Archipolypoda
| Archipolypoda | |
| Scudder, 1882 | |
| Okres istnienia: wenlok–pensylwan | |
 Archidesmus macnicoli | |
 Acantherpestes major | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Nadrząd |
Archipolypoda |
Archipolypoda – nadrząd wymarłych wijów z gromady dwuparców i podgromady Chilognatha.
Ich skamieniałości pochodzą z syluru, dewonu i karbonu a znajdowane są na terenie Ameryki Północnej i Europy[1]. Należy tu najstarszy znany dwuparzec: Cowiedesmus eroticopodus z przełomu wenloku i ludlowu[2] oraz najstarsze zwierzę, o którym wiadomo, że oddychało powietrzem atmosferycznym – mający przetchlinki Pneumodesmus newmani, pochodzący z późnego syluru[3].
Charakterystyczną cechą tułowia tych wijów była obecność na każdym diplosegmencie pary sternitów, które miały po parze przyśrodkowych otworków. Otworki ta zakrywała para walw, a pod nimi znajdowały się prawdopodobnie wywracalne woreczki. Tergity i pleuryty diplosegmentów były zlane w diplopleurotergity, a ich metazonity wyposażone mogły być w kolce, guzki lub paranota. W przeciwieństwie do innych Helminthomorpha zmodyfikowane odnóża samców znajdowały się u Archipolypoda na ósmym, a nie na siódmym diplosegmencie tułowia. Rozpoznane u części gatunków pola oczne złożone były z wielu oczu prostych ustawionych w liczne rzędy[1][2].
Do Archipolypoda należą 4 rzędy:
- Archidesmida Wilson et Anderson 2004
- Cowiedesmida Wilson et Anderson 2004
- Euphoberiida Hoffman, 1969
- Palaeosomatida Hannibal et Krzeminski, 2005
oraz 5 gatunków i rodzajów niesklasyfikowanych do żadnego z nich:
- Albadesmus almond Wilson et Anderson 2004
- Anaxeodesmus diambonotus Wilson 2005
- Anthracodesmus macconochiei, Peach, 1899
- Palaeodesmus tuberculata (Brade-Birks, 1923)
- Pneumodesmus newmani Wilson et Anderson 2004
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Gregory D. Edgecombe: Diplopoda – Fossils. W: The Myriapoda Volume 2. Alessandro Minelli (red.). Leiden, Boston: Brill, 2015, seria: Treatise on Zoology – Anatomy, Taxonomy, Biology.
- ↑ a b Heather M. Wilson, Lyall I. Anderson. Morphology and taxonomy of Paleozoic millipedes (Diplopoda: Chilognatha: Archipolypoda) from Scotland. „Journal of Paleontology”. 78 (1), s. 169–184, 2004.
- ↑ Russell J. Garwood, Gregory D. Edgecombe. Early Terrestrial Animals, Evolution, and Uncertainty. „Evolution: Education and Outreach”. 4 (3), s. 489–501, 2011. Springer Science+Business Media. DOI: 10.1007/s12052-011-0357-y.