Charles Estienne

Charles Estienne
Carolus Stephanus
Data urodzenia	1504
Data śmierci	1564
Zawód, zajęcie	lekarz, anatom i drukarz
	Multimedia w Wikimedia Commons

Charles Estienne (łac. Carolus Stephanus, ur. 1504, zm. 1564) – francuski lekarz, anatom i drukarz.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodzony w 1504 r. jako najmłodszy syn Henri Estienne′a. Pochodził z paryskiej rodziny drukarzy, którzy wydawali popularne edycje Biblii, słownika łacińskiego i prac naukowych. Podobnie jak krewni, Estienne posługiwał się łacińską formą nazwiska – Stephanus. Odebrał typowe wykształcenie humanistyczne^[1].

W latach 1530–1534 przebywał w Padwie, gdzie zainteresował się medycyną. Po powrocie do Paryża pracował w rodzinnej drukarni i udzielał prywatnych lekcji. Od 1535 do 1539 r. był studentem paryskiego uniwersytetu. Podczas studiów w Paryżu poznał Andreasa Vesaliusa, który również był wówczas studentem. Ostatecznie Estienne uzyskał dyplom lekarski na Uniwersytecie Paryskim w 1542 r. Nie wiadomo jednak czy kiedykolwiek prowadził wykłady lub zajmował inne stanowiska akademickie^[1].

Pomimo klasycznego wykształcenia nie był tak mocno przywiązany do tradycji Galena jak jego nauczyciel Jacques Dubois, jednak pozostawał pod jej wpływem. Estienne jako pierwszy zaobserwował zastawki w żyłach i jako pierwszy stwierdził wnikanie naczyń włosowatych do wnętrza kości. On również po raz pierwszy zaobserwował błonę włóknistą wątroby, rozróżnił przełyk i tchawicę, wskazując na ich różne funkcje, i jako pierwszy zwrócił uwagę na znaczenie układu limfatycznego. Opisał także budowę stawów z obręczy barkowej, więzadeł kręgosłupa, skrzyżowania wzrokowego i hipokampu, oraz szczegółowo zreferował budowę układu komorowego mózgu. Jego ilustracje dotyczące badań mózgu zasługują na uwagę, ponieważ ukazują stopniowe usuwanie kolejnych warstw otaczających mózg^[1].

Był zaangażowany w badania nad budową mostka. Zgodnie z ugruntowaną opinią Galena miał on być złożony z siedmiu kości, co jednak nie zgadzało się z obserwacjami czynionymi podczas sekcji. Estienne opisał mostek jako złożony z trzech fragmentów, ale usiłował pogodzić wyniki swoich badań z tradycyjną wiedzą i unikał oskarżenia Galena o błąd. Jednocześnie udowodnił istnienie kanału na całej długości kręgosłupa, co potwierdził dopiero Jean Baptiste de Sénac (1693–1770), i zwrócił uwagę, że Galen nie opisał wszystkich korzeni nerwowych^[1].

Estienne prowadził sekcje i badania anatomiczne razem z poznanym jeszcze na paryskim uniwersytecie chirurgiem Étienne de La Rivière, który wykonywał dla niego rysunki, ale później był z nim w sporze prawnym co do praw do ich głównej pracy De dissection partium corporis humani libri tres, przez co jej wydanie opóźniło się z 1538 do 1545 r., w efekcie czego księga Vesaliusa De Humanae corporis fabrica z 1543 r. zyskała miano pierwszej krytycznej analizy tez Galena. Obaj autorzy posądzali zresztą Vesaliusa o to, że pisał swoją pracę znając już ich książkę. Estienne jest często porównywany do Vesaliusa, jednak jego badania były mniej systematyczne, a czynione ilustracje mniej dokładne i często zapełnione elementami tła jak martwa natura lub pejzaże. Ponadto, mimo licznych słusznych obserwacji, nie odważył się podważyć tez tradycyjnej medycyny, w przeciwieństwie do Vesaliusa^[1].

Estienne był ponadto autorem Dictionarium historicum ad poeticum (1553), będącego pierwszą francuską encyklopedią, Praedium Rusticum (1554), popularnego przez 150 lat traktatu poświęconego rolnictwu, i Thesaurus Ciceronianus (1557)^[1].

Jego kariera została przerwana przez interwencję Kościoła katolickiego i inkwizycji, mimo to nie zdecydował się na opuszczenie Paryża, ale z całą pewnością nie był więziony dzięki rodzinnym koneksjom. W 1551 r. jego brat Robert wyjechał do Genewy, a Charles (pozostawszy katolikiem) przejął zarządzanie rodzinnym przedsiębiorstwem i w tym samym roku został mianowany królewskim drukarzem, co wiązało się z nadaniem statusu szlacheckiego. Prawdopodobnie ta posada wiązała się z bankructwem ogłoszonym w 1560 r., ponieważ królewscy drukarze byli słabo wynagradzani za kosztowną produkcję oficjalnych dokumentów. Zmarł w 1564 r. w Chatelet, które było więzieniem dla dłużników^[1].

Żonaty z Geneviève de Berly, jego córka Nicole (1542–1588) była poetką^[1].