Dolina Strążyska
Dolina Strążyska (poprawnie Dolina Strążysk[1]) – dolina w polskich Tatrach Zachodnich, położona pomiędzy Doliną ku Dziurze a Doliną za Bramką. Właściwa nazwa doliny pochodzi od słowa strąga, w gwarze podhalańskiej oznaczającego rodzaj zagrody przeznaczonej do dojenia owiec[2].
Topografia
Wylot doliny znajduje się na wysokości 900 m przy Drodze pod Reglami, na przedłużeniu zakopiańskiej ul. Strążyskiej, a sama dolina prowadzi aż do ścian masywu Giewontu ograniczającego ją od południowej strony. Zachodnie obramowanie doliny tworzą Grzybowiec i Łysanki z Samkową Czubą, wschodnie odchodzący od Juhaskiej Kopy w Długim Giewoncie skalny filar, dalej grzbiet od Wyżniej Suchej Przełęczy do Niżniej Suchej Przełęczy, Suchy Wierch, Sarnia Skała i jej grzbiet Grześkówki[3]. Powyżej wodospadu Siklawica grzbiet Styrżnika dzieli górną część Doliny Strążyskiej na dwie mniejsze dolinki stanowiące jej górne piętro; wschodnią Dolinę Wielkiej Równi i zachodnią Małą Dolinkę. Główna część doliny posiada jeszcze kilka bocznych odgałęzień: Samkowy Żleb, Dolina Grzybowiecka, Koński Żleb i Sarni Żleb[4].
Opis doliny
Dolina powstała w wyniku uskoku tektonicznego przecinającego w tym miejscu, poczynając od Żlebu Kirkora całe regle. Ma powierzchnię ok. 4 km² i długość 3 km[1]. W całości zbudowana jest ze skał osadowych. Dolinę porastają lasy, jednak na obu jej stromych zboczach widać liczne skaliste turnie. Najbardziej wybitne i posiadające własne nazwy to Kominy Strążyskie, Skała Jelinka, Kapelusze, Kiernia, Czarna Turnia[4]. Dnem doliny płynie wartki Strążyski Potok. Józef Ignacy Kraszewski pisał o dolinie: „kraj milczenia i marzenia, a tak piękny”. Obecnie nic nie straciła na swojej urodzie, krajem milczenia jest już jednak bardzo rzadko, jest bowiem jedną z najliczniej odwiedzanych dolin tatrzańskich (ok. 6% całej frekwencji Tatr)[1].
0,5 km od wylotu doliny znajduje się polana Młyniska, na której stoi leśniczówka TPN. W górnej części doliny położona jest niewielka Polana Strążyska, na której znajdują się dwa szałasy, bufet i duży głaz nazwany przez dawnych turystów Sfinksem. Na polanie skrzyżowanie szlaków turystycznych[1].
Dawniej dolina była wypasana, wchodziła w skład Hali Strążyskiej[2]. Najstarsze odnalezione dokumenty wzmiankujące o dolinie pochodzą z 1605 r., a nazwa Strążyska pojawia się już w 1669 r. W 1961 r. polanę przejął TPN i pasterstwo zlikwidowano[5]. Droga przez dolinę została wykonana przez dwór zakopiański i Towarzystwo Tatrzańskie w latach 1893-1896.
Dolina Strążyska jest bardzo popularnym celem turystów, ze względu na jej dużą atrakcyjność, a także dlatego, że prowadzi tędy szlak turystyczny na Giewont. U wylotu doliny znajduje się willa "Roma" i parking, dojeżdżają też tutaj busy[1].
Mimo bliskości Zakopanego i masowego ruchu turystycznego w dość dobrym stanie zachowały się lasy. Na Samkowej Czubie i na Grześkówkach są jeszcze płaty pierwotnego lasu bukowo-jodłowego i występują z rzadka cisy. Północne ściany Giewontu porasta bogata flora roślin wapieniolubnych[4]. Swierdzono w dolinie występowanie takich rzadkich w Polsce roślin, jak: jarząb nieszpułkowy, rozrzutka alpejska, sosna drzewokosa, tojad Kotuli, irga kutnerowata, złoć mała[6].
Szlaki turystyczne
Zakopane – Dolina Strążyska – Polana Strążyska – Przełęcz w Grzybowcu – Grzybowiec – Wyżnia Kondracka Przełęcz pod Giewontem. Odcinek Polana Strążyska – Przełęcz w Grzybowcu biegnie razem ze szlakiem czarnym:
- Czas przejścia z Zakopanego na Polanę Strążyską: 40 min, ↓ 35 min
- Czas przejścia z polany na Giewont: 2:35 h, ↓ 1:55 h
do wodospadu Siklawica. Czas przejścia: 15 min w obie strony
Ścieżka nad Reglami: Kuźnice – Czerwona Przełęcz – Polana Strążyska, potem razem ze szlakiem czerwonym na Przełęcz w Grzybowcu i dalej do Doliny Małej Łąki
- Czas przejścia z Czerwonej Przełęczy na Polanę Strążyską: 35 min, ↑ 50 min
- Czas przejścia z Polany Strążyskiej na Wielką Polanę Małołącką: 1:10 h, z powrotem 1:05 h[7]
Przypisy
- ↑ a b c d e Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Tatry polskie. Mapa turystyczna 1:20 000. Piwniczna: Agencja Wyd. „WiT” s.c., 2006. ISBN 83-89580-00-4.
- ↑ a b c Władysław Cywiński: Giewont. Przewodnik szczegółowy, tom 1. Poronin: Wyd. Górskie, 1994. ISBN 83-7104-002-3.
- ↑ Władysław Szafer: Tatrzański Park Narodowy. Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. ISBN 83-88112-35-X.