Czerniejówka
 Czerniejówka w Mętowie | |||||||||||||
| Kontynent | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | |||||||||||||
| Lokalizacja | |||||||||||||
| Rzeka | |||||||||||||
| Długość | 32,42 km | ||||||||||||
| Spadek |
2,42‰ | ||||||||||||
| Powierzchnia zlewni |
171,31[1] km² | ||||||||||||
| Źródło | |||||||||||||
| Miejsce | Piotrków Pierwszy | ||||||||||||
| Wysokość |
247,5 m n.p.m. | ||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||
| Ujście | |||||||||||||
| Recypient | Bystrzyca | ||||||||||||
| Miejsce |
w Lublinie | ||||||||||||
| Wysokość |
169 m n.p.m. | ||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie powiatu lubelskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |||||||||||||
Czerniejówka (daw. Jabłonka[2]) – prawobrzeżny dopływ Bystrzycy, rzeka odwadniająca północną część Wyniosłości Giełczewskiej (Wyżyna Lubelska).
Jej źródła znajdują się we wsi Piotrków Pierwszy, gdzie – po 3 km biegu rzeki – woda w ilości kilkunastu litrów na sekundę ginie w spękanym podłożu dna doliny. Na następnych 4 km koryto rzeki jest suche, woda pojawia się w nim jedynie w okresach wysokich spływów powierzchniowych. Początek stałemu biegowi rzeki dają źródła znajdujące się powyżej Jabłonny. Poniżej rzeka zasilana jest z wielu źródeł o zróżnicowanych wydajnościach, z których największe znajdują się w Czerniejowie[3]. Do Bystrzycy uchodzi w Lublinie, na granicy dzielnic: Bronowice, Za Cukrownią i Stare Miasto.
Jej największy dopływ to Skrzyniczanka. Drugi, nienazwany dopływ rzeka przyjmuje w Dominowie. Przyczyną małej gęstości sieci rzecznej w zlewni jest dobra przepuszczalności skał powierzchniowych (margle, wapienie i opoki górnego mastrychtu i paleoceńskie gezy), rzeźby terenu (płaskie wierzchowiny, strome stoki, głęboko wycięte rynny erozyjne) oraz układu wód podziemnych (piętra: kredowe i paleogeńskie na wierzchowinach oraz czwartorzędowe w dnie doliny)[4].
W dolinie istnieje szereg źródeł o małej wydajności (co najwyżej 5,0 litrów na sekundę). Tworzą one linie wypływów szczelinowych o łącznej wydajności kilkunastu lub kilkudziesięciu dm3∙s-1. Bezpośrednio ze szczelin skał kredowych wypływają wody w źródłach przykorytowych o wydajności do kilkunastu litrów na sekundę[3].
Średni odpływ jednostkowy ze zlewni Czerniejówki do Głuszczyzny to 4,3 dm3∙s-1∙km-2, a w zlewni do Wólki Abramowickiej 4,2 dm3∙s-1∙km-2. Średnie przepływy rzeki (1979–1988) w profilu Głuszczyzna wynosił 0,24 m3∙s-1, zaś w profilu Wólka Abramowicka – 0,44 m3∙s-1[3].
Czerniejówka do lat 80. XX wieku była czystą i rybną rzeką. Obecnie zaniedbania administracyjne gmin i miasta Lublin leżących nad rzeką doprowadziły do zamulania i zarastania koryta i źródeł, a także do degeneracji biologicznej przez zanieczyszczenia[5].
W zlewni Czerniejówki znajdują się dwa ważne dla Lublina ujęcia wód podziemnych (w dzielnicy Dziesiąta i we wsi Wilczopole) zaopatrujące w wodę pitną aż 40% miasta[3].
Planowana jest stopniowa rewitalizacja doliny Czerniejówki[6].
Miejscowości położone wzdłuż biegu rzeki[edytuj | edytuj kod]
- Piotrków Pierwszy
- Piotrków Drugi
- Jabłonna
- Czerniejów
- Głuszczyzna
- Mętów
- Żabia Wola
- Ćmiłów
- Wólka Abramowicka
- Głusk (obecnie dzielnica Lublina)
- Lublin
Dzielnice Lublina leżące w dorzeczu Czerniejówki[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Czerniejówka na mapie Geoportalu Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej – geoportal.kzgw.gov.pl. [dostęp 2022-12-11].
- ↑ Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa lubelskiego 1786
- ↑ a b c d Michalczyk Z., Bartoszewski S., Głowacki S., Sposób J., 2011: Charakterystyka hydrologiczna dorzecza Czerniejówki. Annales UMCS, sec. B., LXVI, 2, 49-63.
- ↑ Albrycht A., Michalczyk Z., 1992: Warunki występowania wód podziemnych w północnej części Wyniosłości Giełczewskiej (Wyżyna Lubelska). Kwart. Geol., t. 36, nr 1, Warszawa; 151-164.
- ↑ Czerniejówka. Regiopedia, Lubelskie, encyklopedia regionów [online], lubelskie.regiopedia.pl [dostęp 2017-11-22] (pol.).
- ↑ Wyborcza.pl [online], lublin.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-22].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Czerniejówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 825.