Cukrownik turkusowy

Cukrownik turkusowy
	Dacnis hartlaubi
	P.L. Sclater, 1855
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	tanagrowate
Podrodzina	cukrowniki
Rodzaj	Dacnis
Gatunek	cukrownik turkusowy
Synonimy
	Pseudodacnis hartlaubi P.L. Sclater, 1855;
	Pseudodacnis hartlaubi P.L. Sclater, 1855;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cukrownik turkusowy^[3]^[4] (Dacnis hartlaubi) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae). Występuje w Ameryce Południowej. Endemit Kolumbii. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek narażony (VU, Vulnerable)^[2].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pierwszego naukowego opisu gatunku dokonał angielski przyrodnik Philip Lutley Sclater w 1855 roku, nadając mu nazwę Dacnis hartlaubi. Opis ukazał się na łamach czasopisma „Proceedings of the Zoological Society of London”. Jako miejsce typowe wskazał Nową Grenadę^[5]^[6]. Nie wyróżnia się podgatunków^[7]^[8]^[9].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Dacnis: greckie δακνις daknis – rodzaj ptaka z Egiptu, dotychczas niezidentyfikowany, wymieniony przez Hezychiusza i Pompejusza Festusa^[10].
hartlaubi: na cześć niemieckiego ornitologa Carla Johanna Gustava Hartlauba^[11].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Mały ptak o krótkim, stożkowym, ostro zakończonym i lekko zaokrąglonym czarniawym dziobie; górna szczęka nieco dłuższa. Nogi ciemnoszare. Tęczówki w kolorze pomarańczowożółtym. Występuje dymorfizm płciowy. Samce są głównie turkusowe i czarne. Górna część głowy turkusowa, to ubarwienie rozciąga się aż do karku. Od dzioba, wokół oka występuje czarna maska, która rozszerza się w kierunku szyi i łączy z czarno ubarwionymi barkówkami. Na gardle i podgardlu wąski czarny śliniak. Reszta głowy, szyi, pierś, brzuch, boki, grzbiet, kuper i pokrywy ogonowe i podogonowe turkusowe. Skrzydła i krótki ogon czarne. Na skrzydłach kilka lotek z turkusowymi zakończeniami. Samice ubarwione bardziej jednolicie, przeważają kolory brązowawe, na pokrywach skrzydeł i ogonie ciemniejsze. Dolne części ciała bladoszare i płowożółte. Młode osobniki nie zostały opisane^[12]. Długość ciała 11–11,4 cm, masa ciała nie jest opisana^[12].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Cukrownik turkusowy występuje na niewielkim obszarze w Kolumbii na terenach położonych na wysokości od 300 m n.p.m. do 2200 m n.p.m.^[2]^[13], jednak sporadycznie spotykany jest także na wysokościach dochodzących do 2845 m n.p.m.^[12] Jego zasięg występowania, według szacunków organizacji BirdLife International, obejmuje około 99,7 tys. km²^[13]. Występuje punktowo na stokach Andów w departamentach Valle del Cauca, Antioquia, Boyacá, Cundinamarca^[12], Huila, Quindío, Risaralda i Santander^[2].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Jego głównym habitatem są wilgotne górskie lasy tropikalne. Gatunek ten zasiedla obrzeża lasów, zarówno pierwotnych, jak i wtórnych. Sporadycznie występuje na plantacjach kawy sąsiadujących z lasami. Obserwowany jest zazwyczaj w gęstych koronach drzew. Jest gatunkiem osiadłym^[12]. Długość pokolenia jest określana na 3,7 roku^[13]. Nie ma wielu informacji o odżywianiu cukrownika turkusowego, ale prawdopodobnie jest on gatunkiem wszystkożernym. Jego dieta składa się z owoców, nektaru i owadów. Żeruje głównie w koronach drzew. Zazwyczaj obserwowany jest samotnie, ale występuje także w małych grupach tego samego gatunku lub w stadach mieszanych^[12].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Brak informacji na ten temat. Samiec w kondycji lęgowej został odłowiony w sierpniu w departamencie Cundinamarca. W marcu 2012 roku w departamencie Risaralda odkryto gniazdo na drzewie akacji, wkrótce potem obserwowano dwa podloty^[12].

Status[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN cukrownik turkusowy jest klasyfikowany jako gatunek narażony (VU, Vulnerable). Liczebność populacji jest szacowana na 2500–9999 dorosłych osobników, w nie więcej niż 10 odrębnych lokalizacjach; ptak ten opisywany jest jako rzadki i rozmieszczony punktowo. Trend populacji uznawany jest za powolnie spadkowy, z powodu zagrożeń związanych ze zmniejszaniem się habitatu^[2]^[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Dacnis hartlaubi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Dacnis hartlaubi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 392, 1999.
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: THRAUPIDAE Cabanis, 1847 – TANAGROWATE – TANAGERS (wersja: 2022-11-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-02-19].
↑ Philip Lutley Sclater. On two New Species of Dacnis, and on the General Arrangement on the Genus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 22 (275), s. 251, 1855. Londyn. (ang.).
↑ Denis Lepage: Turquoise Dacnis-Tanager Dacnis hartlaubi Sclater, PL 1855. Avibase. [dostęp 2023-02-19]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-02-19]. (ang.).
↑ Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., PASSERIFORMES, THRAUPIDAE, Tanangers & associated taxa Wersja 5.012 (2021-12-25) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-02-19] (ang.).
↑ Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 246. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ Dacnis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-02-05] (ang.).
↑ hartlaubi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-02-19] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Holly McMullen, Casey H. Richart & Kevin J. Burns: Turquoise Dacnis Dacnis hartlaubi, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-02-19]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Turquoise Dacnis Dacnis hartlaubi. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-02-19]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Dacnis hartlaubi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Dacnis hartlaubi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mc-3] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 392, 1999.

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: THRAUPIDAE Cabanis, 1847 – TANAGROWATE – TANAGERS (wersja: 2022-11-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-02-19].

[Pierwszy-5] Philip Lutley Sclater. On two New Species of Dacnis, and on the General Arrangement on the Genus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 22 (275), s. 251, 1855. Londyn. (ang.).

[AviBase-6] Denis Lepage: Turquoise Dacnis-Tanager Dacnis hartlaubi Sclater, PL 1855. Avibase. [dostęp 2023-02-19]. (ang.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-02-19]. (ang.).

[Zoon-8] Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., PASSERIFORMES, THRAUPIDAE, Tanangers & associated taxa Wersja 5.012 (2021-12-25) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-02-19] (ang.).

[HBW_16-9] Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 246. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[10] Dacnis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-02-05] (ang.).

[11] hartlaubi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-02-19] (ang.).

[botw-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Holly McMullen, Casey H. Richart & Kevin J. Burns: Turquoise Dacnis Dacnis hartlaubi, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-02-19]. (ang.).

[birdlife-13] Turquoise Dacnis Dacnis hartlaubi. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-02-19]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]