Antonie Brentano
 Obraz autorstwa Joseph Karla Stielera, 1808 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Język | |
Antonie Brentano urodzona jako Johanna Antonie Josefa Edle von Birkenstock (ur. 28 maja 1780 w Wiedniu, zm. 12 maja 1869 we Frankfurcie nad Menem) – austriacka filantropka, kolekcjonerka i mecenas sztuki[1]. Była bliską przyjaciółką Ludwiga van Beethovena, który zadedykował jej m.in. 33 Wariacje na temat walca Diabellego[2][3].
Wczesne życie[edytuj | edytuj kod]
Antonie była córką austriackiego dyplomaty, reformatora oświaty i kolekcjonera sztuki Johanna Melchiora Edlera von Birkenstock (1738–1809) oraz jego żony Karoliny Josefy von Hay (1755-1788). Miała troje rodzeństwa, z których dwoje zmarło w dzieciństwie[potrzebny przypis]. Jej ojciec był cesarskim doradcą cesarzowej Marii Teresy i reformatorskiego cesarza Józefa II. Przez żonę był szwagrem Josepha von Sonnenfelsa, któremu Ludwig van Beethoven dedykował sonatę fortepianową No. 15, Op. 28, wydaną drukiem w 1801. Matka Antonie była siostrą biskupa ordynariusza hradeckiego Johanna Leopolda von Hay (1735–1794). Od 1782 roku do około 1784 rodzina Birkenstock mieszkała we Frankfurcie nad Menem, gdzie bracia Antonie, Konstantin Wiktor i Johann Eduard, urodzili się i zmarli w dzieciństwie. W Wiedniu rodzina mieszkała w czterdziestopokojowej rezydencji w dzielnicy Landstraße, przy Erdberggasse 98 (obecnie Erdbergstraße 19), w której posiadali dużą bibliotekę i duża kolekcję dzieł sztuki. Dziesięć dni przed swoimi ósmymi urodzinami Antonie straciła matkę w wyniku epidemii. Po jej śmierci w 1788, została wysłana do szkoły w klasztorze urszulanek w Bratysławie, gdzie przebywała przez siedem lat[4].
Małżeństwo[edytuj | edytuj kod]
We wrześniu 1797 roku zamożny frankfurcki kupiec Franz Brentano (1765–1844), syn Petera Antona Brentano, przyrodni brat pisarza Clemensa Brentano (1778–1842) i pisarki Bettiny von Arnim (1785–1859), wysłał swoją przyrodnią siostrę Sophie Brentano (1776–1800)) i jego macochę Friederike Brentano z domu von Rottenhof (1771–1817) do Wiednia, aby spotkały się z Antonie. Franz przybył do Wiednia pod koniec 1796 roku lub na początku 1797 roku. Po długich negocjacjach z ojcem Antonie Franz i Antonie pobrali się 20 lipca 1798 roku w katedrze św. Szczepana w Wiedniu[2]. Osiem dni po ślubie para wyjechała do Frankfurtu nad Menem, gdzie Antonie kontynuowała rozpoczętą w Wiedniu edukację muzyczną i brała lekcje gry na fortepianie[2].
Antonie i Franz mieli sześcioro dzieci:
- Mathilde (1799-1800)
- Georg Franz Melchior (1801-1853)
- Maximiliane Euphrosine Kunigunde (1802-1861)
- Josefa Ludovica (1804-1875)
- Franziska Elisabeth, znana jako Fanny (1806-1837)
- Karl Josef (1813-1850).
Późniejsze życie[edytuj | edytuj kod]
W sierpniu 1809 roku Antonie z trzema córkami powróciła do Wiednia, aby opiekować się chorym ojcem, który zmarł 30 października 1809 roku[5]. Po jego śmierci Antonie pozostała w Wiedniu jeszcze przez trzy lata, aby uporządkować kolekcję dzieł sztuki ojca i nadzorować jej sprzedaż. Odziedziczyła fortunę szacowaną na 144 474 guldenów, w tym dom z ogrodem o wartości 39 950 guldenów oraz cenną księgę i kolekcję dzieł sztuki o wartości 37 935 guldenów[2]. Franz Brentano założył oddział swojej firmy w Wiedniu, gdzie odwiedzał żonę i dzieci[potrzebny przypis].
Od 8 maja do 3 czerwca 1810 roku przebywała u niej Bettina Brentano (1785-1859) razem z rodziną jej szwagra Friedricha Carla von Savigny (1779-1861). Kilka dni przed wyjazdem Bettina chciała poznać Beethovena, którego pierwszy raz odwiedziły razem 31 maja w jego mieszkaniu przy Mölker Bastei. Wkrótce stosunki między Antonie Brentano a Beethovenem stały się bardzo zażyłe[6][7]. Jako przyjaciel rodziny był stałym gościem w domu Brentano, podczas gdy rodzina była jeszcze w Wiedniu. Później poświęcił jedną ze swoich najbardziej udanych dzieł, Wariacje Diabellego. W Wiedniu, w 1912 roku poznała też Johanna Wolfganga von Goethego. 3 lipca 1812 roku Antonie wraz z mężem przybyła do Pragi, skąd następnego dnia udali się do Karlowych Warów[2].
Po powrocie z Wiednia do Frankfurtu mąż Antonie Franz został w 1916 wybrany senatorem. Antonie była znana jako „matka biednych”, ponieważ zbierała fundusze dla biednych i pozbawionych praw obywatelskich obywateli Frankfurtu. Założyła i prowadziła kilka organizacji charytatywnych. Do grona jej przyjaciół zaliczali się także Zacharias Werner (1768-1823) i Johann Michael Sailer (1751-1832), bracia Grimm. Zarówno w Wiedniu, jak i we Frankfurcie oraz w letnim domu w Winkel koło Rheingau, prowadziła salon, w którym przebywały liczne postacie ówczesnego życia kulturalnego. Prawdopodobnie Antonie Brentano nigdy już nie przebywała po 1812 roku w Wiedniu, ale swoją willę sprzedała dopiero w 1832 roku[potrzebny przypis].
"Nieśmiertelna Ukochana"[edytuj | edytuj kod]
obraz Josepha Karla Stielera, 1820
Antonie Brentano przypisywane jest, przez niektórych muzykologów, że była adresatką słynnego listu Beethovena do "Nieśmiertelnej Ukochanej"[3][8]. Jest on wielką zagadka dla badaczy zwłaszcza, że kompozytor nie zaznaczył jednoznacznie, kiedy i gdzie list pisał. Uważa się, że powstał prawdopodobnie powstał między 6 a 7 lipca 1812 r. w czeskim kurorcie w Cieplicach, i że adresatka w tym czasie przebywała w kurorcie w Karlowych Warach, na co miałaby wskazywać litera "K". Antonie podróżowała z mężem i to mogło być powodem, że chciał uniknąć z nią spotkania i nie wysłał tego listu[2][9].
Antonie Brentano z uwagą śledziła karierę Beethovena i prowadziła z nim liczną korespondencję, a jej mąż wspierał go finansowo. W 1820 roku zleciła malarzowi Josephowi Karlowi Stielerowi (1781-1858) wykonanie portretu Beethovena, który obecnie jest najbardziej znanym jego wizerunkiem[10]. Wcześniej Stieler namalował jej i męża portrety, które obecnie znajdują się w Brentanohaus w Oestrich-Winkel[potrzebny przypis].
Wspólny przyjaciel, niemiecko-austriackiej bankier i przemysłowiec Moritz Trenck z Tonder, poinformował Antonie Brentano w 1827 r. o śmierci Beethovena i jego pogrzebie. Również otrzymała informację o ostatnich dniach życia przyjaciela od jego brata Nikolausa Johanna[2].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Maynard Solomon. Antonie Brentano and Beethoven. „Music & Letters Vol. 58, No. 2 (Apr., 1977)”. s. 153-169.
- Maynard Solomon: Beethoven Essays. Oxford: Harvard University Press, 1988.
- William Kinderman: Beethoven. Oxford: Oxford University Press, 1995.
- Klaus Martin Kopitz: Antonie Brentano in Wien (1809–1812). Neue Quellen zur Problematik „Unsterbliche Geliebte“. W: Bonner Beethoven-Studien. Verlag Beethoven-Haus, 2001.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Brentano, Antonia. Deutsche Nationalbibliothek. [dostęp 2019-04-12]. (niem.).
- ↑ a b c d e f g Antonie Brentano. MUGI – Musik und Gender im internet. [dostęp 2019-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-23)]. (niem.).
- ↑ a b Solomon 1988 ↓, s. 182.
- ↑ Maynard Solomon. Antonie Brentano and Beethoven. „Music & Letters Vol. 58, No. 2 (Apr., 1977)”. s. 153-169.
- ↑ Kinderman 1995 ↓, s. 146.
- ↑ Solomon 1988 ↓, s. 183.
- ↑ Kinderman 1995 ↓, s. 146-147.
- ↑ Kinderman 1995 ↓, s. 161.
- ↑ Kopitz 2001 ↓, s. 115-117.
- ↑ Antonie Brentano. AwesomeStories.com. [dostęp 2019-04-12]. (ang.).