel[1], wcześniej Aletta Noot (ur. 12 marca 1742 w Orsoy, zm. 11 maja 1815 w dzielnicy Ruhrort, dzisiaj Duisburg) – niemiecka przedsiębiorczyni, matka Franza Haniela.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Aletta Haniel była córką inspektora celnego, Jana Willema Noota[1] i Cathariny Noot, z domu Erckenswick. Miała ośmioro rodzeństwa[1]. Kiedy miała dwa lata, jej rodzina przeprowadziła się do dzielnicy – Ruhrort. Tutaj Aletta wychowywała się. Później spędziła dwa lata w holenderskim pensjonacie, gdzie uczyła się języka francuskiego[1].
17 listopada 1761[1] Noot wyszła za mąż, za niemieckiego kupca, Jacoba Wilhelma Haniela[1]. Małżeństwo Haniel miało jedenaścioro dzieci, jednak tylko czworo z nich przeżyło. Haniel jedenaście lat mieszkała ze swoją rodziną w Duisburgu, z którą w 1772 przeprowadziła się do dzielnicy – Ruhrort, gdzie jej mąż – Jacob Haniel przejął dom (dzisiaj znajduje się tam Muzeum Haniel) swojego teścia.
Rodzinny biznes[edytuj | edytuj kod]
W 1756 Jan Willem Noot przebudował swoją posiadłość i prowadził tam działalność magazynową, prowadzoną dla regionalnych sklepów spożywczych[1]. W 1782 zmarł mąż Aletty, a ona sama postanowiła zająć się rodzinnym biznesem. Zajmowała się importem i eksportem. Prowadziła handel winem oraz ogólną spedycję i handel prowizjami pod nazwą J. W. Haniel seel. W interesach pomagał jej, jej młodszy brat, Samuel. Potem od 1790 jej syn, Wilhelm (1764–1819). Od 1796 synowie, Gerhard (1774–1834) i Franz (1779–1868)[1].
W 1790 firma J. W. Haniel seel., która była reprezentowana przez Wilhelma Haniela, sprzedawała węgiel dla firmy J. G. Müser & Comp. Zadaniem firmy było wysyłanie węgla przez Ruhrę do Ruhrortu i wyładowywanie go przez Ren[1].
W 1792 Haniel przejęła spedycję wyrobów żelaznych z huty St. Antony, niedaleko Osterfeld (dziś miasto Oberhausen) na zlecenie domu handlowego w Rotterdamie[1].
W 1796 została partnerem w spółce handlu węglem J. G. Müser & Comp. Nadal była odpowiedzialna za sprzedaż węgla. Dzięki sprzedaży żelaza i węgla Aletta Haniel otworzyła nowe szlaki handlowe na zachód. Wyroby żelazne i coraz częściej węgiel sprzedawano głównie w Holandii[1].
W 1800 Haniel odkupiła dom z wyposażeniem, gdzie znajdowała się również jej firma od swojego rodzeństwa. Od tej chwili była ona jedyną właścicielką posiadłości. Za wszystko zapłaciła 4500 talarów. W tym samym roku napisała do króla pruskiego, Fryderyka Wilhelma III[1] (Regencja 1797–1840), przeciw oporowi dawnych sprzedawców węgla na Ruhrorcie, aby uzyskać miejsce do przechowywania swoich wyrobów żelaznych bezpośrednio w Zagłębiu Ruhry[1].
W 1802 uczyniła swoich synów, Gerharda i Franza partnerami w jej firmie[1].
W 1809 przekazała swoją firmę J. W. Haniel seel. synom po dwudziestu siedmiu latach pracy jako bizneswoman[1].
Zmarła 11 maja 1815, w dzielnicy Ruhrort z osłabienia[1].
Szkoła imienia Aletty Haniel[edytuj | edytuj kod]
Kiedyś w budynku znajdowało się liceum, cesarzowej – Augusty Wiktorii[2]. Później zmieniono nazwę na gimnazjum Käthe Kollwitz[2]. Część dzisiejszego kompletnego budynku szkoły zbudowano w 1907 na rogu, na ulicy Karola – (niem. Karlstrasse)[2] dla miejskiego liceum, dla dziewcząt. Radny do spraw budowy miasta – August Jording[2] użył gotyckich[2] form do stworzenia szkoły. Duży, trzypiętrowy budynek obłożony jest wytłoczonymi blokami piaskowca[2], a boki dziedzińca są otynkowane[2]. Na rogu znajduje się wieża zegarowa[2]. Główne wejście do tej wieży jest dzisiaj zamurowane[2]. Obiekt budowano w latach 1905–1907.
Dzisiaj szkoła ogólnokształcąca w Duisburgu nosi imię Aletty Haniel[3]. Wcześniej znajdowało się tam gimnazjum nazwane jej imieniem i nazwiskiem. Budynek jest wpisany do rejestru ochrony zabytków pod numerem 377[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Aletta Haniel – Unternehmerin (1742-1815). rheinische-geschichte.lvr.de. (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i Aletta-Haniel-Gesamtschule Karlstr.. ruhrort.bplaced.net. [dostęp 2020-04-02]. (niem.).
- ↑ Aletta Haniel – Gesamtschule. aletta-haniel-gesamtschule.de. [dostęp 2020-03-20]. (niem.).
- ↑ Karte mit allen Koordinaten des Abschnitts Bauten und Entwürfe: OSM. tools.wmflabs.org. [dostęp 2020-04-02]. (niem.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Aletta steps out of the shadows. haniel.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-13)]., 2019-11-13, (ang.)
- Die Haniel Geschichte (1756–2015), (niem.)