Cytrynka siwogłowa
| Geothlypis poliocephala[1] | |||
| S. F. Baird, 1865 | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
cytrynka siwogłowa | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Cytrynka siwogłowa[3] (Geothlypis poliocephala) – gatunek małego ptaka z rodziny lasówek (Parulidae). Występuje w Meksyku i Ameryce Centralnej w 6 podgatunkach. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał w 1865 Spencer Fullerton Baird w Review of American birds in the Museum of the Smithsonian Institution. Holotyp pochodził z zachodniego wybrzeża Meksyku. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Geothlypis poliocephala[4]. Nazwa ta jest obecnie (2020) podtrzymywana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC), który wyróżnia 6 podgatunków[5]. Opisano również podgatunek G. p. pontilis, został jednak zsynonimizowany z nominatywnym[5][6]. Niekiedy cytrynka siwogłowa wyodrębniana jest do monotypowego rodzaju Chamaethlypis[6].
Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
IOC wyróżnia następujące podgatunki[5]:
- G. p. poliocephala S.F. Baird, 1865 – pacyficzne wybrzeże Meksyku od północnego Sinaloa po krańce zachodniej prowincji Oaxaca[6]
- G. p. ralphi Ridgway, 1894 – wybrzeże Meksyku od strony Zatoki Meksykańskiej w Tamaulipas i San Luis Potosí[6]
- G. p. palpebralis Ridgway, 1887 – wschodnie wybrzeże Ameryki Centralnej od wschodniego Meksyku (Veracruz) i Półwyspu Jukatan na południe po północną Kostarykę[6]
- G. p. caninucha Ridgway, 1872 – wybrzeże Pacyfiku od południowego Meksyku (wschodnia prowincja Oaxaca) na południe po południowy Honduras[6]
- G. p. icterotis Ridgway, 1889 – wybrzeże Pacyfiku od Nikaragui na południe po zachodnią Kostarykę[6]
- G. p. ridgwayi (Griscom, 1930) – południowo-zachodnia Kostaryka na południe po południowo-zachodnią Panamę[6]
Przedstawiciele podgatunku G. p. ralhpi sporadycznie zalatują do południowo-wschodniego Teksasu[6]. W czerwcu 2005 odnotowano pierwszy od 1894 lęg cytrynki siwogłowej w Stanach Zjednoczonych; niegdyś pospolicie gniazdowały w Teksasie. Przyczyny ich wycofania się nie są jasne, bowiem odpowiednie dla tych cytrynek środowiska są nadal dostępne w dolinie Rio Grande[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi około 14 cm, masa ciała 13,2–16,4 g[6]. U dorosłego samca podgatunku nominatywnego wierzch ciała ma barwę oliwkowozieloną. Przez kantarek aż za oko i lekko w dół biegnie czarny pas. Boki głowy (w tym większość pokryw usznych), ciemię i tył głowy popielate. Spód ciała matowożółty. Boki ciała są w jaśniejszym odcieniu, występuje brązowy nalot. Zewnętrzna lotka I rzędu ma typowe dla rodzaju białe obrzeżenie, pozostałe – oliwkowe. Górna szczęka jasnobrązowa, żuchwa biaława[4]. Samice przypominają samce, mają jedynie bardziej matowe upierzenie głowy[8].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Cytrynki siwogłowe zamieszkują pola, żywopłoty, zakrzewione sawanny, półpustynne zakrzewienia i inne otwarte tereny, jak skupiska trzciny cukrowej w południowo-centralnym Meksyku. W porównaniu do innych cytrynek, siwogłowe wybierają suchsze środowiska. Żywią się owadami i innymi bezkręgowcami. Pożywienia szukają przeważnie w trawach, nisko w krzewach lub na ziemi. Często poruszają ogonem z boku na bok lub z góry na dół. Poza sezonem lęgowym przebywają samotnie lub parami[8].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Zniesienia przypadają na okres od kwietnia do czerwca. Gniazdo stanowi głęboki kubeczek z traw, wyściełany delikatniejszymi trawami i włosiem. Umieszczone jest nisko w roślinności, nierzadko w kępie trawy. Zniesienie liczy 2–4 jaj (przeważnie 2 w południowej części zasięgu). Okres inkubacji i przebywania piskląt w gnieździe jest nieznany[8].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje cytrynkę siwogłową za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2020). Organizacja Partners in Flight w 2019 szacowała liczebność populacji na 0,5–5,0 milionów dorosłych osobników. BirdLife International ocenia trend populacji jako stabilny[2][9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Geothlypis poliocephala, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Geothlypis poliocephala, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Parulidae Wetmore, Friedmann, Lincoln, Miller,AH, Peters,JL, van Rossem, Van Tyne & Zimmer,JT, 1947 (1831) - lasówki - New World wood warblers (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-20].
- ↑ a b S.F. Baird: Review of American birds in the Museum of the Smithsonian Institution. 1865, s. 220, 225.
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World warblers, mitrospingid tanagers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Curson, J.: Grey-crowned Yellowthroat (Geothlypis poliocephala). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-23)].
- ↑ Stephan Lorenz, Chris Butler & Jimmy Paz. First Nesting Record of the Gray-Crowned Yellowthroat (Geothlypis poliocephala) in the United States since 1894. „The Wilson Journal of Ornithology”. 118 (4), s. 574–576, 2006.
- ↑ a b c Jon Curson: New World Warblers. A&C Black, 2010, s. 184. ISBN 978-1-4081-3461-0.
- ↑ Species factsheet: Geothlypis poliocephala. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).